Anders denken over Bouwen

Innovatie Centrum Duurzaam Bouwen (ICDuBo) ICDuBo is een onafhankelijk, inspirerend kennis- en informatiecentrum van 2.000 m² dat alle aspecten van duurzaam bouwen inzichtelijk maakt. ICDuBo is de verbindende schakel.

ICDuBo als verbindende schakel: vb. duurzame energiesysteem vb. werking warmtepomp opstelling in ICDuBo toepassings voorbeelden opdrachtgevers overheid eindgebruikers vraag theorie praktijk onderwijs kennisinstellingen producenten adviseurs aanbod

Locatie ICDuBo ICDuBo ICDuBo ligt centraal in het Stads-haven contour Stadshavens ICDuBo ICDuBo ligt centraal in het Stads-haven gebied in Rotterdam. De locatie maakt onderdeel uit van het 1600 ha. grote Stadshavensgebied, dat in de komende jaren op duurzame en innovatieve wijze zal worden herontwikkeld.

Innovatie Centrum Duurzaam Bouwen ICDuBo ICDuBo maakt onderdeel uit van de RDM Campus. RDM Campus

Kenniscentrum Inspiratie: Maak kennis met alle facetten van duurzaam bouwen in de hal van 2000 m2 vol inspirerende oplosdingen en voorbeelden. Laat u rondleiden door het centrum.   Doelstellingen: Congrescentrum Presentatie: Maak gebruik van de unieke mogelijkheden die ICDuBo kan bieden voor presentaties, bijeen-komsten, workshops etc. of bezoek de de evenementen die worden georganiseerd. Dienstencentrum Implementatie: Van duurzaam denken naar duurzaam doen vereist kennis van product- en procesinnovatie. Vanuit haar onafhankelijke positie kan ICDuBo u ondersteunen in het proces. Netwerkcentrum Integratie: ICDuBo is de schakel tussen vraag en aanbod. ICDuBo stimuleert samenwerking. Ontmoet in het centrum relevante en interessante bouwprofessionals.

