Kansen creëren met een bovendorpse visie Aftrapbijeenkomst Gelselaar/Noordijk 6 november 2012

Agenda van vanavond Voorstellen Toelichting project Krimp Plan van aanpak Huiswerk Afsluiting 2

Toelichting Project Algemene doelstellingen Kennis vergroten over demografische ontwikkelingen. Inzicht vergroten over de gevolgen voor de leefbaarheid dorpen Bovendorps overleg stimuleren Samenwerking bij uitvoering: dorpen, overheid, anderen Vrijwilligers opleiden Leren van de succes- en faalfactoren Kennis vergroten bij dorpsbewoners over demografische ontwikkelingen. Inzicht bij dorpsbewoners vergroten over de gevolgen van deze ontwikkelingen voor de leefbaarheid van hun dorp. Zij erkennen dat ervaren leefbaarheid niet alleen wordt bepaald door de aanwezige voorzieningen in het eigen dorp. Dorpsbewoners activeren samen met de bewoners uit buurdorpen te werken aan oplossingen die door hen voor de gezamenlijke dorpen gewenst worden geacht. Dorpsbewoners nemen hiertoe gericht initiatieven naar andere bewoners en (afhankelijk van de gewenste oplossingen) maatschappelijke organisaties en overheden. Vrijwilligers opleiden die de procesbegeleiding in de dorpen op zich nemen. Inzicht verwerven in de succes- en faalfactoren bij bovenvermelde processen. 3

Toelichting Project Deelnemende clusters Friesland Drenthe Limburg Gelderland – Achterhoek: Varsseveld en omgeving Winterswijkse buurtschappen Gelselaar en Noordijk Kennis vergroten bij dorpsbewoners over demografische ontwikkelingen. Inzicht bij dorpsbewoners vergroten over de gevolgen van deze ontwikkelingen voor de leefbaarheid van hun dorp. Zij erkennen dat ervaren leefbaarheid niet alleen wordt bepaald door de aanwezige voorzieningen in het eigen dorp. Dorpsbewoners activeren samen met de bewoners uit buurdorpen te werken aan oplossingen die door hen voor de gezamenlijke dorpen gewenst worden geacht. Dorpsbewoners nemen hiertoe gericht initiatieven naar andere bewoners en (afhankelijk van de gewenste oplossingen) maatschappelijke organisaties en overheden. Vrijwilligers opleiden die de procesbegeleiding in de dorpen op zich nemen. Inzicht verwerven in de succes- en faalfactoren bij bovenvermelde processen. 4

Toelichting Project De meerwaarde voor u Vroegtijdig inspelen op krimp: niet bestrijden maar slim opvangen Creatieve oplossingen Als bewoners meedenken i.p.v. veranderingen opgelegd krijgen Als bewoners mee uitvoeren, vrijwilligers potentieel gebruiken Stimulans voor bovendorpse samenwerking Stimulans voor samenwerking met gemeente en maatschappelijk betrokken organisaties. Bewustwording én pro-actieve houding aannemen! 5

Toelichting Project De meerwaarde voor Binnenlandse Zaken en LVKK Betrokkenheid inwoners vergroten bij bevolkingskrimp Methodiek ontwikkelen om krimpproof toekomstvisie te maken Nieuwe rol overheid definiëren: van beleidsbepalend en uitvoerend naar participant en coördinator “De Nederlandse samenleving moet zichzelf weer opnieuw uitvinden en de Achterhoek kan daarbij een voorbeeld zijn! Doordat de overheid zich terugtrekt moeten de mensen zelf weer verantwoordelijkheid nemen.” 6

Toelichting Project Gewenste opbrengst Voor de dorpen: Toekomstvisie waarin staat hoe samengewerkt kan worden om effecten van bevolkingskrimp tegen te gaan Voor Binnenlandse Zaken / LVKK: Methodiek voor het ontwikkelen van krimpproof toekomstvisies Opdoen van ervaring om kleine kernen te ondersteunen in de omgang met krimp. 7

Krimp Gemeente Berkelland Projectwethouder Leo Scharenborg “De demografische ontwikkelingen waar wij mee te maken hebben hoeven geen probleem te zijn als we er maar tijdig op inspelen. Het is mooi te zien dat er op dit punt al heel veel wordt samengewerkt”. Projectwethouder Leo Scharenborg 8

Krimp Gemeente Berkelland Bevolkingskrimp 2012-2040: -20%  36.000 inwoners Berkelland in 2025 (enkele feiten op een rij) 3800 minder inwoners 15% minder mensen op de arbeidsmarkt 28% inwoners ouder dan 65 jaar 1 op de 3 inwoners woont alleen 1150 leerlingen minder op de basisschool Krimp is een logisch gegeven bij projecten 9

Krimp Gemeente Berkelland 10

Krimp Algemeen Krimp, wat is het? Krimp, wat merken we ervan? Daling van het aantal inwoners Minder jongeren (ontgroening) Meer ouderen (vergrijzing) Krimp, wat merken we ervan? Daling aantal leerlingen basisschool Stijging van vraag naar levensloopbestendige woningen Verenigingen krijgen minder jeugdige aanwas, maar wellicht meer ‘jeugdige ouderen’ Bij huishoudenskrimp komen er ook woningen leeg te staan; in de Achterhoek is dit echter (nog) niet het geval Krimp blijft niet beperkt tot het eigen dorp; ook de buurdorpen krijgen met dezelfde gevolgen te maken: de hele regio krimpt 11

