De inhoud van dit thema: 1.2 Algemeen uitgangspunt 1.3 Iedereen heeft een eigen leerstijl 1.4 Wat heb je aan leerstijlen 1-1

Steeds intensiever leren: • lezen • horen • zien • lezen, zien en horen • discussiëren • persoonlijk ervaren • uitleggen aan anderen 1-2

De inhoud van dit thema: 2.2 Studieruimte 2.3 Tijd 2.4 Erin komen 2.5 Afdwalende gedachten 2.6 Afwisseling 2.7 Tips voor piekeren 2.8 Je leerstijl 2.9 Nachtrust 2.10 Examenvrees 2-1

Afwisseling: • neem op tijd pauze • wissel klussen af • wissel je manier van leren af 2-2

De inhoud van dit thema: 3.2 Hoe verbeter je je motivatie 3.3 Twee soorten motivatie 3-1

Motivatie verbeteren: • belemmeringen opruimen • je motivatie verhogen 3-2

Vier manieren om je motivatie te verhogen: • je eigen baas zijn • zelfvertrouwen hebben • actief leren • jezelf belonen 3-3

De inhoud van dit thema: 4.2 Het verband tussen dingen die je leert 4.3 Waar is mindmapping handig voor? 4.4 Mindmapping om zelf een werkstuk te maken 4.5 Mindmapping om met een groep een werkstuk te maken 4.6 Mindmapping om een tekst te leren 4-1

De inhoud van dit thema: 5.2 Woordenboek gebruiken 5.3 Telefoonboek 5.4 Handleiding lezen 5.5 Pictogrammen lezen 5.6 Zoekmachine op het internet 5-1

Zoekmachine gebruiken: • wat wil je weten? • zoekwoorden bedenken • is dit een antwoord op je vraag? 5-2

De inhoud van dit thema: 6.2 Zijn leesstrategieën moeilijk 6.3 Oriëntatie op de tekst 6.4 Wat weet je al? Wat verwacht je? 6.5 Niet lezen maar doornemen 6.6 De tekst lezen 6.7 Moeilijke alinea’s 6-1

Manieren van teksten lezen: • zoekend lezen • globaal lezen • diepgaand lezen • kritisch lezen 6-2

De inhoud van dit thema: 7.2 Het geheugen 7.3 Geschikte onderwerpen om van buiten te leren 7.4 Hoe leer je iets van buiten 7.5 Extra tips 7-1

Het geheugen: • geheugen van je zintuigen • kortetermijngeheugen • langetermijngeheugen 7-2

Extra tips bij van buiten leren: • zoek overeenkomsten • maak het leuk 7-3

De inhoud van dit thema: 8.2 Tabellen 8.3 Grafieken 8.4 Waarom tabellen en grafieken 8-1

Tabellen: • enkelvoudige tabellen • meervoudige tabellen • waar kun je tabellen voor gebruiken 8-2

Grafieken: • lijngrafieken • staafgrafieken • taartgrafiek 8-3

De inhoud van dit thema: 9.2 Persoonlijk ontwikkelplan 9.3 Persoonlijk activiteitenplan 9.4 Portfolio 9-1

Persoonlijk ontwikkelplan opstellen: • informatie verzamelen • een ontwikkelplan opstellen 9-2

De inhoud van dit thema: 10.2 Wat is plannen 10.3 De lange termijn 10.4 De korte termijn 10.5 Planning uitvoeren 10.6 Planmatig studeren voor tentamens 10-1

Kortetermijnplanning: • je tijdbesteding • een planning opzetten 10-2

Planning uitvoeren: • houd je aan je planning • van uitstel komt afstel • muziek • flexibiliteit 10-3

De inhoud van dit thema: 11.2 Evaluatie gaande je ontwikkeling 11.3 Halfjaarlijkse pas op de plaats 11-1

Evaluatie gaande je ontwikkeling: • jouw aanpak van het leren • je kennis en inzicht • je beroepsvaardigheden • je persoonlijke leerdoelen • hoe je kunt evalueren 11-2

Evalueren: • hoe vaak evalueer je • hoe noteer je de evaluatie 11-3

Reflectiegesprek: • wat is het doel van een reflectiegesprek • hoe bereid je je voor • reflectieverslag 11-4

