KIVI NIRIA. Van techniek tot toekomst

KIVI NIRIA Een kritische blik op de ingenieursopleiding De veranderende rol van de Ingenieur in de bouw Een kritische blik op de ingenieursopleiding 11 maart 2008 Ing. R.A. Gremmee Stichting Postacademisch Onderwijs Delft KIVI NIRIA. Van techniek tot toekomst

Onderwerpen Kwantitatieve beschouwing opleidingen De opleiding tot HBO ingenieur; enige nieuwe accenten De opleiding tot WO ingenieur Het Post-onderwijs Studenten vroeger, nu, en in de toekomst Stellingen, Stemmen en discussie Meningen van werkgevers, de branche Conclusies en aanbevelingen Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw, de ingenieursopleiding

Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Kwantitatieve beschouwing opleidingen Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Kwantitatieve beschouwing opleidingen Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Studenten HBO, ontwikkeling eerste jaars en gediplomeerden   2002 2003 2004 2005 2006 2007 Civiele techniek eerste jaars 722 703 731 712 642 diploma 692 573 516 508 487 480 Bouwkunde 1.840 1.931 1.857 1.851 1.889 1.255 1.242 1.233 1.103 1.028 1000 Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

% ingeschreven studenten universitaire opleidingen t. o. v % ingeschreven studenten universitaire opleidingen t.o.v. de totale Nederlandse bevolking, naar leeftijd Percentage Universitaire studenten <= Leeftijd, in jaren Bron: Ingeschreven studenten: VSNU/CBS, 1cHO 2006. Ingeschreven studenten, hoofdinschrijvingen. Peildatum 1 oktober Bevolking: CBS

Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw Aantal nieuwe studenten per jaar, naar universiteit Eerstejaars WO, Bachelor/ongedeeld. Hoofdinschrijving, ingeschreven op 1 oktober   2002 2003 2004 2005 2006 Universiteit Leiden 2 830 8,5% 3 143 2 893 2 703 2 648 7,4% Universiteit Utrecht 4 436 13,3% 4 579 5 353 5 770 5 477 15,3% Rijksuniversiteit Groningen 3 583 10,7% 3 920 4 197 4 142 4 352 12,2% Erasmus Universiteit Rotterdam 3 141 9,4% 3 272 3 449 3 269 3 567 10,0% Universiteit Maastricht 2 268 6,8% 2 278 2 480 2 457 2 551 7,1% Universiteit van Amsterdam 3 428 10,3% 3 550 4 051 4 460 4 573 12,8% Vrije Universiteit 3 170 9,5% 2 400 2 254 2 610 2 743 7,7% Radboud Universiteit Nijmegen 3 337 3 266 3 219 3 187 3 076 8,6% Universiteit van Tilburg 2 260 2 343 2 303 1 788 1 775 5,0% TU Delft 1 796 5,4% 1 983 2 084 2 171 1 959 5,5% TU Eindhoven 1 376 4,1% 1 382 1 349 1 272 1 261 3,5% Universiteit Twente 1 292 3,9% 1 300 1 277 1 433 1 202 3,4% Wageningen Universiteit 424 1,3% 470 542 560 586 1,6% Totaal 33 341 13,4% 33 886 35 451 35 822 35 770 12,4% Bron: VSNU/CBS 1cHO 2006. Ingeschrevenen, hoofdinschrijving, peildatum 1 oktober Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Aantal nieuwe studenten per jaar, Civiele techniek en Bouwkunde TU Delft Eerstejaars WO, Bachelor/ongedeeld. Hoofdinschrijving, ingeschreven op 1 december   2002 2003 2004 2005 2006 2007 2007 V Civiele techniek 190 188 236 271 206 249 30 % CT TU Delft 10,6% 9,5% 11,3% 12,7% 12,0% Bouwkunde 428 500 602 585 327 486 173 % BK TU Delft 23,8% 25,2% 28,9% 26,9% 16,7% 20,6% 35,6% Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Lengte studieduur HBO + WO Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Opzet HBO studie CT / BK Haagse Hogeschool Voor 2000: traditionele opleiding, vooral op kennisontwikkeling ingestoken Eerste vernieuwing : in 2000 gekozen voor breed opgeleide ingenieur, laatste half jaar afstuderen in groepje van 4, al veel meer competentiegericht Tweede vernieuwing 2006-2007, ingegeven door vragen uit de markt en het BBE Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Nieuwe opzet HBO CT Propedeuse: orientatie, kennismaking vakgebied, wil ik dit? past het me? praktijkopdrachten, gastcolleges, excursies, kennismaken met de leerlijnen. 1 jaar Jaar 2; verdieping: Hoofdfase, colleges graven dieper, complexere opdrachten, 'echtere' projecten Stage, vierde semester,  100 dagen bij ontwerpend bedrijf of uitvoerend bedrijf, helpt bij bepalen uiteindelijke leerlijn, brengt opgedane kennis en vaardigheden in praktijk, leert cultuur bedrijf kennen, Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Nieuwe opzet HBO CT Jaar 3: Minor en differentiatie; in semester 5 worden twee Minors gevolgd die 25% van de opleiding beslaan, 2 x 3 maanden Minor: verdieping of verbreding op het eigen vakgebied, delen van andere opleidingen, een 2e stage of een instroomprogramma voor de universiteit. Ook keuze uit programma's andere hogescholen in of buiten Nederland. Keuze moet wel relevant zijn voor de opleiding. Geen pretminors Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Nieuwe opzet HBO CT Semester 6: keuze voor differentiatie naast verplicht Civiel algemeen deel: 4 leerlijnen: Ontwerpen en construeren Ontwerpen Waterbouw Ontwerpen Verkeer en vervoer Uitvoering en Planning Jaar 4: differentiatie en afstuderen Eerste deel semester 7, volgende minor Verdere verdieping in differentiatie, afstudeerproject Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Accenten, tendensen HBO Met Major / Minor veel meer keuzemogelijkheden Overzicht en samenhang door projecten vanaf 1e jaar Nieuw: systematische beoordeling op gedragscomponenten