Krimp Algemeen Bovendorpse visie Krimp is een overkoepelend thema Meerdere organisaties hebben ermee te maken Integrale aanpak nodig, denk aan: Bovendorpse visie Wonen Werken Recreatie Sociale voorz. Onderwijs Infrastructuur Grondgebied Brandweer Medische verzorging Openbaar vervoer Commerciële 12

Krimp Algemeen Krimpthema’s Economie, werken Woningbouw Onderwijs Zorg en welzijn, medische verzorging Rolverdeling, nieuwe taken overheid/burgers Sociale samenhang Openbare ruimte, groene omgeving Recreatie Infrastructuur Openbaar vervoer Commerciële voorzieningen Openbare/sociale voorzieningen Economie Zit boven op de bedrijven, weet wat er speelt Regionale aanpak Geen nieuwe terreinen, (her)ontwikkeling bestaande locaties Flexibiliteit met regelgeving Aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt: ROC’s en beroepenvoorlichting Rust en ruimte: toerisme/leisure, is mooi maar verwacht er niet te veel van Woningbouw Stoppen met nieuwbouwlocaties, invulling gaten in kernen Vernieuwing bestaande woningvoorraad samen met burgers Samen plannen maken, ruimte voor ‘zelfrealisatie’ Hoe starters vast te houden, ondanks huidige problemen? Onderwijs Durven discussiëren over beeld enkele jaren: spreiding scholen, verandering karakter scholen Versnelling aanpak brede scholen en afstemming met (particuliere) kinderopvang Meer over trots van Achterhoek in onderwijs? Zorg en welzijn Combineren van voorzieningen op één locatie maar vanuit burgerinitiatief (zie voorbeeld Hoog-Keppel) Heeft burgerinitiatief alleen kans van slagen in kleine kernen, komt dat ook in de grotere kernen van de grond? Gezamenlijke personeelspools (instellingen, privaat, vrijwilligers) Uitvoering Rol provincie (partner met financiële ruimte?) Goede regionale afspraken Geld voor experimenten Meer reguliere taken door vrijwilligers 13

Krimp Een beeld vormen van krimp Uit: de Groene Amsterdammer 14

Krimp Een beeld vormen van krimp Uit: de Groene Amsterdammer 15

Effecten krimp voor uw dorp Ondertitel Kies een kaart die voor uw gevoel past bij de toekomst van Gelselaar, Noordijk / de gemeente Berkelland! Uitgangspunt: sterke krimp en samenwerking Kan zijn: Iets dat belangrijk is Iets dat een uitdaging vormt Een oplossing 16

Plan van aanpak Opzet project 4 bijeenkomsten: Aftrapbijeenkomst Kernwaarden benoemen, samenwerkingsmogelijkheden benoemen Scenario’s opstellen om kernwaarden te behouden Interactie met inwoners: welk(e) scenario(‘s) ondersteunen zij? Slotbijeenkomst waarin visiedocument wordt vastgesteld Tijdsinvestering: ong. 40 uur 5x vergadering/bijeenkomst + 5x een middag of avond huiswerk Visie 1 april gereed Inhoud visiedocument: Belangrijke kernwaarden voor leefbaarheid Effecten van krimp op leefbaarheid Samenwerkingsmogelijkheden om kernwaarden te behouden 17

Informatie Wat hebben we nodig om te beginnen? Lijst kernwaarden voor leefbaarheid Gelselaar, Noordijk Archiefmateriaal: Dorpsplan, Gesprek met gemeente Ansichtkaarten, boeken, streekeigen kenmerken Gevoel, gesprekken, interviews Vraag je af: “Wat is de invloed van krimp op deze kernwaarden?” Betrokken mensen uit beide dorpen die affiniteit hebben met een of enkele kernwaarden Ondernemers Actieve mensen en mensen die minder betrokken zijn Mannen en vrouwen Oud en jong Nieuwkomers en dorpelingen Jongeren (oud-inwoners die weer terug willen)  Werkgroep samenstellen 18

Huiswerk Voor volgende keer Kernwaarden verzamelen Nadenken over invloed krimp op kernwaarden Kandidaten voor werkgroep vormen Wat gaan we de volgende keer doen? Kernwaarden doornemen Samenwerkingsmogelijkheden benoemen Communicatie met inwoners opstarten Wanneer is dat??? Eind november / begin december 19

Afsluiting Hoe vond je het gaan? Gaan we verder? Vragen? Enthousiast? Organisatie werkgroep Vervolgafspraken 20

Contactgegevens Monique van Kampen moniquevankampen@gmail.com 06-23966703 Procesbegeleider Pieter Klop p.klop5@chello.nl 06-14119220 Procesbegeleider Josien Durieux-Hissink josiendurieux@vkkgelderland.nl 06-16700586 / 0314-631168 Consulent. Niet altijd aanwezig, wel betrokken 21