Centrum Vlaamse Architectuurarchieven

INHOUD I.Ontstaanscontext CVAa II.Stand van zaken werking & projecten: beleidsperiode III. Toekomstperspectieven: beleidsperiode INHOUD I. Ontstaanscontext II III

INHOUD I. Ontstaanscontext ∙ architectuurarchieven ∙ context ∙ organisatie ∙ missie II III Wat zijn architectuurarchieven ? Ruime definitie: alle archiefstukken die betrekking hebben op de gebouwde omgeving - gerealiseerde projectdossiers en niet gerealiseerde ontwerpen/denkoefeningen - archieven van architecten (privaatrechtelijke archieven) - archieven van opdrachtgevers - archieven bij overheden (publiekrechtelijke archieven) - gemeenten (bouwdossiers, …) - provincies - gewesten, nationale overheid

INHOUD I. Ontstaanscontext ∙ architectuurarchieven ∙ context ∙ organisatie ∙ missie II III archieven bij grote (publieke) bouwheren - huisvestingsmaatschappijen - NMBS - bedrijven - … - archieven van onderwijsinstellingen voor architectuur - archieven van ‘woonexperts’ - archieven van restaurateurs - …

INHOUD I. Ontstaanscontext ∙ architectuurarchieven ∙ context ∙ organisatie ∙ missie II III  Diversiteit aan archiefvormers  Architectuur met de kleine ‘a’ en grote ‘A’  Architectuur complex ‘van stoel tot stad’ -aannemers, bouwondernemingen -interieurontwerpers, meubelmakers, … -studiebureaus, … -culturele actoren  ‘core business CVAa’: privaatrechtelijke architectenarchieven

INHOUD I. Ontstaanscontext ∙ architectuurarchieven ∙ context ∙ organisatie ∙ missie II III Meerlagigheid - briefwisseling - bestekken - plannen, schetsen, calques, afdrukken, … - maquettes - efemera (stalen, documentatiematerialen, …) - foto’s - … Publiek- en privaatrechtelijke archieven Eigen noden op vlak van inventarisatie, materiële zorg, selectie, beschrijving, ontsluiting, bewaarplaats, bewaartermijn, …

INHOUD I. Ontstaanscontext ∙ architectuurarchieven ∙ context ∙ organisatie ∙ missie II III I. Ontstaanscontext CVAa Voorgeschiedenis (institutioneel) -Eind jaren 1960: private initiatieven AAM – Sint-Lukasarchief -1987: Architectuurarchief van de Provincie Antwerpen -2002: Archiefdecreet Vlaamse Gemeenschap: architectuur als cultureel thema erkend 2003: ° CVAa bij VAi (°2001)

INHOUD I. Ontstaanscontext ∙ architectuurarchieven ∙ context ∙ organisatie ∙ missie II III Organisatie Juridisch: vzw Vlaams Architectuurinstituut Huisvesting: deSingel Personeel: vast - coördinator: Tom Avermaete , Sofie De Caigny v.a.11/ archivaris: Annelies Nevejans - kunsthistorica, projectleider: Bregje Provo project - architect: Karina Van Herck - Eva Van Regenmortel stage UGent, kunstgeschiedenis Adviesraad: overlegplatform voor experts

INHOUD I. Ontstaanscontext ∙ architectuurarchieven ∙ context ∙ organisatie ∙ missie II III Missie Het CVAa wil ten dienste staan van al wie met privaatrechtelijke architectuurarchieven in Vlaanderen te maken heeft. Daartoe wil het: -kennis en expertise over architectuurarchieven opbouwen en verspreiden, -als archiefcoördinatiecentrum een platform bieden voor overleg en kennisuitwisseling en aanspreekpunt zijn, -een gedifferentieerd publiek sensibiliseren voor het belang van architectuurarchieven als collectief erfgoed, - een duurzame bescherming/bewaarplaats voorzien voor architectuurarchieven ≠ eigen depot

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart III II. Beleidsperiode ⇨ Stafkaartonderzoek 1. Overzicht op ‘veld’ van architectuurarchieven - Archiefvormers - Archiefbeheerders - Beleidskader - Gebruikers, publiek, valorisatie 2. Spanningsvelden/uitdagingen in kaart gebracht // ‘Acties’ CVAa gedefinieerd en opgenomen 3. Toekomstperspectieven gedefinieerd  beleidsperiode  Downloaden via:

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart III Bevindingen - Veelheid aan archiefvormers, cfr. definitie architectuurarchieven - Reflecteert in: veelheid aan archiefbewaarplaatsen - Gespecialiseerde architectuurarchiefinstellingen -APA -Sint-Lukasarchief -Archives d’Architecture moderne - Documentatiecentra - Stads-, provincie- en gemeentearchieven - Rijksarchieven - Archiefinstellingen op basis van maatschappelijk-filosofische stromingen - Thema-archieven - Musea - Onderwijs- en onderzoeksinstellingen - Heemkundige kringen - Privé bezit

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart III Enkele belangrijke aandachtspunten 1.Versnippering van bewaarplaatsen  versnippering van kennis, expertise, inventarisatiesystemen, compatibiliteit, …  inefficiënte inzet van kennis en middelen  ontoegankelijk veld voor onderzoekers  beperkte valorisatie 2. Cruciaal moment voor archief: overlijden archiefvormer, erfgenamen worden verantwoordelijk voor het archief  Emotionele waarde: selectie van ‘mooie’ stukken  Commerciële waarde: selectie van ‘mooie’ stukken  Versnippering bibliotheek, briefwisseling, plannen, maquettes, …  Sensibilisering, cfr. geen juridische zeggingskracht

