Maakindustrie Zuid Nederland. Presentatie voor LWV en BZW . Indeling Presentatie Onderzoek BCG De maakindustrie in Zuid Nederland. Trends die op de maakindustrie werken Hoe daarmee om te gaan: Toeleveranciers, OEM-ers, Regio. Vervolgacties BOM/LIOF: Programma Make It Actielijnen Make It.

MAAKINDUSTRIE VAN GROOT BELANG IN ZUID-NEDERLAND Zuid-Nederland levert ~50% ~40% ~30% ~20% Nederlandse economische bedrijvigheid Nederlandse industriële werkgelegenheid Nederlandse maakindustrie Nederlandse industriële R&D-investeringen

‘Fair share’ matrix Zuid-Nederlandse bedrijvigheid, 1999-2000 MAAKINDUSTRIE STERKER DAN GEMIDDELD VERTEGENWOORDIGD IN ZUID-NEDERLANDSE ECONOMIE Maakindustrie na zakelijke dienstverlening belangrijkste sector in Zuid-Nederland ‘Fair share’ matrix Zuid-Nederlandse bedrijvigheid, 1999-2000 Aandeel in toegevoegde waarde van Zuid-Nederland EUR 2 mld EUR 4 mld EUR 6 mld Zakelijke dienstverlening (omvang bol correspondeert met regionale toegevoegde waarde) Maakindustrie(1) Voedings- en genotsmiddelen Handel Bouwnijverheid Overheid Chemische Industrie Gezondheidszorg Landbouw en visserij Vervoer en communicatie Financiële instellingen Horeca Overige diensten Nuts- bedrijven Overige industrieën(2) Delfstoffenwinning Aandeel in toegevoegde waarde Nederland (1) Rubber- en kunststof, basismetaal-, metaalproducten-, machine-, elektrotechnische-, transportmiddelen en overige maakindustrie (2) Textiel- en leder, papier- en karton, aardolie- en steenkoolindustrie en uitgeverijen en drukkerijen Bron: CBS 1996 en 2000; BCG-analyse

Onderzoek BCG, Samenvatting 1. Belang Maakindustrie Zuid Nederland groot 2. Samenhang Maakindustrie Z-NL positief en negatief 3. Wereldwijde trends in T&U. Aanpassen nodig 4. Adviezen. OEM-ers: Neem de beste toeleveranciers Toeleveranciers: Wees de beste (kennis, schaal) Regio: Procesbegeleiding, katalysator 5.Stappenplan. Voor individuele OEM-ers; Voor individuele Toeleveranciers; Voor de regio: Toekomstscenario’s, imago, Porterclusters, kennisintensivering. 6. Vervolg: Programma Make It.

TIEN WERELDWIJDE INDUSTRIETRENDS VERANDEREN MARKTSTRUCTUUR VAN MAAKINDUSTRIE IN ZUID-NEDERLAND OEM’s besteden steeds meer uit en transformeren naar kop-staart bedrijven Meer flexibiliteit en marktkennis vereist van toeleveranciers Laagwaardige productie verdwijnt naar lagelonenlanden 1 10 2 Toeleveranciers gaan meer zelf risico dragen Voorwaartse integratie OEM's door focus op services 9 Toekomst van marktstructuur maakindustrie in Zuid-Nederland 3 Kostendruk verschuift van Tier 1 naar Tier 2 toeleveranciers Globalisering van inkoop OEM's 8 4 Aandeel toeleveranciers in product-ontwikkeling neemt toe OEM consolidatie drijft consolidatie toeleveranciers Verschuiving van onderdelen naar modules OEM trend 7 5 6 Toeleveran- cier trend