als onderdeel van de alle competenties in het BBE Bij Bouwkunde en Civiele Techniek geen tijd meer om iedereen te laten rekenen, wordt gedaan in differentiatie laatste 1,5 jaar Wel algemene mechanica tbv algemeen constructief inzicht Bestekschrijven tot minimum teruggebracht, MBO competentie Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Kenmerken opleiding TU Delft CT Zo min mogelijk concessies aan exacte karakter Toch ruim 25% minder mechanica / constructietechniek dan 10 – 15 jaar geleden in curriculum Eerste twee jaar veel nadruk op analyse, numerieke wiskunde, mechanica Tweede jaar is zwaarste jaar, 30 tot 40% valt af. Harde selectie op analytische vaardigheden (IQ tenminste 125) Tweede deel van de bachelor is algemeen, zo breed én diep mogelijk Meest gangbaar: Bachelor fase 4 – 4.5 jaar, masterfase 2 tot 3 jaar. Training sociale vaardigheden in studentenleven, bloeiend verenigings- en dispuutleven Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Masterfase, afstudeerrichtingen CT Hydraulic Engineering, hydraulica, kust, rivier-waterbouwkunde, kunstwerken Watermanagement: kwantitatief en kwalitatief waterbeheer, gezondheidstechniek, hydrologie Building Engineering, functioneel ontwerpen, bouwfysica, installaties en milieu, draagconstructies, bijzondere constructies, bouwconstructies, bouwtechnologie, management en uitvoeringstechniek en bouwinformatica. Structural Engineering, constructiemechanica, materiaalkunde, betonconstructies, staal- en houtconstructies, weg- en railbouwkunde en constructieve waterbouw. Transport & Planning; verkeerskunde of infrastructuur. Geo-engineering; grond- en grondwatermechanica, funderingstechniek, ondergronds bouwen en ingenieursgeologie Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Kenmerken CT TU Delft Afgestudeerde studenten zeer gewild, ook in niet-GWW sector Grote budgettaire problemen ondanks toenemend aantal eerste jaars, master studenten en PhD's, continue forse bezuinigingen Sterke binding met grote bouw-bedrijfsleven, spectaculaire studiereizen, veel keuze uit stages en afstudeerprojecten Internationaal hoog gewaardeerd Geen geld voor modernisering gebouw, stoot aspirant studenten af Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Kenmerken huidige studenten Kunnen beter samenwerken Communicatief vaardiger (mondeling) Schriftelijk slordiger, soms echt problematisch, SMS cultuur, Kortere concentratieboog, hersenen nog niet in getraind in langduriger concentratie Beter in multitasking, zeer vaardig in opzoeken, de Google student, vaardig in uitwisselen kennis: de MSN student Studiestof is pas betekenisvol als je er direct iets mee kunt (hbo) Kennis wiskunde/rekenen bij instroom staat onder druk Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Kenmerken huidige student Niet meer gewend iets diepgaand uit te zoeken Afnemende aanwezigheid bij colleges, immers alles staat op Blackboard (WO-bachelor-fase) Alle dictaten moeten op internet, aantekeningen maken minder populair Wel veel aanwezigheid in Master / afstudeerfase Toename gedrevenheid in afstudeerfase Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Het Post-onderwijs Post-HBO, veelal langere trajecten; opleidingen 1 – 2 jaar PAO, korte cursussen, technisch georiënteerd, vakmatig Betonvereniging, Bouwen met staal: constructeurs Wateropleidingen: mbo-hbo waterwereld Enorme groei eigen Academies bij grote bouwondernemingen, adviesbureaus, Rijkswaterstaat (CLC), nadruk op vaardigheden, projectmanagement; gevaar: te weinig input van buitenaf, gevaar: naar binnen gekeerd KIVI NIRIA biedt voordelen voor haar leden in het Post-onderwijs Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