De inhoud van dit thema: 12.2 Intervisie 12.3 Functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken 12.4 360 graden feedback 12.5 Relatie met het persoonlijk ontwikkelplan 12-1

Intervisie: • wat is intervisie • persoonlijke leerdoelen stellen • geen tijd voor intervisie 12-2

360 graden feedback: • informatie van je collega’s • informatie vanuit de leidinggevende • het gesprek • 360 graden feedback voor jezelf • welke onderwerpen komen aan bod • voordelen van 360 graden feedback 12-3

De inhoud van dit thema: 13.2 De arbeidsmarkt 13.3 Een vacature zoeken 13.4 Een sollicitatiebrief schrijven 13.5 Op sollicitatiegesprek gaan 13-1

Onderzoeken van de arbeidsmarkt: • welke organisaties zijn er? • welke organisaties passen bij jou? 13-2

Welke organisatie past bij jou? • grote of kleine organisatie • organisatiecultuur • levensbeschouwing van de organisatie • doelgroep van de organisatie 13-3

Een vacature zoeken: • via het Centrum voor Werk en Inkomen, het CWI • via uitzendbureaus • via personeeladvertenties • via het internet 13-4

De inhoud van dit thema: 14.2 Vaardigheden en houding bij een leven lang leren 14.3 Manieren om een leven lang te leren 14-1

Houding en vaardigheden bij een leven lang leren: • nieuwsgierigheid • je leerdoel bepalen • initiatief nemen 14-2

Nieuwsgierigheid naar: • je eigen functioneren • je werkplek • ontwikkelingen in je beroep 14-3

Manieren om een leven lang te leren: • vakdocumentatie • vakbondsbijeenkomsten • bijscholing en specialisatie 14-4

Bronnen vakdocumentatie: • vakliteratuur • bibliotheken • internet 14-5

De inhoud van dit thema: 15.2 Begrippen en uitgangspunten 15.3 Van voorstel tot besluit 15.4 Politieke functies 15.5 De gemeentelijke overheid 15.6 De provinciale overheid 15.7 De landelijke overheid 15.8 De Europese overheid 15-1

Stappen bij politieke besluitvorming: • signalering van problemen • analyse van het probleem en oplossingen bedenken • bespreken, beoordelen en verbeterpunten aandragen • besluit • uitvoering van het besluit 15-2

Gemeentelijk niveau: • zaken die binnen de gemeente geregeld worden • besluitvorming • financiën 15-3

De provinciale overheid: • zaken die provinciaal geregeld worden • besluitvorming • financiën 15-4

De landelijke overheid: • zaken die landelijk geregeld worden • besluitvorming • financiën 15-5

Europa: • lidstaten • zaken die Europees geregeld worden • bestuursorganen en besluitvorming in Europa • financiën • de betekenis van Europa in je leven 15-6

Bestuursorganen in de EU: • de Europese Raad • de Europese Commissie • Raad van de Europese Unie • het Europees Parlement • het Europese Hof van Justitie • de Europese Monetaire Unie 15-7

De inhoud van dit thema: 16.2 Verkiezingen 16.3 Parlementaire democratie 16.4 Politieke partijen 16.5 Rechtsstaat en dictatuur 16-1

Verkiezingen: • verkiezingsprogramma • de meerderheid • overleg • regeerakkoord en coalitie • oppositie 16-2

Parlementaire democratie in Nederland: • het parlement • de regering • het staatshoofd 16-3

Politieke partijen: • uitgangspunten van de drie grootste partijen • links en rechts 16-4

Rechtsstaat en dictatuur: • een Grondwet en rechtsgelijkheid voor alle burgers • een gekozen parlement • scheiding van machten • Wet openbaarheid van bestuur 16-5

De inhoud van dit thema: 17.2 Vrijwilligerswerk 17.3 Lid worden van een politieke partij 17.3 Lid worden van een vakbond 17.4 Handtekeningenactie 17.5 Deelnemen aan de verkiezingen 17-1

Vrijwilligerswerk: • werken met kinderen • werken met jongeren • werken met volwassenen • werken met ouderen • diversen • vergoedingen • aandachtspunten 17-2

Lid worden van een politieke partij: • plaatselijke afdelingen • jongerenafdelingen • aandachtspunten 17-3

Lid worden van een vakbond: • waarom is dit invloed uitoefenen? • aandachtspunten 17-4