OEM’S BESTEDEN STEEDS MEER UIT … 1 Wereldwijde uitbesteding groeit met circa 20% per jaar Verwachting is dat uitbesteding de komende jaren blijft groeien “We zijn van plan in de toekomst verder te gaan met het uitbesteden van productie met een hoog repetitief karakter” Directeur Inkoop, OEM mobiele telefonie “96% van uitbesteders verwacht toename uitbesteding over 2001; 33% verwacht toename groter dan 15%” 2001 World Outsourcing Summit “Contract manufacturers hebben zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot dienstverleners over de gehele supply chain. Verwachting is dat hun omzet hierdoor tussen 2000 en 2005 zal verdubbelen” Kevin Kane, Manager IDC’s contract manufacturing programma Waarde wereldwijde uitbesteding (USD mld) Groei ~20% per jaar Bron: D&B Barometer of global outsourcing 2000

LAAGWAARDIGE PRODUCTIE VERSCHUIFT STEEDS MEER NAAR LAGELONENLANDEN 2 Océ groot formaat scanner Voorbeeld van verschuiving productieactiviteiten naar Oost-Europa Ontwikkelen en bouw van prototypes vindt plaats in Venlo Produceren van relatief eenvoudig plaatwerk en assembleren van modules vindt plaats in Tsjechië Klantspecifiek opbouwen van eindproduct en uitvoeren van gebruikerstesten gebeurt in Venlo Bron: websites; BCG-analyse

GLOBALISERING VAN INKOOP OEM’S Leidt ook tot internationalisatie toeleveranciers 4 Sterke toename internationaal inkopen afgelopen jaren Verwachting is dat dit verder zal toenemen Voorbeeld inkopen Océ (%) Aandeel buitenland in inkoop uitbesteders Aandeel buitenland in omzet toeleveranciers < 250 medewerkers(1) 100% 100% 100% 29 20 51 Internationaal Nationaal Regionaal Bron: BCG-enquête onder uitbesteders en toeleveranciers in Zuid-Nederland (1) Aandeel buitenland bij toeleveranciers >250 medewerkers, 2000: 61 % Bron: Océ; BCG-enquête, november 2001

Inkoopvolume van Europese OEM's automobielindustrie VERSCHUIVING VAN ONDERDELEN NAAR MODULES VERSTERKT POSITIE TIER 1 SUPPLIERS 6 Inkoopvolume van Europese OEM's automobielindustrie Aantal onderdelen Waarde Aandeel in totaal (%) Modules/ Systemen Componenten Standaard onderdelen Grondstoffen Bron: BCG-database; press search

AANDEEL TOELEVERANCIERS IN PRODUCT- ONTWIKKELING NEEMT TOE 7 R&D uitgaven toeleveranciers stijgen harder dan bij uitbesteders “Aandeel toeleveranciers in productontwikkeling in Duitse automobielindustrie is in periode 1985-2000 met 150% toegenomen en zal in 2005 50% van totaal zijn” Verband der Automobilindustrie 2001 “Partnership in productontwikkeling is de enige mogelijkheid om concurrerend te blijven op de markt voor portable audio” Hans Brons, Philips Electronics, Nationale inkoopdag, 2001 “Vroeger ontwikkelden we compleet nieuwe producten op eigen verantwoordelijkheid, maar tegenwoordig gebeurt de echte engineering en ontwikkeling steeds meer in de studio’s van onze partners” Chris Dewulf, CEO Nedcar, PT industrie, 12/2000 R&D uitgaven als percentage van omzet 2000 2005 2000 2005 Uitbesteders Toeleveranciers Bron: BCG-enquête onder uitbesteders en toeleveranciers in Zuid Nederland Bron: BCG-enquête, november 2001; jaarverslagen

KOSTENDRUK VERSCHUIFT VAN TIER 1 NAAR TIER 2 SUPPLIERS Tier 1 suppliers nemen tegelijkertijd deel risico OEM over 8 Traditioneel Trend R&D Inkoop Assemblage Systeem integratie Testen Systeem assemblage Supplier management OEM Kosten-druk Risico delen Componenten productie Module assemblage Module R&D Inkoop Supplier management Componenten productie Tier 1 suppliers Kosten-druk Tier 2 suppliers Bron: Roland Berger