Brede focus ICDuBo… gebiedsontwikkeling gebouwtypologiën/-concepten materiaalgebruik energiegebruik procesinnovatie/ondersteuning SmartArt custom animation effects: vertical picture list (Intermediate) To reproduce the SmartArt effects on this slide, do the following: On the Home tab, in the Slides group, click Layout, and then click Blank. On the Insert tab, in the Illustrations group, click SmartArt. In the Choose a SmartArt Graphic dialog box, in the left pane, click List. In the List pane, double-click Vertical Picture List (fourth row, first option from the left) to insert the graphic into the slide. To create a fourth shape in the graphic, select the third shape from the top, and then under SmartArt Tools, on the Design tab, in the Create Graphic group, click the arrow next to Add Shape, and then click Add Shape Before. Repeat this process to create a fifth shape. Select the graphic. Under SmartArt Tools, on the Format tab, click Size, and then do the following: In the Height box, enter 6.38”. In the Width box, enter 7.91”. Under SmartArt Tools, on the Format tab, click Arrange, click Align, and then do the following: Click Align to Slide. Click Align Middle. Click Align Center. Select the graphic, and then click one of the arrows on the left border. In the Type your text here dialog box, click each of the second-level bullets and then press DELETE until there are only three first-level bullets remaining (one for each shape). Enter text for each shape into the first-level bullets. On the slide, select the graphic. On the Home tab, in the Font group, select 14 from the Font Size list. Under SmartArt Tools, on the Design tab, in the SmartArt Styles group, click More, and then under Best Match for Document click Moderate Effect (fourth option from the left). On the Design tab, in the Themes group, click Colors, and then click Civic. (Note: If this action is taken in a PowerPoint presentation containing more than one slide, the theme colors will be applied to all of the slides.) Under SmartArt Tools, on the Design tab, in the SmartArt Styles group, click Change Colors, and then under Colorful click Colorful Range – Accent Colors 3 to 4 (third option from the left). Click each of the five picture placeholders in the graphic, and then in the Insert Picture dialog box, select a picture and click Insert. Press and hold CTRL, and then select all five of the pictures on the slide. Under SmartArt Tools, on the Format tab, in the Shapes group, click Change Shape, and then under Rectangles click Round Diagonal Corner Rectangle (ninth option from the left). Under SmartArt Tools, on the Format tab, in the Shape Styles group, click Shape Effects, point to Glow, and then do the following: Under Glow Variations, select Accent color 1, 5 pt glow (first row, first option from the left). Point to More Glow Colors, and then under Theme Colors click White, Background 1 (first row, first option from the left). Press and hold CTRL, and then select all of the larger rounded rectangles. Under SmartArt Tools, on the Format tab, in the Shapes group, click Change Shape, and then under Rectangles click Round Diagonal Corner Rectangle (ninth option from the left). To reproduce the animation effects on this slide, do the following: On the Animations tab, in the Animations group, click Custom Animation. On the slide, select the graphic. In the Custom Animation task pane, do the following: Click Add Effect, point to Entrance, and then click More Effects. In the Add Entrance Effect dialog box, under Subtle, click Fade, and then click OK. Under Modify: Fade, in the Speed list, select Fast. Click Add Effect, point to Motion Paths, and then click Right. Under Modify: Right, do the following: In the Start list, select With Previous. In the Speed list, select Fast. On the slide, right-click the right motion path and then click Reverse Path Direction. Press and hold CTRL, and then select the two animation effects in the Custom Animation task pane. Click the arrow to the right of one of those effects, and then click Effect Options. In the Effect Options dialog box, on the SmartArt Animation tab, in the Group Graphic list, select One by One. Also in the Custom Animation task pane, do the following: Click the double arrows under each effect to expand the list of effects. Select the first animation effect (fade effect for the first rectangle). Under Modify: Fade, in the Start list, select With Previous. Also in the Custom Animation task pane, select the 11th animation effect (motion path for the first picture). On the slide, point to the starting point (green arrow) of the selected motion path until the cursor becomes a two-headed arrow. Press and hold SHIFT to constrain the path to a straight horizontal line, and then drag the starting point to the left of the endpoint (red arrow). Drag the 11th effect until it is second in the list of effects. Drag the 12th effect (motion path for the first large rectangle) until it is fourth in the list of effects. Also in the Custom Animation task pane, select the 13th animation effect (motion path for the second picture). On the slide, point to the starting point (green arrow) of the selected motion path until the cursor becomes a two-headed arrow. Press and hold SHIFT, and then drag the starting point to the left of the endpoint (red arrow), into the same position as the green arrow for the first picture motion path. Drag the 13th animation effect until it is sixth in the list of effects. Under Modify: Right, in the Start list, select With Previous. Drag the 14th animation effect (motion path for the second large rectangle) until it is eighth in the list of effects. Select the 15th animation effect (motion path for the third picture). On the slide, point to the starting point (green arrow) of the selected motion path until the cursor becomes a two-headed arrow. Press and hold SHIFT, and then drag the starting point to the left of the endpoint (red arrow), into the same position as the starting point for the first picture motion path. Drag the 15th animation effect until it is 10th in the list of effects. Under Modify: Right, in the Start list, select With Previous. Drag the 16th animation effect (motion path for the third large rectangle) until it is 12th in the list of effects. Select the 17th animation effect (motion path for the fourth picture). On the slide, point to the starting point (green arrow) of the selected motion path until the cursor becomes a two-headed arrow. Press and hold SHIFT, and then drag the starting point to the left of the endpoint (red arrow), into the same position as the starting point for the first picture motion path. Drag the 17th animation effect until it is 14th in the list of effects. Under Modify: Right, in the Start list, select With Previous. Drag the 18th animation effect (motion path for the fourth large rectangle) until it is 16th in the list of effects. Select the 19th animation effect (motion path for the fifth picture). On the slide, point to the starting point (green arrow) of the selected motion path until the cursor becomes a two-headed arrow. Press and hold SHIFT, and then drag the starting point to the left of the endpoint (red arrow), into the same position as the starting point for the first picture motion path. Also in the Custom Animation task pane, drag the 19th animation effect until it is 18th in the list of effects. Under Modify: Right, in the Start list, select With Previous. To reproduce the background effects on this slide, do the following: Right-click the slide background area, and then click Format Background. In the Format Background dialog box, click Fill in the left pane, select Gradient fill in the Fill pane, and then do the following: In the Type list, select Radial. Click the button next to Direction, and then click From Corner (fifth option from the left). Under Gradient stops, click Add or Remove until two stops appear in the drop-down list. Also under Gradient stops, customize the gradient stops as follows: Select Stop 1 from the list, and then do the following: In the Stop position box, enter 0%. Click the button next to Color, and then under Theme Colors click White, Background 1 (first row, first option from the left). Select Stop 2 from the list, and then do the following: In the Stop position box, enter 100%. Click the button next to Color, and then under Theme Colors click White, Background 1, Darker 25% (fourth row, first option from the left).