De opleiding voor de bouwprofessionals van de toekomst

Baanbrekers in de Bouw Leergang van 7 fasen, elk 4 dagdelen + COP Groepssamenstelling: de driehoek OG, ON, adviseur, 15 tot 25 deelnemers Opleidingsteam met hoogleraren, coaches en ervaringsdeskundigen Gedragen door Regieraad en PSIBouw GWW en B+U versies Deelnemers HBO-WO opleiding, 5 – 15 jaar ervaring Doel: de transitie in de bouw mee helpen verwezenlijken; meer transparantie, vernieuwende contractvormen, meer waardecreatie voor de samenleving De opleiding voor de bouwprofessionals van de toekomst

Baanbrekers nu: Wat hebben ze nodig? Kennis over de actuele innovaties uit de bouwpraktijk Vaardigheden en trainingen over implementatietechnieken, effectief innoveren Een netwerk van vernieuwers voor alliantievorming Reflectie en coachen voor persoonlijke professionalisering De opleiding voor de bouwprofessionals van de toekomst

Stellingen, stemmingen, discussie De steeds toenemende complexiteit van onze samenleving vraagt om een steeds breder opgeleide ingenieur Eens: Oneens: Het projectmatig werken op HBO opleidingen bereid goed voor op multidisciplinaire teams waar in de beroepspraktijk projecten mee worden gerealiseerd In het HBO currucilum is niet meer voldoende ruimte ingericht voor ‘harde techniek’ Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Stellingen, stemmingen, discussie De technisch specialist heeft in Nederland onvoldoende status en onvoldoende carrièremogelijkheden Eens: Oneens: Steeds meer routinematig teken- en rekenwerk zal worden uitbesteed aan lage lonen landen Hierdoor krijgen veel ingenieur een steeds meer coördinerende functie, dit vraagt om betere communicatieve vaardigheden Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Stellingen, stemmingen, discussie Het aanleren van alpha en gamma vaardigheden kan heel goed na de initiële studie, dus niet teveel aandacht hiervoor in de technische opleidingen voor de bouw Eens: Oneens: Het grote Bouwbedrijfsleven moet het bouwgerelateerde WO en HBO krachtig financieel stimuleren Wij leiden de komende jaren volstrekt onvoldoende aantallen ingenieurs op Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Meningen en ervaringen markt Ad Bonneur, directeur Tauw: Afgestudeerden zijn meer naar buiten gericht dan vroeger Denken minder in afgebakende vakgebiedjes, minder hokjesdenken Zijn goed te vormen, vinden waardering erg belangrijk Waardering voor vakspecialisten neemt toe: zelfde carrièremogelijkheden als in management Diepgang; wisselend Eigen academy leidt verder op Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Meningen en ervaringen uit de markt In nijpend tekort aan toekomstige constructeurs wordt niet voldaan, integendeel, de vijver wordt kleiner Gebrek aan constructeurs vergroot kansen op bouwdrama's Onderscheid WO / HBO blijft overeind WO: onderzoekt het waarom en de achtergronden, geeft aanzet voor vernieuwingen, staat boven de materie, ziet dwarsverbanden, past modellen gecrosst toe HBO: ontwerper, rekenaar, uitvoerder, moet de materie beheersen Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Conclusies kwantitatief Contingent 18 tot 21 jarigen blijft tot 2022 op peil, circa 810.000 Het aandeel HBO en WO studenten groeit nog steeds Meisjes studeren effectiever dan jongens, eerder klaar Afname aantal studenten HBO CT, slechts 480 gediplomeerden in 2008, instroom 2007 642, Succesvol: Bouwtechnische bedrijfskunde in 4 jaar van 489 naar 1079 ingeschrevenen Civiel-gerelateerd = 1.1% van alle HBO-ers Véél meer vraag dan aanbod Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Conclusies kwantitatief Bouwkunde HBO, aantal eerstejaars stabiel, ca. 1850, procentueel licht dalend, van 1,9% naar 1,7% Afgestudeerden HBO: circa 1000 per jaar. 25% gedaald tov 2003. Meer succesvol: Facility management; 1,5% stabiel en Vastgoed en Makelaardij, in 2003: 930 ingeschrevenen, 2007: 2640, 0,7% (groter dan CT) Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Conclusie WO kwantitatief Stijging WO aandeel in 21 jarigen van 9% in 1991 naar ruim 12% in 2006 Aandeel studenten op 3-TU daalt van 13,4 in 2002 naar 12,4 in 2006, alleen TU Delft stijgt iets TU Delft CT: stijging aantal eerstejaar van 190 in 2002 naar 249 in 2007, = 10,6% aantal studenten, waarvan 12% vrouw CT afgestudeerden (mr) 2008-2011 op minimum, ca. 140 – 170 per jaar, aantal volstrekt onvoldoende om uitstroom op te vangen 10 tot 15 beste TU studenten komen niet in de branche terecht TU Delft BK: laatste twee jaar in de min, daarvoor populair, 2007 486 eerste jaars, 20,6 % TU Delft, 35% vrouw Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Aanbevelingen vanuit Regieraad / PSIBouw Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw

Eindconclusie Opleidingen functioneren kwalitatief naar behoren Bouwbedrijfsleven, opdrachtgevers en onderwijsinstellingen zullen gezamenlijk de instroom in de bouwgerelateerde opleidingen structureel moeten zien te vergroten. Gebeurt dit niet dan verslechtert onze concurrentiepositie, daalt de bouwproductie en -kwaliteit, stromen grote contingenten buitenlandse ingenieurs toe, verschuift de grote aannemerij naar het buitenland, zakt de expertise bij de overheid verder in. Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw R.A.Gremmee

Stellingen uit de ochtendsessies Ondanks nieuwe risico's hebben vernieuwingen in de bouw geleid tot een beter imago voor ingenieurs. Werkgevers moeten ingenieurs mogelijkheden bieden om beter met (integriteit-)risico's om te gaan. De ingenieur van de toekomst is ingenieus en opportunistisch, ZIJ baseert zich op meer dan alleen technische kennis.