Vrijwilligerswerk inspirerend op naar 2014 prof.dr. Lucas C.P.M. Meijs Strategic Philanthropy Raadslid Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling @lucasmeijs

Agenda…… Drie niveaus van commitment…. ‘Participatiesamenleving’………. Paar nieuwe vraagstukken…

Drie niveaus van commitment Burger participatie Combinatie vrijwilligerswerk Traditioneel vrijwilligerswerk

Stand vrijwillige inzet Tussen 30 tot 40% van 18+ doet vrijwilligerswerk, met een gemiddelde van tussen de 4 en 5 uur per week, per vrijwilliger, ongeveer even veel mannen als vrouwen, gemiddeld ouder, hoger opgeleid, blanker, drukker, ´rijker´ en meer in dorpen. LAGE SCHATTING 4.000.000 vrijwilligers 200 uur per jaar Ongeveer 500.000 FTE Deze slide gebruik ik nu al bijna 20 jaar Kwantitatief is er niet veel veranderd Kwalitatief / organisatorisch is er veel veranderd 4

Nieuwe vormen van vrijwilligerswerk … De explicitering van het eigen belang van de vrijwilliger De opkomst van ‘episodisch’, ‘derde partij’, en ‘geleid’ vrijwilligerswerk Duurzaamheid perspectief op vrijwillige energie als ‘olie’, ‘vissen’ en ‘zonne-energie’ als gedeelde hulpbron van de samenleving De zoektocht naar re-embedding: functioneel organiseren, normatief forceren en vertrouwd vragen Google eens op Meijs Baren Hedendaagse Vrijwillige inzet Algemene publicatie trends vrijwilligerswerk Meijs college reuring vrijwilligerswerk 2 keer 30 minuten college op youtube

Uitdagingen in vrijwilligersmanagement OPLOSSINGEN Bespreken en splitsen Omzeilen Opnemen in leven Goed organiseren Roosters maken en ‘free riders’ tegengaan Toegevoegde waarde ipv Kostenbesparing PROBLEMEN Generatiekloof Moeder maffia Drukke agenda’s Kritische vrijwilligers Verdwijnen ‘automatisme’ Geen nut

Het gaat heel goed met het vrijwilligerswerk in Nederland tjaaaa Het gaat heel goed met het vrijwilligerswerk in Nederland (het gaat wat minder goed met de beroepskrachten in het Nederlandse vrijwilligerswerk….)

Vrijwillige energie als… Olie Eindig Makkelijk Voorzichtig omgaan met wat we hebben Inzet van alternatieven Beroepskrachten Andere soorten vrijwilligers

Vrijwillige energie als… Burgerparticipatie Zon Oneindig en continu Is de realiteit van veel vrijwillige energie (gelukkig en jammer) Te veel en op het verkeerde moment Geen idee hoe dat allemaal te gebruiken Gaat om opslaan en omzetten

Vrijwillige energie als… COMBINATIE Vissen Allemaal verschillende soorten in een grote oceaan Het verschil is de combinatie Vernieuwbaar, maar kan door ons verpest worden Misschien kweken Grote en kleine vissen Gaat om de brede samenleving (oceaan), de samenhang tussen typen combinatie vrijwillige inzet en de andere ‘beheerders’

Participatiesamenleving

Van Landelijke Overheid naar Gemeente naar gemeenschappen…. Civil society = Georganiseerde burgerij Privaat organiseren voor publieke belang

Civil society Waarom? Wat? Markt falen (geen koopkracht, geen kennis) Overheid falen (geen macht, teveel diversiteit) Wat? Burgers in vrijwillig georganiseerd verband zonder winstoogmerk, min of meer publiek belang (structurele definitie Johns Hopkins project) Kan dus met beroepskrachten en subsidie Is dus heel groot in Nederland

STAAT / OVERHEID BEDRIJVEN / CIVIL MARKT SOCIETY zelfbeschikking BURGERS / HUISHOUDENS BEDRIJVEN / MARKT CIVIL SOCIETY Vrijwillige bijdrage

Uit de crisis? P-samenleving wmo CIVIL SOCIETY zelfbeschikking STAAT / OVERHEID P-samenleving wmo zelfbeschikking BURGERS / HUISHOUDENS BEDRIJVEN / MARKT CIVIL SOCIETY Vrijwillige bijdrage

Civil Society is dynamiek! MADD Mothers Against Drunk Drivers Candy Lynne Lightner 1980 Heel effectief in fondsenwerving voor anti-dronken rijden industrie Privaat geld voor publieke boetes DAMM Drivers against MADD methods Tegen de Anti dronken rijden industrie Drunks Against Mad Mothers Vrouwen moeten achter het aanrecht

Overvragende samenleving… Opnieuw vormgeven van solidariteit Indirecte en directe solidariteit NIET als communicerende vaten = wordt namelijk niet meer… Directe solidariteit als fundament en ‘krik’ onder indirecte solidariteit = vrije keuze bevordert legitimiteit