Duurzaam Bouwen loont Maar hoe? Onze welvaart gaat ten koste van onze planeet en generaties na ons. Wij kunnen daar iets aan doen. Als we onze verantwoordelijkheid nemen. Maar hoe? Picture and text with reflection (Basic) To reproduce the picture effects on this slide, do the following: On the Home tab, in the Slides group, click Layout and then click Blank. On the Insert tab, in the Illustrations group, click Picture. In the Insert Picture dialog box, select a picture, and then click Insert. Under Picture Tools, on the Format tab, in the bottom right corner of the Size group, click the Size and Position dialog box launcher. In the Size and Position dialog box, on the Size tab, resize or crop the picture as needed so that under Size and rotate, the Height box is set to 3.17” and the Width box is set to 10”. Resize the picture under Size and rotate by entering values into the Height and Width boxes. Crop the picture under Crop from by entering values into the Left, Right, Top, and Bottom boxes. Select the picture. On the Home tab, in the Drawing group, click Arrange, point to Align, and then do the following: Click Align to Slide. Click Align Top. Under Picture Tools, on the Format tab, in the Picture Styles group, click Picture Effects, point to Reflections, and then under Reflection Variations click Half Reflection, touching (first row, second option from the left). On the Insert tab, in the Text group, click Text Box, and then on the slide, drag to draw the text box. Enter text in the text box, select the text, and then on the Home tab, in the Font group, select Impact from the Font list and then enter 42 in the Font Size box. On the Home tab, in the Paragraph group, click Align Text Right to align the text right in the text box. Select the text box. Under Drawing Tools, on the Format tab, in the WordArt Styles group, click Text Effects, point to Reflection, and then under Reflection Variations click Half Reflection, touching (first row, second option from the left). Under Drawing Tools, on the Format tab, in the bottom right corner of the WordArt Styles group, click the Format Text Effects dialog box launcher. In the Format Text Effects dialog box, click Text Fill in the left pane, select Solid fill in the Text Fill pane, and then do the following: Click the button next to Color, and then under Theme Colors, click White, Background 1 (first row, first option from the left). In the Transparency box, enter 12%. On the slide, drag the text box onto the picture to position as needed. To reproduce the background on this slide, do the following: Right-click the slide background area, and then click Format Background. In the Format Background dialog box, click Fill in the left pane, select Gradient fill in the Fill pane, and then do the following: In the Type list, select Radial. Click the button next to Direction, and then click From Center (third option from the left). In the Angle box, enter 0⁰. Under Gradient stops, click Add or Remove until two stops appear in the drop-down list. Also under Gradient stops, customize the gradient stops that you added as follows: Select Stop 1 from the list, and then do the following: In the Stop position box, enter 10%. Click the button next to Color, and then under Theme Colors click White, Background 1, Darker 5% (second row, first option from the left). Select Stop 2 from the list, and then do the following: In the Stop position box, enter 99%. Click the button next to Color, and then under Theme Colors click White, Background 1, Darker 35% (fifth row, first option from the left).

Verantwoording nemen!

