© Copyright Berenschot Groep B.V. Bedrijventerreincongres 11 oktober 2007 Deelsessie ronde 2 Verhandelbare Bedrijventerreinquota oplossing voor het overschot aan bedrijventerreinen? Marinka van Vliet, Berenschot

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 2 De problemen zijn bekend • Aanbod van bedrijventerreinen groter dan de vraag • Lage grondprijzen: extra ruim inkopen • Laagwaardig ruimtegebruik • Rem op de herstructurering

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 3 Verklarende factoren • Gemeenten zien terreinen als inkomstenbron en belangrijk middel voor werkgelegenheid • Open ruimte kent geen waarde die terug te vinden is in de grondprijs • Oplossing: het open houden van ruimte belonen door het introduceren van verhandelbare bedrijventerreinquota?

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 4 Wat zijn Verhandelbare Bedrijventerreinquota? • Verhandelbare rechten bekend in NL in andere domeinen: melkquota, emissierechten, visquota • Bestaat ook in VS: Transferable Development Rights • Principe verhandelbare rechten: 1) vastgesteld maximum aan totale productie 2) de rechten om te produceren verdeeld over producenten 3) verdeling staat niet vast: producenten verhandelen rechten

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 5 Hoe werkt het in andere domeinen? • Eigen verantwoordelijkheid producenten: extra rechten kopen of maatregelen nemen om emissie te reduceren. • De producent kiest de goedkoopste optie -> financiële prikkel om emissie te reduceren • Effectief beleidsinstrument: •Vervuiler betaalt (in plaats van maatschappij) •Internaliseren van negatieve externe effecten •Incentive voor innovatie •Drijfveer voor duurzame ontwikkeling

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 6 Hoe werkt het in de Verenigde Staten? • Transferable development rights • Loskoppeling eigendomsrecht en ontwikkelrecht • Onderhandeling tussen marktpartijen onderling • Overheid kan regels stellen • Zowel eigenaars als ontwikkelaars profiteren

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 7 Transferable Development Rights • Doel: ruimtelijke kwaliteit •sparen van ruimte aan de rand van de stad (tegengaan urban sprawl) •intensiveren van ruimte in de steden (intensive land use) •opbrengst verkoop recht investeren in bijv. groen

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 8 Hoe zou het kunnen werken in Nederland? • In Nederland kennen we vergelijkbare toepassingen: Ruimte voor Ruimte, rood voor groen, verevening • Maar Nederland kent geen loskoppeling; bouwrecht wordt ontleend aan bestemmingsplan en bouwvergunning. • Dat betekent: rol voor gemeenten in uitwisselen quota • Rijk bepaalt minimum prijs en maximum aantal ha • Provincie zou verdeling van quota over gemeenten op zich kunnen nemen

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 9 Werking op lokaal niveau • Gemeenten krijgen met quota recht om vastgestelde oppervlakte aan bedrijventerreinen te ontwikkelen • Voor een ontwikkeling moeten ze voldoende quota in bezit hebben • Dat kan door quota jaarlijks op te sparen of de quota te kopen van andere gemeenten (of samen doen) • Gemeenten moeten daarnaast in het bestemmingsplan voldoende gronden aanwijzen voor ontwikkeling

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 10 Handelingsstrategie gemeenten 1.Gemeente wil bouwen en koopt quota bij 2.Gemeente spaart zelf voor een bedrijventerrein 3.Gemeente verkoopt quota en investeert geld elders 4.Gemeente genereert rechten door transformatie

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 11 Mogelijke kansen… • Geen onnodige bedrijventerreinen; alleen naar behoefte • Intensiever gebruik van de ruimte • Beloning voor het niet ontwikkelen van grond: open ruimte krijgt een waarde • Herstructurering aantrekkelijker: bestaand terrein ontwikkelen vereist geen quota

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 12 …maar ook dilemma’s • Verplicht Vrijwillig • Homogeniteit Differentiatie • Vrije verdelingGeplande verdeling • Eenvoud Complexiteit • QuotaprijsGrondprijs

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 13 Conclusie • Verhandelbare bedrijventerreinquota is een spannend instrumentarium met spannende haken en ogen. • Spannend, want: –ontstaat er eindelijk schaarste? –krijgt de open ruimte waarde? –komt kwaliteit weer centraal te staan? Maar de vraag blijft: zijn er niet andere simpelere oplossingen te bedenken voor hetzelfde probleem?

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 14 Stellingen 1.Schaarse bouwgrond voor bedrijventerreinen leidt tot kwaliteitsverbetering van bedrijventerreinen.

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 15 Stellingen 2.Bedrijventerreinquota moeten gekoppeld worden aan herstructurering van bestaande terreinen.

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 16 Stellingen 3.Het huidige probleem dat de planningsopgave te ruim wordt gesteld zal ook het systeem van Verhandelbare Bedrijventerreinquota ondermijnen.

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 17 Stellingen 4.Gemeenten zijn de zwakke schakel in het concept van Verhandelbare Bedrijventerreinquota

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 18 Stellingen 5.Het systeem van Verhandelbare Bedrijventerreinquota heeft als risico dat er onvoldoende ruimte beschikbaar komt voor ontwikkeling

© Copyright Berenschot Groep B.V. Sheet 19