ACADEMISCH ERFGOED IN VLAANDEREN Een voorlopige synthese Antwerpen, 4 mei 2012

• Stijgende interesse voor erfgoed • Crisis van academisch erfgoed (nieuwe vormen van onderwijs en onderzoek, universiteit als erfgoedbeheerder?) • Nieuwe modellen/standaarden voor academisch erfgoed (vb. SAE, UMAC, Universeum) • Belang van interuniversitaire samenwerking (registratie, ontsluiting, expertise) • Plaatsbepaling binnen Vlaamse erfgoedbeleid WAAROM EEN DOORLICHTING?

• Visibiliteit van academisch erfgoed vergroten (registratie, website) • Identificatie van sterktes en zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen • Onderzoek en vorming van een erfgoedgemeenschap (incl. Vlaamse overheid, academische instellingen,…) • Eerste stap naar een academisch erfgoedbeleid DOELSTELLINGEN

• Academisch erfgoed in dit onderzoek beperkt tot ‘museale’ collecties met directe link naar onderwijs en/of onderzoek (wat met archiefstukken, documenten, correspondentie, digitaal erfgoed,…?) • Nadruk op ‘historisch’ erfgoed (wat met ‘hedendaags’ erfgoed?) • Academisch erfgoed benaderd als collecties met historische of institutionele samenhang (wat met individuele stukken? Wat met collectiebeheer?) UITGANSPUNTEN

1.Analyse van de huidige toestand SWOT 2.Aanzet tot beleid VOORLOPIGE CONCLUSIES

• Grote diversiteit • Visueel attractief • Verankering in stabiele en grote instellingen • Gesitueerd in stedelijke omgeving met toeristische waarde • Potentieel grote erfgoedgemeenschap (universitaire gemeenschap, alumni, media, scholen, publiek) • Wat nog steeds bestaat, heeft al een geschiedenis (=selectie) doorgemaakt • Link met onroerend erfgoed STERKTES

• Weinig bekend • Thema is ‘moeilijk’ • Universiteiten zijn geen musea  beperkte toegankelijkheid, ontbreken van (centraal) erfgoedbeleid, weinig (virtuele) zichtbaarheid • Verlies van ‘academische’ functie • Presentatie weinig publieksgericht • Weinig visuele documentatie • Geen of verouderde inventaris • Publieksgerichte context ontbreekt vaak • Combinatie van inhoudelijke expertise met erfgoedbeheer en –ontsluiting • Afhankelijk van vrijwilligers • Geen gecoördineerd beleid (universiteit, Vlaamse overheid,…) • Weinig contact met doelgroepen buiten de universiteit ZWAKTES

• Groeiende interesse voor erfgoed • Internationale voorbeelden • Mogelijkheid voor universiteiten om meer zichtbaar te worden (o.a. bij rekrutering en alumni-netwerken) • Inzet bij wetenschapscommunicatie en wetenschapseducatie • Aansluiting bij erfgoedbeleid binnen bibliotheken en archieven • Ontwikkeling van digitale databanken (Move, Erfgoedplus, Europeana, Archiefbank Vlaanderen,…) • Interesse vanuit city-marketing • Erfgoeddag, herdenkingen, cultuurbeleid,… OPPORTUNITEITEN

• Nieuwbouw, verhuizingen • Ontbreken van depotruimte • Isolement t.o.v. andere universitaire opdrachten • Plaatsbepaling t.o.v. industrieel, technisch en wetenschappelijk erfgoed • Aandacht voor topstukken of topcollecties leidt tot verwaarlozing van andere (ook in vergelijking met buitenland) BEDREIGINGEN

Drie doelstellingen: • Structurele ondersteuning • Duurzame expertise-opbouw • Verankering in erfgoedgemeenschap Op te splitsen naar: • Vlaamse Overheid • Universiteiten/hogescholen • Erfgoedbeheerders Door • Vastleggen prioriteiten • Uitwisseling en coördinatie van expertise • Publieksgerichte context ontwikkelen AANZET TOT BELEID

• Bouwen aan een interuniversitair overleg • Website • Bijeenbrengen van expertise • Bevorderen van dialoog met overheid, universiteiten en erfgoedbeheerders IUPAE