Wat maakt duurzaam bouwen anders? Verandering: Samenwerken aan duurzame ambitie BIM Kansen: Vastleggen uitgangspunten Rol partijen in bouwproces zal (moeten) veranderen

Duurzaam Bouwen = Balans vinden tussen: Gebruiker Grondstoffen & energie Duurzaam bouwen is het streven naar integrale kwaliteit, waarbij de aspecten people, planet en profit maximaal op elkaar worden afgestemd, resulterend in een haalbare, gemiddeld meest duurzame kwaliteit. Aan het bereiken van integrale kwaliteit in de plannen gaat een breed afwegingsproces vooraf. Waarin niet alleen technieken worden beschouwd, maar ook de verschillende belangen, economische factoren etc. Zie voor meer informatie ook het infoblad ‘Integraal Ontwerpen’: http://duurzaambouwen.senternovem.nl/infobladen/integraal_ontwerpen_proces_tot_een_duurzaam_gebouwde_omgeving/print/ Níet: op alle duurzaamheidsgebieden het maximale willen bereiken, Wél: een realistisch duurzaamheidsprofiel in de breedte nastreven Geld

Rekening houden met het milieu ! Fossiele brandstoffen zijn eindig en milieuvervuilend, terwijl duurzame alternatieven voorhanden zijn! Uitputting van de aarde zal leiden tot grondstofschaarste en andere problemen!

Energieprijzen blijven fors stijgen

De eindgebruiker is bereid te betalen voor zaken die zichzelf terugverdienen SmartArt custom animation effects: pyramid stretch from top (Basic) To reproduce the SmartArt effects on this slide, do the following: On the Home tab, in the Slides group, click Layout, and then click Blank. On the Insert tab, in the Illustrations group, click SmartArt. In the Choose a SmartArt Graphic dialog box, in the left pane, click Pyramid. In the Pyramid pane, click Inverted Pyramid (third row, first option from the left), and then click OK to insert the graphic into the slide. On the slide, right-click the top layer in the graphic, point to Add Shape, then click Add Shape Before. Select the graphic, and then click one of the arrows on the left border. In the Type your text here dialog box, enter text. (Note: If the text is too long to fit into one line in the bottom layer, split the text into two lines.) Select the graphic. Under SmartArt Tools, on the Design tab, in the SmartArt Styles group, do the following: Click Change Colors, and then under Colorful click Colorful Range - Accent Colors 3 to 4 (third option from the left). Click More, and then under Best Match for Document click Intense Effect (fifth option from the left). On the Home tab, in the Font group, select Calibri from the Font list, select 20 from the Font Size list, click the arrow next to Font Color, and then under Theme Colors click White, Background 1 (first row, first option from the left). Select the graphic. Under SmartArt Tools, on the Format tab, click Size, and then do the following: In the Height box, enter 5.07”. In the Width box, enter 5.53”. Under SmartArt Tools, on the Format tab, click Arrange, click Align, and then do the following: Click Align to Slide. Click Align Middle. Click Align Center. To reproduce the animation effects on this slide, do the following: On the Animations tab, in the Animations group, click Custom Animation. On the slide, select the graphic. In the Custom Animation task pane, do the following: Click Add Effect, point to Entrance, and then click More Effects. In the Add Entrance Effect dialog box, under Moderate, click Stretch. Under Modify: Stretch, in the Direction list, select From Top. Under Modify: Stretch, in the Speed list, select Fast. Also in the Custom Animation task pane, select the stretch effect. Click the arrow to the right of the stretch effect, and then click Effect Options. In the Stretch dialog box, on the Smart Art Animation tab, in the Group Graphic list, select One by one. Also in the Custom Animation task pane, click the double arrow under the expand effect to expand the contents of the list of effects. Press and hold CTRL, and then select all four stretch effects in the Custom Animation task pane. Under Modify: Stretch, in the Start list, select After Previous. To reproduce the background effects on this slide, do the following: Right-click the slide background area, and then click Format Background. In the Format Background dialog box, click Fill in the left pane, select Gradient fill in the Fill pane, and then do the following: In the Type list, select Linear. In the Direction list, click Linear Right (first row, fourth option from the left). Under Gradient stops, click Add or Remove until two stops appear in the drop-down list. Also under Gradient stops, customize the gradient stops as follows: Select Stop 1 from the list, and then do the following: In the Stop position box, enter 0%. Click the button next to Color, and then under Theme Colors click White, Background 1 (first row, first option from the left). In the Transparency box, enter 70%. Select Stop 2 from the list, and then do the following: In the Stop position box, enter 100%. Click the button next to Color, and then under Theme Colors click White, Background 1, Darker 15% (third row, first option from the left).