Re-embedding vrijwilligerswerk Gemeenschappen

Mensen (grond) produceren vrijwillige energie (gras) die organisaties (koeien) kunnen omzetten in vrijwilligerswerk. Vrijwilligerscentrales (boeren) en overheden (gemeenten) overschatten de capaciteit van het gras, zijn enkel gericht op de korte termijn benodigdheden en misbruiken de bron. Er zijn nieuwe derde partijen (bedrijven, onderwijs- instellingen) die ook betrokken zijn bij de gemeenschappelijke goederen (the commons). Hardin, Garrett. 1968. “The tragedy of the commons.” Science, vol. 162, pp. 1243-1248.

Re-embedding Vrijwilligerswerk Hustinx en Meijs, 2011 Re-embedding Vrijwilligerswerk Normatieve druk Antwoord op de grote culturele veranderingen: Vrijwilligerswerk moet uitgelegd en aangeleerd worden Gaat om bereidheid Boodschap: We willen dat jij vrijwilligerswerk doet Functioneel organiseren Antwoord op structurele veranderingen: Mensen moeten de kans krijgen om vrijwilligerswerk te doen Gaat om beschikbaarheid Boodschap: Dit kan jij doen als vrijwilliger

Nieuwe vormen van vrijwillige inzet Sociale periode (sabbatical) Voluntourism Episodisch vrijwilligerswerk E-volunteering Time banking Werknemersvrijwilligerswerk Family volunteering Microvolunteering

Noodzaak derde partij…. Bedrijven en Educatieve instelling zijn een nieuwe derde partij in het maken van de match tussen het aanbod van en de vraag naar vrijwillige energie

De nieuwe vorm NL Doet.

Aanboren nieuwe vrijwillige energie… WERVING Intern Extern PLAATSING mutual support (bv sportvereniging) service delivery / campaigning Werknemers-vrijwilligerswerk Maatschappelijke stage NL DOET

Een mooi voorbeeld van extern werven extern plaatsen 7500 vrijwilligers

Episodisch vrijwilligerswerk Eenmalig en op korte termijn Flexibel Persoonsgebonden thema’s Aantrekkelijk voor jongeren http://www.nldoet.nl

Deelnemersprofiel NLdoet* Gemiddelde leeftijd 48 Vrouw (60%) Getrouwd met kinderen (41%) *gebaseerd op paneldata 2011 – 2013 (N=3457)

Deelnemersprofiel NLdoet* Grootste aantal deelnemers tussen de 51 – 65 jaar (39%) *gebaseerd op paneldata 2011 – 2013 (N=3457)

Deelnemersprofiel NLdoet* Niet gelovig (51%) Werkend fulltime (34%) *gebaseerd op paneldata 2011 – 2013 (N=3457)

Deelnemersprofiel NLdoet* Uit zichzelf meegedaan (33%) *gebaseerd op ‘klusser’ evaluaties 2013 (N=6556)

Deelnemersprofiel NLdoet* Deelname aan ander vrijwilligerswerk naast het eenmalige NLdoet (61,5%) *gebaseerd op ‘klusser’ evaluaties 2013 (N=6556)

Deelnemersprofiel NLdoet* *gebaseerd op ‘klusser’ evaluaties 2013 (N=6556)

Lessen voor 1 dag klussen 1 urgentie en noodzaak de organisatie kan dit niet zelf even doen het gevoel dat de organisatie door anderen (lees en hoor de niet meer subsidiërende overheid) in de steek is gelaten het dat de doelgroep dit verdient en zelf niet kan regelen.

Lessen voor 1 dag klussen 2 goede organisatie koffie, thee en lunch “No time to waste”. Paradox: moet beetje pijn doet Maar moet wel te doen zijn herkenning

Lessen voor 1 dag klussen 3 erkenning en waardering pas op met teveel ‘spiegeltjes en kraaltjes’. iemand van de organisatie legt uit verwoord wat er nu veranderd is, wat de waarde daarvan is voor de deelnemers van de organisatie, dat de inspanning van de vrijwilligers effect heeft

Instrumenteel inzetten vrijwilligerswerk Vrijwilligersorganisatie Maatschappelijke doelstelling Derde partij (school, bedrijf, UWV, etc) Instrumentele doelstelling Leren, gezondheid, baan, trots op bedrijf etc

Toegevoegde waarde vrijwilligerswerk voor HR Selectie Als signaalfunctie Als netwerk MVO als matchinginstrument EVC Ontwikkeling/behoud Netwerken intern en extern Kennisoverdracht & Samenwerking Vaardigheden ontwikkeling Bedrijfsbetrokkenheid ‘sabbatical’ Carrière switch Verlaten (pre)Pensioen (bijdrage aan active / productive aging) Ander werk (o.a. onderdeel van sociaal plan)