>> Als het gaat om milieu en leefomgeving Verduurzaming zwembaden Besparen is niet duur Jan Rullens

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 2 Toen Nu

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 3 Voldoen aan een ieders behoefte?

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 4 of zo?

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 5 Sportconvenant tussen EZ-VROM-VWS-Recron-VKN • 25% meer energie-efficiency • 20% meer water- en chemicaliënefficiency • 10% minder afval door afvalpreventie • duurzame energie 5% van totale energieverbruik • meer duurzaam bouwen Helaas ……… opgeblazenin 2005 Uitgangspunt 80% sport- en recreatieaccomodaties aangesloten werd niet gehaald

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 6 Aantallen Inventarisatie uitgevoerd in (zwem)badinrichtingen Verdeeld over Openbare baden– open lucht – overdekt –combi ( 800) Semi-openbare baden – idem (1600) Medische en Therapiebaden ( 250) Peuter- en/of speelbaden ( 250)

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 7 Exploitatie Door eigenaar: Parken als Landal Greenparcs, Centerparcs, Hoogeboom, Sauna’s, Hotels, campings enz. Door eigenaar: overheid / gemeente Door exploitanten: zoals SFN, Optisport, Sportijn, LACO

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 8 Verbruikskentallen zwembaden Overdekt zwembad in m 2 Suppl.water liter/bez Gas m 3 /1000 bez. Elektr. KWh/1000 bez > Combibad in m > C

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 9 Exploitatiekosten zwembad ( cijfers globaal ) Situationeel Personeel 45 % Kapitaal 19 % Energie / water 13 % Overige kosten 23 %

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 10 Mogelijkheden verduurzamen Bestaande Bouw Bouwkundig Installatie waterbehandeling / bassin Installatie luchtbehandeling Elektrische installatie Nieuwbouw RO Ontwerp Alternatieve bronnen Hernieuwbare energie

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 11 Uitdaging: Van grijs naar groen duurzame vormen efficiënter schoner vraagbeperking (gas+elektra+water) Trias energetica

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 12 Duurzame zwembaden in de toekomst – Nieuw=energieneutraal – Bestaand=energierenovatie - onderdeel van de (stedelijke) omgeving - juiste combinaties (vraag en aanbod) bij elkaar brengen – uitwisselen van energie + (afval)water met buurt of wijk - Herbruikbaar afval(water) - Cradle to cradle ontwerpen

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 13 Grootste winst! Kostprijs laag houden door goede inkoop Niet gebruikt gas Niet gebruikte elektriciteit Niet gebruikt water Niet gebruikte chemicaliën

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 14 Was Wm: art lid 3-  NU art. 5.3 Bor Voor zover de aanvraag betrekking heeft op een activiteit als bedoeld in artikel 2.2, eerste lid, onder e van de Wet worden in het belang van het bereiken van een hoog niveau van bescherming van het milieu aan de vergunning voorschriften verbonden die nodig zijn om de nadelige gevolgen enz………………… Daarbij wordt er van uitgegaan dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in aanmerking komende Beste Beschikbare Technieken worden toegepast.

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 15 Activiteitenbesluit: art Lid 1 D egene die de inrichting drijft neemt energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder of energiebesparende maatregelen die een positieve netto contante waarde hebben bij een interne rentevoet van 15 % Lid 2 …energieverbruik in enig kalenderjaar > kilowatt uur elektriciteit of > kubieke meter aardgasequivalenten aan brandstoffen, verplichten onderzoek te laten verrichten

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 16 Stappen die gezet moeten worden • Informatie vergaren • Zelfanalyse • Externe analyse • Inventarisatie • Advies • Besluitvorming • Uitvoering • Afspraken • Evaluatie • Monitoring

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 17 Mogelijkheden voor exploitatie Energie advies door gespecialiseerd adviseur EPA-U advies door Eneco (of ander energiebedrijf) EPC voor 10 jr, investering door gemeente, optimalisatie door Eneco Connerga:ESCO (Energy Service COmpany). Connerga optimaliseert en doet initiële investering, verdient deze terug op basis van behaalde energiebesparingen 3 jaars-contract 1e jr realiseert klant 10% vd besparing 2e jr realiseert klant 25% id 3e jr realiseert klant 40% id Latere jaren is 100 % vd besparing voor de klant, zonder enige eigen investering.

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 18 Voorbeelden Rotterdamse zwembaden EPA-U advies Verduurzamen overheidsgebouwen is inmiddels collectief (europees) aanbesteed. Follow-up medio 2010 bekend. Energie PrestatieContract voor 10 jr. Delft, zwembad Kerkpolder, overdekt, midden 80-er jaren Rendement 1e jr. 10 %, 2e jr. 25 %, 3e jr. 40 % van de besparing volgende jaren is de volledige besparing voor het bad. Landal, Hoogvaals, overdekt, midden 70-er jaren, kleiner als Delft, Rendement als in Delft

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 19 Nieuwe tijden, nieuwe kansen! Toverwoord: Klimaatneutraal Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven (SLOK) Klimaatakkoord tussen Rijk en gemeenten:5 pijlers • Duurzame overheid • Duurzame energieproductie • Schone en zuinige mobiliteit • Duurzame gebouwde omgeving • Duurzame bedrijven

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 20 SLOK gemeenten (

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 21

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 22

Andere besparende maatregelen (een greep…) •Warmteterugwinning op douchewater •Isoleren glijbaan die buiten de schil loopt •Compartimenteren ruimten / gebruikstijden aanpassen •Zwembadwater (en chemicaliën) besparen door beter douchen •Actief koolfilter zwembadwater verwijderen / vervangen •Restwarmte afnemen van een nabijgelegen bedrijf met overschot •Waterbesparing is tevens chemie en energie besparen •Verminder ventilatievoud (waar mogelijk) •Duurzame gezamenlijke inkoop energie •Water voorverwarmen met zonnewarmte •Zonneenergie •Geothermie

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 24 Zwembaden: milieu en energie, ONZE zorg

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving 25 Vragen? Een project waarbij InfoMil ondersteuning zou kunnen bieden is oa.: energiebesparing bij bijvoorbeeld sportaccommodaties of zwembaden Kijk eens op: Branche: Sport Voor adviseurs: Jan Rullens adviseur InfoMil Agentschap NL Milieu en Leefomgeving T