DRIE STAPPEN WAARMEE MAAKINDUSTRIE KAN INSPELEN OP WERELDTRENDS Individuele bedrijfsoptimalisatie van toeleveranciers Individuele bedrijfsoptimalisatie van uitbesteders Stap 2 Samenwerkingsprojecten tussen OEM’s en toeleveranciers Waardeketen denken vergt andere ‘mindset’ Stap 3 Meer expliciete clustervorming Effectief regiobeleid

INDIVIDUELE BEDRIJFSOPTIMALISATIE VAN TOELEVERANCIERS Stap 1 INDIVIDUELE BEDRIJFSOPTIMALISATIE VAN TOELEVERANCIERS Boodschap Actie Formuleer een visie van de gewenste positie in 2010 Schrijf een strategisch plan met behulp van de maturity assessment methodologie Kies een concurrentiemodel dat daarbij past Denk na over model van voorwaartse integratie, regisseursfunctie, sectorenspeler en specialist Uitbesteding waar nodig Denk na welke niet-kern activiteiten uitbesteed kunnen worden naar andere partijen en/of andere landen Bedenk wat daarvoor nodig is Ontwikkel en investeer voldoende in benodigde vaardigheden, kennis, partners, toeleveranciers en/of eindklanten Versterk basis Overweeg samenwerkingsvormen, fusies en overnames om grotere schaal te bereiken Spreid risico Benader actief klanten uit meerdere sectoren en vergroot geografische spreiding waar nodig. Investeer in attractieve exportmarkten

Stap 1 INDIVIDUELE BEDRIJFSOPTIMALISATIE VAN UITBESTEDERS Is vergelijkbaar met acties voor toeleveranciers Boodschap Actie Formuleer een visie van de mondiale concurrentiepositie in 2010 Werk een strategisch plan uit Kies een concurrentiemodel dat daarbij past Kies voor model van voorwaartse integratie, regisseursfunctie, sectorenspeler of specialist Bedenk welke activiteiten hiervoor echt ‘core’ zijn Besteedt niet-core-activiteiten rond productontwikkeling, productie, assemblage en logistiek uit Bedenk welke strategische partners hierbij nodig zijn Plaats een selecte groep toeleveranciers op de strategische partnerlijst

SAMENWERKING EN WAARDEKETEN DENKEN VERGT ANDERE INSTELLING Stap 2 SAMENWERKING EN WAARDEKETEN DENKEN VERGT ANDERE INSTELLING Boodschap Actie Concurrentiepositie vergroten Gezamenlijk nadenken over product-ontwikkeling en innovatie op basis van inzicht in behoeften van eindklanten Innovatie realiseren Opstellen product-roadmaps voor ontwikkelingen in komende jaren Risico’s delen/verkleinen Direct doorspelen van marktinformatie en productieverwachtingen Kennis overdragen Pilotprojecten voor productontwikkeling opzetten (evt. mensen uitwisselen) Onderlinge afhankelijkheid managen Afspraken maken over maximale afhankelijkheidspercentage in inkoop of omzet; stimuleren verbreding klantportfolio Afhankelijkheid en samenwerking op basis van toegevoegde waarde en niet op basis van bestaande relatie

CLUSTERVORMING EN REGIOBELEID KAN ROL VAN DE REGIO VERSTERKEN Stap 3 CLUSTERVORMING EN REGIOBELEID KAN ROL VAN DE REGIO VERSTERKEN Boodschap Actie Vorm clusters om innovatie te bevorderen en concurrentiepositie te verbeteren Zet voor drie geselecteerde clusters organisatie op volgens bijvoorbeeld model van Ober-Österreich of met behulp van champions Versterk kennisnetwerk en behoud gekwalificeerd personeel voor de regio Formuleer samenwerkingsagenda met TU Eindhoven en hogescholen Start open technologiecampus met toegang voor uitbesteders en toeleveranciers Introduceer ‘conjunctuurverlof’ waarin werknemers in laagconjunctuur kunnen bijscholen of onderzoek kunnen doen Verhoog imago van maakindustrie en de regio Identificeer en informeer belangrijkste besluitvormers en media Presenteer regio als cluster in het buitenland