Handtekeningenacties: • verschillende manieren • aandachtspunten 17-5

Deelnemen aan de verkiezingen: • kandidatenlijst • aandachtspunten 17-6

De inhoud van dit thema: 18.2 Collectieve arbeidsovereenkomst 18.3 Individuele arbeidsovereenkomst 18-1

Onderwerpen voor een CAO: • salaris en toeslagen • opbouw salaris door de jaren heen • arbeidsduur en ploegendiensten • vakantie en bijzondere vrije dagen • kinderopvang 18-2

Individuele arbeidsovereenkomst: • moet voldoen aan de Gal-formule • arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd • arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd • verplichtingen aan beide zijden 18-3

De inhoud van dit thema: 19.2 Informatieplicht 19.3 Adviesrecht 19.4 Instemmingsrecht 19.5 Initiatiefrecht 19.6 Recht op halfjaarlijks overleg 19.7 Verkiezingen 19.8 Statuten 19-1

Informatieplicht gaat over: • ongevraagde informatie • gevraagde informatie • geheimhoudingsplicht 19-2

De inhoud van dit thema: 20.2 Wat zegt de Arbowet 20.3 Werkklimaat 20.4 Plichten van de werknemer 20-1

Wat zegt de Arbowet: • iedere organisatie heeft haar eigen risico’s • de wet geeft de kaders aan • de wet stelt de doelen vast 20-2

De organisatie moet: • een risico-inventarisatie opstellen • een arbocoördinator aanstellen • een bedrijfshulpverlener aanstellen • taken verdelen • knelpunten bij de bron aanpakken 20-3

Wat heeft invloed op het werkklimaat: • werkdruk • gedragsregels • welzijn 20-4

De inhoud van dit thema: 21.2 Werknemersorganisaties: vakbonden 21.2 Werkgeversorganisaties 21-1

Vakbonden: • verdeling naar sector • wat doen vakbonden? 21-2

Het werk van de vakbonden: • overleg met de werkgeversorganisaties • individuele hulp • scholing, training en informatie 21-3

Werkgeversorganisaties: • geen verdeling naar sector • wat doen werkgeversorganisaties 21-4

De inhoud van dit thema: 22.2 Professionaliteit 22.3 De beroepshouding 22.4 Uiterlijke verzorging 22.5 Procedures en afspraken 22-1

Professionaliteit is: • betaald werk • een beroepsopleiding • werken volgens beroepsprofiel of beroepscode • werken vanuit een beroepshouding 22-2

De beroepshouding: • inlevingsvermogen • respect of fatsoen • echtheid • evenwicht • nadenken over wat jou drijft 22-3

Respect: • persoonlijke kenmerken • persoonlijke keuzen 22-4

Aandachtspunten bij echtheid: • eigen gevoelens zeggen niets over de ander • wees duidelijk in het aangeven van grenzen 22-5

Uiterlijke verzorging: • gezond en fit zijn • verzorgde kleding dragen • hygiëne 22-6

Hygiëne als onderdeel van je beroepshouding: • schone handen • schone kleding • schone haren 22-7

Procedures en afspraken: • op tijd komen • kwaliteitseisen van de organisatie • werkhouding • regels over veiligheid en milieu • omgaan met cliënten en externe contacten • coöperatief en flexibel maar tot op zeker hoogte 22-8

De inhoud van dit thema: 23.2 Waar kun je een organisatiecultuur aan herkennen 23.3 Stijl van leidinggeven 23.4 Sterke en zwakke organisatieculturen 23-1

Je kunt een organisatiecultuur herkennen aan: • doel van de organisatie • besluitvorming • reactie op veranderingen • samenhang • krijg je goede leiding • gericht op prestatie • ontwikkeling van personeel • organisaties verschillen 23-2

Vier stijlen van leidinggeven: • de touwtjes in handen willen houden • inspraak geven • geen leiding geven • flexibel leiding geven 23-3

Waar kun je aan zien of een organisatie sterk of zwak is? • trots • prestaties • communicatie • leiderschap • collegialiteit 23-4

De inhoud van dit thema: 24.2 Wat is een consument 24.3 Kiezen wordt ingewikkelder 24.4 Ondersteuning voor de consument 24.5 Consumentenrecht 24.6 Klachtenprocedure 24-1

