Kernboodschap (mini)crises 2012 Menno van Duin november 2013

Aanpak en opzet publicatie: Lessen uit crises en mini-crises 2012  Initiatief vanuit lectoraat Crisisbeheersing en vanaf begin samen met Nederlands Genootschap van Burgemeesters (Wouter Jong)  3 redacteuren maar (soms zelf betrokkenen) vragen mee te doen met een casus  Keuze om niet alleen de grote crises (voorzover groot als Haren, Kanaleneiland en treinongeval A’dam) maar ook mini-crises en persoonlijke drama’s (bultrug, nepbom, verkeersongeval)  Per casus beschrijving en één of enkele kerndilemma’s (geen wens tot uitputtendheid!) van de gebeurtenis  Ervaring van Alphen a/d Rijn meenemend  Ook beetje ‘jaaroverzicht binnenland 2012’  betekenis sociale media: in recrutering auteurs (crowdsurfing), aandacht in casus en foto per casus (van een tweet). In totaal 22 auteurs (incl. red).

Algemene opbrengst van het boek  Tour de horizon van 2012 (en breder feitelijk: van het scala van acute problemen waarmee wij in dit land geconfronteerd worden)  Door 20 casus meer inzicht in wat er zoal op met name gemeenten (en hun autoriteiten) afkomt. Grote crises (als Haren, Moerdijk, Enschede) zijn gelukkig schaars; tegelijkertijd wel veel mini-crises (kortere aandacht, vergelijkbare processen)  Uniciteit van afzonderlijke casus (en hun dilemma’s) staan centraal maar daarmee ook beeld en zicht op relevante rode draden – waarvan 6 nader belicht

Rode draad 1: actoren en rollen  Bij alle casus steeds verschillende en vaak vele actoren betrokken  Actoren niet altijd zelfde perceptie van het probleem (centrale boodschap in grensrechter-verhaal: 10 deskundigen; 10 visies op ‘oorzaak’)  Niet altijd eenduidig wiens probleem het nu was  Gemeenten nogal eens de neiging aapje op de schouder te nemen (of te krijgen)

Rode draad 2: crisiscommuni catie  We weten t wel maar toch: in veel van de gevallen gaat het toch vooral om helder communiceren en crisiscommunicatie en hoe lastig dat soms is (Haren, Kanaleneiland)  Dergelijke casus krijgen juist ook vanwege aandacht nieuwe actoren in beeld (bultrug en Lenie t Hart) – strijdige belangen  Verschil Nl en Belgie: lijkt erop dat journalistiek wat meer op afstand is. Tegelijkertijd speelt schuldvraag daar waarschijnlijk soms minder (ook Pukkelpop). Maar men evalueert weer nauwelijks.

Rode draad 3: organisatie van de rampenbe- strijding  20 casus ook wel tour de horizon: hoe doen we het nu in Nl (vergelijkbaar met Inspectie met de Staat van de rampenbestrijding)  Alarmering, opschaling en hanteren GRIP vaak niet bepaald vlekkeloos  Soms opschalen waarbij je denkt… (moet dit nu grip3 zijn en andersom zaken met grote maatschappelijke onrust en niet …)  Tegelijkertijd lijkt hier niet vaak echte probleem te liggen (massale support, inzet e.d.)

Rode draad 4: procedures  Risico-regel-reflex: soms na gebeurtenissen enorme drang om procedures te maken (bultrug)  Tegelijkertijd ook: daar waar wij een bekende algemene procedure hebben (GRIP) wordt die bij Haren opeens als verkeerd en onjuist beschouwd door de commissie-Cohen  Spanning tussen procedure en praktijk: kennen de betrokkenen de procedure en wijkt deze niet te veel af van dagelijks werk (verg. advies na treinongeval A’dam van inspectie rond patientenregistratie). Wat je zelden doet …  EOD en Leeuwarden: strikte procedure tbv ontruimen na vinden mogelijke bom en dan houdt men zich er niet aan in Leeuwarden op 1 april…

Rode draad 5: nafase – cruciale fase  Aantal casus sterk gericht op datgene wat na de onmiddellijke en acute crisis gebeurt  Niet alleen verantwoordingsproces (vele evaluaties ed) maar ook hoe gaan betrokkenen (mn ook bestuurder) om met het individuele leed (gepaste afstand maar wel betrokken: zoektocht naar de juiste balans)  Soms herstel maar soms ook noodzaak van business continuity management (dreiging sector – algje: en paspoorten Waalre)

Rode draad 6: waarde van een aandacht voor dilemma’s  Kern van casus vaak te vatten in 1 of 2 dilemma’s (wel niet ontruimen (tentenkamp), evacueren (Noorden en Utrecht), wel niet naar Zwitserland (busongeval)  Leert ook dat het zinvol kan zijn – juist ook voor betrokkenen – hierover veel meer te communiceren: crisiscommunicatie is vooral communicatie over dilemma’s (uitleggen waarom probleem en argumenten van de keuze).

Ten slotte  En wat moet er beslist in voor 2013 en waarom?