Stap 3 VORM CLUSTERS OM INNOVATIE TE BEVORDEREN EN CONCURRENTIEPOSITIE TE VERBETEREN Voorbeeld Ober-Österreich industriecluster Voorbeeld van horizontale en verticale clustering in Ober Österreich Concrete acties in clusters Gezamenlijke presentatie van cluster naar klanten versterkt concurrentiepositie Samen presenteren op jaarbeurzen Gezamenlijk promotiemateriaal Gezamenlijke salespitch bij internationale klanten Elk cluster heeft eigen website Samenwerking via kenniscentra bevordert innovatie Scholingsprogramma via kennis centra Uitwisselingsprogramma van medewerkers Maandelijkse bijeenkomsten stimuleren kennisoverdracht Ondersteuning door full-time begeleiders vanuit regio organisatie professionaliseert cluster Plastic Metaal Mecha- tronica Software Automobiel Dieseltechnologie Machinebouw Industriecluster Competentiecentra OÖ Bron: www.tmg.at; BCG-interview

CONCLUSIE: Urgentie voor het vervolgprogramma Make It is hoog Groei Maakindustrie blijft achter (2.4% tov 3.8 %) Basis Zuid-Nederlandse Maakindustrie is smal. Op de factor kosten kan de Z-NL Maakindustrie niet meer concurreren. De universiteit heeft te weinig met de industrie. De schaalgrootte van de toeleveranciers is te klein. Continuïteit vestiging OEM-ers in de regio onzeker. De bedrijven (T&U), KIS en regio: grote uitdagingen. Z-NL Maakindustrie heeft alleen toekomst wanneer alle partijen (industrie, KIS, overheid en intermediairs) zich gezamenlijk inzetten.

Programma Make It Actielijnen Het programma is gestructureerd langs (voorlopig) 6 actielijnen: 1. Imago-ontwikkeling Trekker: Chris Dewulf; 2. Toeleveren en uitbesteden Trekker: Jan Vercoulen; 3. Automotive Trekker: Nort Liebrand; 4. Intelligente Systemen Trekker: Martin Rem; 5. Maakuniversiteit Trekker: Theo Boshuisen. 6. Strategie Trekker:?

Projecten en activiteiten T&U Meer samen-werken

Projecten en activiteiten Intell.Syst. Stimulering technical leadership Stimulering industrieel MKB Onderlinge detachering personeel + opzetten gezamenlijke traineeships Ontwikkeling businesspartnerships tussen uitbesteders en ICT-toeleveranciers Stimulering samenwerking regionale kennisinstituten Ontw./intensivering opl./cursussen/seminars Definiëren samenwerkingsprojecten Uitbouw + profilering EESI Aantrekken personeel door regioprofilering (industrie + KIS) Opzetten platform voor kennisuitwisseling Kennisinfrastructuur Gekwalificeerd personeel Ondersteuning industrie Definieer meerdere, elkaar versterkende projecten.

Projecten Automotive 1. Ontwikkelen Automotive Technology Center. 2. Uitontwikkelen PMTC’s 3. Pi Star projecten tbv de ontwikkeling van de organisatie’s 4. Project Grens Overschrijdend Automotive 5.

Projecten en Activiteiten Strategie 1. Opkomende technologieën voor nieuwe industrie in Zd Nl inventariseren; mappen op bestaande industrie en spin-offs. 2. Technoroadmaps grotere OEM-ers opstellen en daarmee toeleveranciers en kennisinfra confronteren. 3. Porteranalyse Industrie Zuid Nederland uitvoeren om samenhang en synergie bloot te leggen en te benutten. 4. Philips Campus als incubator voor nieuwe industrie-activiteiten ontwikkelen. 5. Acquisitie bedrijven ter aanvulling en versterking industrie.