Punten om op te letten bij het kiezen van producten en diensten: • prijs-kwaliteitverhouding • gebruikersgemak • gevolgen voor milieu en gezondheid • gevolgen voor je eigen leven • kiezen met je geweten 24-2

Ondersteuning voor de consument: • Consumentenbond • televisieprogramma’s 24-3

Consumentenrecht: • ruilen is geen recht • deugdelijkheid • aansprakelijkheid • onderzoeksplicht • informatieplicht 24-4

Klachten: • teruggaan naar de winkel • de geschillencommissie 24-5

De inhoud van dit thema: 25.2 Bestedingsruimte 25.3 Budgetteren 25.4 Reclame 25.5 Geld tekort 25-1

Budgetteren: • wat komt binnen, wat gaat eruit • zo nodig aanpassingen bedenken • het uiterste halen uit je eigen situatie 25-2

Reclame: • reclame heeft invloed op iedereen • pas vooral op voor ‘objectieve’ informatie 25-3

Schulden en schuldhulpverlening: • schulden opbouwen • schuldhulpverlening 25-4

Schulden opbouwen: • lenen • kopen op afbetaling • ondersteuning zoeken 25-5

Schuldhulpverlening: • zelf de schulden afbetalen • BKR-registratie 25-6

De inhoud van dit thema: 26.2 Kenmerken van de openbare ruimte 26.3 Wat je beter niet kunt doen 26.4 Wat je wel kunt doen 26-1

Kenmerken van de openbare ruimte: • soorten openbare ruimten • iedere openbare ruimte heeft eigen gedragsregels • leefbaarheid 26-2

Niet doen in de openbare ruimte: • vooroordelen • te grote assertiviteit • overlast geven • tips om risico’s te voorkomen 26-3

Wel doen in de openbare ruimte: • ruzies voorkomen en bijleggen • je actief opstellen • realistisch zijn • tips om de openbare ruimte leefbaarder te maken 26-4

Ruzies voorkomen en bijleggen: • erken de boosheid van de ander en blijf kalm • zoek naar een tussenoplossing • eindig positief • informeer buren van tevoren 26-5

Je actief opstellen: • activiteiten • zorg voor anderen • communicatie 26-6

De inhoud van dit thema: 27.2 De Grondwet 27.3 Vrijheid van meningsuiting voor jou 27-1

De wetten: • artikel 1 van de Grondwet: gelijkheid • artikel 7 van de Grondwet: vrijheid van meningsuiting • de twee artikelen botsen met elkaar 27-2

Vrijheid van meningsuiting voor jou: • jij bepaalt wat goed is om te doen • beseffen wat je wilt • houd je doel in de gaten • je eigen belang dienen • gebruiksaanwijzing voor je vrijheid van meningsuiting 27-3

De inhoud van dit thema: 28.2 Hindoeïsme 28.3 Jodendom 28.4 Christendom 28.5 Islam 28.6 Overeenkomsten 28.7 Humanisme 28-1

Hindoeïsme: • is de oudste godsdienst • is een godsdienst en een indeling van de samenleving • staat open voor andere invloeden • kent veel goden • gelooft in reïncarnatie 28-2

Jodendom: • is de oudste godsdienst die in één god gelooft • geeft praktische regels voor het leven 28-3

Praktische voorschriften: • tien geboden • gezinsmoraal • spijswetten • synagoge • opname in het jodendom 28-4

Christendom: • ontstaan binnen het jodendom • een paar kenmerken • katholieken en protestanten 28-5

Kenmerken van het christendom: • de drie-eenheid • de kruisdood • geboren uit de maagd Maria • de ziel is onsterfelijk • de bijbel • de tien geboden 28-6

Islam: • gesticht door Mohammed • de vijf zuilen • een paar andere kenmerken • soennieten en sji'ieten 28-7

De vijf zuilen van de islam en de jihad: • de geloofsbelijdenis • gebed • liefdadigheid • vasten • de bedevaart • de jihad 28-8

Humanisme: • geen God of scheppend principe • de menselijke waardigheid • verlossing in dit leven 28-9

De inhoud van dit thema: 29.2 Wat is cultuur 29.3 Wat is socialisatie 29.4 Cultuurverschillen 29.5 Omgaan met cultuurverschillen 29-1