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart III Versnippering binnen archiefbestanden  nood aan integrale ‘virtuele’ toegangen die archief als geheel beschrijft 4. Digital born material  bedreiging leesbaarheid architectuurarchieven vanaf +/  nood van archiefbeheerders + architecten  eigen aan zeer veel soorten archieven (generiek), maar architectuurarchieven daarbij ook specifieke problematiek

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart III Archiefvormers en bewaarinstellingen  Verplichte bewaring na oplevering: 10 jaar Geen verplichting: ontwerpproces, wedstrijdarchieven, … Canonbevestigend Archief is geen prioriteit in architectenbureau  Deponeren van het archief Voorkeur architect, ‘prestige’, affiniteit en vertrouwen Acquisitieprofielen van bestaande gespecialiseerde instellingen (APA, KADOC, AAM) ‘dekken’ niet het hele landschap ‘Moeilijke’ stukken: plannen, maquettes, efemera, …

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart III ⇨ Accenten werking CVAa 1.Overleg, coördinatie - adviesraad, structureel - projectmatig 2. Expertise ontwikkelen en doorgeven - internationaal netwerk - vertalen naar ‘Vlaamse noden’ - stuk integratie van de sector - onderzoekswereld koppelen aan andere actoren in het veld van architectuurarchieven 3. Overdrachten, registratie 4. Sensibiliseren - archiefvormers - archiefbeheerders - brede publiek

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ prospectie & registratie -bestaande gegevens actualiseren, aanvullen, bijwerken -bijkomende prospectie naar archieven & archiefvormers ⇨ databank architectuurarchieven

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ overdrachten & bruiklenen -modelcontracten voor overdracht & bruikleen -begeleiden overdrachttrajecten

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ handleiding architectuurarchieven - Handleiding Architectuurarchieven: Inventarisatie - Handleiding Architectuurarchieven: Materiële zorg In voorbereiding : - Handleiding Architectuurarchieven: Selectie & Beschrijven

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ partnerships A) behoud en beheer - archief Team Vlaams Bouwmeester - archieven sociale huisvestingsmaatschappijen - Contactavond Roerend Kerkelijk Erfgoed B) valorisatie - erfgoeddag

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ Focus Architectuurarchieven Huib Hoste ( ) Isia Isgour ( ) …

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ Geïntegreerde projecten tentoonstelling publicatie Publieks- werking Onderzoek Geïntegreerd project Archieven

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ Geïntegreerde projecten Wonen in Welvaart. Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen,

INHOUD I. Ontstaanscontext II ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website III ⇨ website = informatie- & kennisplatform - databank architectuurarchieven - studiedagen, tentoonstellingen, publicaties,… - partnerships, projecten,… - links, informatiefiches,…

III. Beleidsperiode  Grotendeels continueren van instrumenten en acties  Meer inzetten op netwerk en samenwerking Structureel - Digitalisering - Acquisitiepolitiek, Vlaams collectieplan - Inventarisatie, ontsluiting Projectmatig - Gekwetst Gewest (geïntegreerd project)  Nieuw erfgoeddecreet (integratie bestaande erfgoed- en archiefdecreet): landelijk thematisch expertisecentrum INHOUD I. Ontstaanscontext II III

Gekwetst Gewest KADER: ruimer wederopbouwproject ⇨ doelstellingen •lokaliseren archieven wederopbouw Westhoek •sensibiliseren archiefbeheerders •thematisch archievenoverzicht •historiek archiefstukken •ontsluiting erfgoed INHOUD I. Ontstaanscontext II III ∙ Gekwetst Gewest

⇨ partners Centrum Vlaamse Architectuurarchieven Provinciebestuur West-Vlaanderen - Gebiedsgerichte werking cultuur regio Westhoek Provinciaal Archief West-Vlaanderen Stadsarchief Diksmuide Provinciebestuur West-Vlaanderen – Dienst Cultuur CO7 INHOUD I. Ontstaanscontext II III ∙ Gekwetst Gewest

⇨ institutioneel •Projectsubsidie Vlaamse Gemeenschap ( euro) •Bijkomende subsidie 7500 euro provincie West-Vlaanderen: werkingsmiddelen •Gesubsidieerd voor 1 jaar, aanvraag fase 2 •Eva Van Regenmortel, projectleider fase 1 •CVAa / West-Vlaanderen •Focus: Publiekrechtelijke wederopbouwarchieven •Privaatrechtelijke wederopbouwarchieven: cfr. stafkaart onderzoek CVAa = structureel INHOUD I. Ontstaanscontext II III ∙ Gekwetst Gewest

⇨ resultaten •integraal archievenoverzicht (publiek & privaat) •eenvormig ordeningsschema & beschrijvingsmethodiek •vorming lokale erfgoed- & archiefbeheerders •sensibiliseren lokale partners, erfgoedcellen, heemkundige kringen, publiek,… INHOUD I. Ontstaanscontext II III ∙ Gekwetst Gewest

Centrum Vlaamse Architectuurarchieven