Wat maakt duurzaam bouwen anders? Verandering: Samenwerken aan duurzame ambitie Duurzame ontwerpdoelstellingen BIM Kansen: Procesondersteuning Integraal ontwerpen Rol partijen in bouwproces zal (moeten) veranderen

Er zijn conceptueel verschillende duurzame oplossingen: Ecologisch bouwen / bio based Slim (her)gebruik

Er zijn conceptueel verschillende duurzame oplossingen: Bio-klimatische gebouwen (verticale boerderij) Drijvend bouwen (klimaatadaptatie)

Er zijn conceptueel verschillende duurzame oplossingen: Slim Bouwen (IFD) Cradle-to-cradle bouwen

Er zijn conceptueel verschillende duurzame oplossingen: Passief Bouwen Autarkisch (zelfvoorzienend) bouwen

Er zijn conceptueel verschillende duurzame oplossingen: Energieneutraal Bouwen Sociale duurzaamheid

Wat maakt duurzaam bouwen anders? Verandering: Samenwerken aan duurzame ambitie Duurzame ontwerpdoelstellingen Integrale procesaanpak BIM Kansen: Procesondersteuning Integraal ontwerpen Ketenintegratie Rol partijen in bouwproces zal (moeten) veranderen

plan/bouw plan/bouw gebruiksfase sloop/reno nwe cyclus gebruiksfase grondstoffen energie afval plan/bouw gr.st. total cost of ownership investering exploitatie restwaarde sociaal ecologisch grondstoffen energie afval plan/bouw gebruiksfase sloop/reno nwe cyclus gr.st. total cost of ownership investering exploitatie restwaarde sociaal ecologisch gebruiksfase sloop/reno nwe cyclus comfort & energiebesparing comfort & energiebesparing Klant- gericht Klant- gericht Bewoners participatie Bewoners participatie CYCLUS economisch economisch TIJD

Traditioneel vs. Duurzaam Focus op heden Investeringsgericht Gebouwgericht Traditionele bouwmaterialen Opeenvolgende aanpak Ieder voor eigen belang Voldoen aan bouwbesluit Focus op 1e gebruiker Traditionele aanbesteding Denken in kosten Korte termijn winst Focus op toekomst Exploitatiegericht Gebruikergericht Effectief omgaan met grondstoffen Integrale aanpak (ketenintegratie) Samen met gemeenschappelijk doel Toekomstgericht (EPC = 0) Focus op flexibiliteit / toekomst Prestatiecontracten & samenwerking Denken in opbrengsten Lange termijn waarde

Wat maakt duurzaam bouwen anders? Verandering: Samenwerken aan duurzame ambitie Duurzame ontwerpdoelstellingen Integrale procesaanpak Duurzame samenwerking & afspraken BIM Kansen: Procesondersteuning Integraal ontwerpen Ketenintegratie Koppeling met prestatiecontracten Rol partijen in bouwproces zal (moeten) veranderen

Wat maakt duurzaam bouwen anders? ‘Split Incentive’ problematiek: verdeling risico’s, kosten en baten over meerdere partijen Integrale aanpak met gezamenlijke verantwoordelijkheid (denk collectief i.p.v. sectoraal) Rol partijen in bouwproces zal (moeten) veranderen

BOUW- SECTOR innovatoren ondernemers & opinieleiders & concurrentie media opdrachtgevers politiek architecten en adviseurs denktanken ondernemers in de bouw- en installatiesector onderzoekscentra toeleveranciers kennisinstituten innovatoren & opinieleiders energie leveranciers ondernemers & concurrentie wetgevende instanties (overheden, rechtspraak) BOUW- SECTOR bewoners(verenigingen) gebruikers (huurders) handhavende instanties (overheden) wetgeving & handhaving consument & samenleving VVE’s uitvoerende instanties (bijv. m.b.t. subsidies) toekomstige generaties investeerders & Risico-analisten branche organisaties samenleving als geheel banken corporaties opdrachtgevers investeerders verzekeraars