Cultuur: alle waarden en normen die mensen aan elkaar doorgeven 29-2

Socialisatie: • socialisatie thuis en op school • latere socialisatie 29-3

Latere socialisatie: • soortgenoten • massamedia • bijzondere situaties 29-4

Cultuurverschillen: • hoe zien de regels eruit • op welke gebieden zie je verschillen 29-5

Gebieden waarop je de verschillen goed kunt zien: • wie is het belangrijkst voor je • gastvrijheid • dichtbij of wat verderaf • eer, eerlijkheid en vertrouwen • overzicht 29-6

De inhoud van dit thema: 30.2 Voeding 30.3 Nachtrust 30.4 Hygiëne 30-1

Gezonde voeding: • is gevarieerd • is niet te veel • bevat weinig verzadigd vet • bevat veel groente, fruit en brood • is veilig • snacks • voedingssupplementen 30-2

Gevolgen van te dik zijn: • last van je gewrichten • te weinig lichaamsbeweging • chronische ziekten 30-3

Nachtrust: • wat doet slaap? • hoeveel slaap heb je nodig? • wat kun je doen als je niet kunt slapen? 30-4

Hygiëne: • infectieziekten • besmettelijke ziekten • tips voor hygiënisch gedrag 30-5

Hygiënisch gedrag: • lichamelijke hygiëne • seksuele hygiëne • hygiëne in huis en op school 30-6

De inhoud van dit thema: 31.2 Waarom sport en beweging 31.3 Soorten sport 31.4 Doelgroepen 31-1

Positieve gevolgen van sport en beweging: • voor jezelf • voor de organisatie of instelling • voor de samenleving 31-2

Effect op de samenleving: • ontwikkeling van sportiviteit • ontwikkeling van respect • saamhorigheid • lagere zorgkosten 31-3

Soorten sport: • georganiseerd of ongeorganiseerd • funsport • fitness • tips om veilig te sporten 31-4

Sport voor specifieke doelgroepen: • allochtonen • mensen met een beperking 31-5

Aandachtspunten voor sport voor allochtonen: • aparte ruimtes voor vrouwen • toestemming van ouders of echtgenoot • onder schooltijd • tijdsbeleving en afspraken • regels van fatsoen • winnen en verliezen 31-6

De inhoud van dit thema: 32.2 Roken 32.3 Alcohol 32.4 Cannabis 32.5 XTC 32.6 Speed 32.7 Gokken 32-1

Roken: • de effecten • de risico's • aandachtspunten 32-2

Risico’s van roken: • snel verslavend • infectieziekten • schade aan de bloedvaten • meeroken 32-3

Alcohol: • de effecten • de risico's • aandachtspunten 32-4

Effecten van alcohol: • loskomen • zelfoverschatting • controle van de spieren verdwijnt • kater 32-5

De risico’s van alcohol: • verslaving • schade aan de lever en de hersenen • kans op ongelukken • sociale problemen 32-6

Cannabis: • de effecten • de risico's • aandachtspunten 32-7

De risico’s van cannabis: • je problemen ‘weg blowen’ • psychische stoornissen • dezelfde gevaren als bij roken • algemene gevaren 32-8

XTC: • de effecten • de risico's • aandachtspunten 32-9

Risico’s van XTC: • geestelijke afhankelijkheid • oververhitting 32-10

Speed: • de effecten • de risico's • aandachtspunten 32-11

Gokken: • de effecten • de risico's • aandachtspunten 32-12

De inhoud van dit thema: 33.2 Wat is assertiviteit 33.3 Zelfvertrouwen 33.4 Wanneer heb je assertiviteit nodig 33.5 Waarom heb je assertiviteit nodig 33.6 Gedrag van andere mensen herkennen 33.7 Assertief zijn in stapjes 33-1

3 situaties: • win-verliessituatie • verlies-winsituatie • win-winsituatie 33-2

Zelfvertrouwen en assertiviteit: • een niet-realistische kijk op jezelf • een realistische kijk op jezelf • omgaan met mislukkingen • assertief zijn is makkelijker met zelfvertrouwen 33-3

Situaties waarin je assertief kunt zijn: • als je een afwijkende mening hebt • als je iets niet begrijpt • als je kritiek wilt geven of ontvangen 33-4