‘split incentive’: kloof tussen bouw en beheer bouw / investering beheer / exploitatie woningcorporatie bewoners(verenigingen) ondernemers & concurrentie gebruikers (huurders) opdrachtgevers beleggers / investeerders architecten en adviseurs ondernemers in de bouw- en installatiesector energieleveranciers wetgeving & handhaving consument & samenleving beheerders / VVE’s toeleveranciers corporaties uitvoerende instanties (bijv. m.b.t. subsidies) toekomstige generaties handhavende instanties (overheden) projectfinanciers risico’s, kosten en baten zijn verdeeld over meerdere actoren

De ‘groene huurovereenkomst’ Green Lease is een prestatiecontract die afspraken vastlegt over: duurzaam gebruik duurzame gebouwenexploitatie. Er worden concrete afspraken gemaakt over: energetische doelstellingen (gebouw specifieke) MVO-doelstellingen Ook wordt vastgelegd hoe de kosten, besparingen en opbrengsten van de energetische en duurzame maatregelen onderling worden verdeeld.

Wat maakt duurzaam bouwen anders? Verandering: Samenwerken aan duurzame ambitie Duurzame ontwerpdoelstellingen Integrale procesaanpak Duurzame samenwerking & afspraken Waardecreatie staat centraal BIM Kansen: Procesondersteuning Integraal ontwerpen Ketenintegratie Koppeling met prestatiecontracten Koppeling met waardecreatie en TCO Rol partijen in bouwproces zal (moeten) veranderen

Stel waardecreatie centraal! Ecologische Duurzaamheid milieuwaarde ruimtegebruik materiaal energie water Sociale duurzaamheid gebruik & belevingswaarde leefbaarheid gezondheid comfort veiligheid Economische Duurzaamheid toekomstwaarde rendement courantheid welzijn welvaart Duurzaam bouwen is het streven naar integrale kwaliteit, waarbij de aspecten people, planet en profit maximaal op elkaar worden afgestemd, resulterend in een haalbare, gemiddeld meest duurzame kwaliteit. Aan het bereiken van integrale kwaliteit in de plannen gaat een breed afwegingsproces vooraf. Waarin niet alleen technieken worden beschouwd, maar ook de verschillende belangen, economische factoren etc. Zie voor meer informatie ook het infoblad ‘Integraal Ontwerpen’: http://duurzaambouwen.senternovem.nl/infobladen/integraal_ontwerpen_proces_tot_een_duurzaam_gebouwde_omgeving/print/ Níet: op alle duurzaamheidsgebieden het maximale willen bereiken, Wél: een realistisch duurzaamheidsprofiel in de breedte nastreven

…met financieel rendement op 3 niveau’s Investeringen in Energieprestatie Huurverhoging Exploitatieverlenging Verhuurbaarheid Lagere energiekosten Direct financieel Rendement Marktwaarde vastgoed Indirect financieel Rendement Betaalbare expl. lasten CO2 reductie kwaliteit, comfort, binnenmilieu Maatschappelijk Rendement

Waarom verduurzamen? Denk in rendement i.p.v. terugverdientijd!

Een duurzaam gebouw leidt tot hogere opbrengsten! Bron: Universiteit Maastricht, DTZ Zadelhoff

Wat maakt duurzaam bouwen anders? Verandering: Samenwerken aan duurzame ambitie Duurzame ontwerpdoelstellingen Integrale procesaanpak Duurzame samenwerking & afspraken Waardecreatie staat centraal Duurzame financieringsconcepten BIM Kansen: Procesondersteuning Integraal ontwerpen Ketenintegratie Koppeling met prestatiecontracten Koppeling met waardecreatie en TCO Koppeling met beheerfase Rol partijen in bouwproces zal (moeten) veranderen

Financiering Te baseren op continuïteit en waarde ontwikkeling op de lange termijn Dek (korte termijn) investeringen uit (lange termijn) opbrengen door relaties te leggen: GREX Vastgoedexploitatie Beheerexploitatie Decentraal Energie exploitatie Water Groen Zorg Etc. Sectoren verbinden (rollen partijen zullen wijzigen)

Kortom: Volop kansen voor BIM om bij te dragen aan duurzaam bouwen! Duurzaam bouwen loont! Voor mens Voor milieu Voor haalbaarheid …en daarmee de toekomstwaarde!