Ketenzorg in Midden-Brabant Ketens Netwerken 18 mei 2005

Nieuwe samenwerkingsverbanden Terugtrekgedrag Onderling wantrouwen Nieuwe samenwerkingsverbanden Uit: Zorgvisie april 2005

Wim van Geffen Arts Maatschappij en Gezondheid Directeur Stichting Zorgnetwerk Midden-Brabant Bestuurssecretaris Projectmanager

Opbouw presentatie Regio Midden-Brabant Historie ketensamenwerking in Midden-Brabant Organisatie Zorgnetwerk Midden-Brabant Projecten Zorgnetwerk Midden-Brabant Existentiële momenten Waarom ketensamenwerking Voorwaarden voor ketensamenwerking Is ketenzorg haalbaar Knelpunten transmurale samenwerking Voorbeelden van ketensamenwerking Valkuilen in ketensamenwerking Toekomst ketensamenwerking Discussie en vragen

Kennismaking profit sector not for profit sector actief in ketenzorg? wie komen er uit de zorg patiëntgebonden organisatie en management actief in ketenzorg? cliëntgebonden andere ervaringen met ketenzorg?

Regio Midden-Brabant Gemeente Tilburg en omliggende kernen Overzichtelijke (gesloten) zorgregio Bijna 400.000 inwoners Langdurige samenwerkingsrelaties in de zorg Relatief veel vergrijzing Veel diabetespatiënten Relatief veel CVA-patiënten Relatief veel COPD-patiënten

Historie Zorgnetwerk Begint bij St. Gasthuis: 175 jaar oud. Gezamenlijk: Wasserij Inkoop Treasury Financieel beleid en beheer ICT Bouw Sinds 1997: zorginhoudelijke afstemming (projectgroep transmurale zorg)

Formele start transmurale samenwerking: 1999 2 regionale conferenties voor strategisch en tactisch management: 1e: orienteren en kennismaken. Resultaat: “samen gáán voor transmurale zorg”. 2e: beeldschets van de bestaande situatie en toekomstverkenning. Resultaat: “transmurale samenwerking en ketenzorg is onlosmakelijk onderdeel van de regionale zorg”.

Uitwerking missie Gasthuisraad: Realisatie van een consistent communicatienetwerk (creëren van een ontmoetingsplaats) Het ontwikkelen van een regiospecifieke handreiking voor de ontwikkelingen van transmurale initiatieven (realiseren van zorgvernieuwing en productinnovatie) Opzetten van een laagdrempelig regionaal kenniscentrum voor transmurale zorg (centraal punt voor informatie en communicatie)

Formele start transmurale samenwerking: 1999 Oprichting van de Gasthuisraad met de missie: “Vanuit een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, ambitieus, transparant en inspirerend samenwerken aan een zorgaanbod, dat binnen de gegeven financiële en professionele kaders optimaal aansluit op de behoefte van de Midden-Brabantse bevolking”.

De projecten in 2000: CVA-ketenzorgproject Palliatieve zorg Regio in Zicht Geriatrisch Netwerk Transmurale diabeteszorg Deze projecten werden gefaciliteerd door het ondersteuningsbureau van het Gasthuis

Ontwikkelingen in 2002-2003: Discussie voortbestaan van St. Gasthuis Alleen zorginhoud blijft binden Verder bilateraal zaken doen Discussie over marktwerking in de zorg neemt toe 23 februari 2003 oprichting Stichting Zorgnetwerk Midden-Brabant

De Stichting Zorgnetwerk Midden-Brabant Loskoppeling van het Gasthuis en de naam Gasthuisraad, biedt het Zorgnetwerk meer mogelijkheden tot het onderzoek van nieuwe zorgvormen met andere partijen dan voorheen. Het Zorgnetwerk ambieert een open en transparant samenwerkingsverband te zijn. Het beeldmerk geeft hier uitdrukking aan.

Aangesloten partijen Zorgnetwerk: St. Elisabeth Ziekenhuis TweeSteden ziekenhuis Thebe (thuiszorg) Amarant (gehandicaptensector) De Volckaert (verpleeghuis) Zorgcentrum Tilburg-Zuid (verpleeghuis) De Wever (verpleeghuis) ZoLa (zorgaanbieders Langstraat, waaronder VPH Eikendonk) De Runne (verpleeghuis) Revalidatiecentrum Leijpark Dr. Bernard Verbeeten Instituut (bestralingsinstituut) De Regionale Huisartsenvereniging Midden-Brabant GGZ Midden-Brabant GGD Hart voor Brabant

Organisatie Zorgnetwerk Midden-Brabant Ontmoeten Informeren Initiëren Soms regisseren Bestuur Zorgnetwerk Projectmanagement Voortgangsbewaking Interveniëren waar nodig Terugkoppeling naar bestuur Platform transmurale zorg projectbureau Faciliteren Zorgnetwerk Projectmanagement en ondersteuning Beleidsmatige ondersteuning test Ketenzorgprojecten en programma’s

Waarom ketenzorg Toename kwaliteit dienstverlening Continuïteit van zorg/dienstverlening Toename arbeidsvreugde (Toename) klanttevredenheid (??) Kostenreductie (macro) Efficiencyverbetering

Is ketenzorg haalbaar?

INK-model Fase 1: Activiteit georiënteerd In zijn eigen werksituatie streeft ieder voor zich ernaar het werk zo goed mogelijk uit te voeren. Vakmanschap wordt hoog gewaardeerd en door opleidingen ondersteund. Als er klachten zijn probeert de organisatie deze te verhelpen.

INK-model Fase 2: Proces georiënteerd Het voortbrengings- en primaire proces wordt beheerst. De wederzijdse afhankelijkheid komt in beeld. De afzonderlijke procestappen zijn geïdentificeerd, taken en verantwoordelijkheden liggen vast. Prestatie-indicatoren fungeren als stuurmiddel. Processen worden verbeterd op basis van geconstateerde afwijkingen.

INK-model Fase 3: Systeem georiënteerd Er wordt op alle niveaus systematisch gewerkt aan verbetering van de organisatie als geheel. De PDCA-cirkel wordt toegepast in de primaire, ondersteunende en besturingsprocessen. Klantfocus is dominant voor het beleid, dat erop gericht is om problemen te voorkomen in plaats van te verhelpen.

INK-model Activiteit georiënteerd Proces georiënteerd Systeem georiënteerd Keten georiënteerd Excelleren en transformeren

Fase 4: Keten georiënteerd INK-model Fase 4: Keten georiënteerd Samen met de partners in de keten wordt gestreefd naar maximale toegevoegde waarde. Per partner wordt bepaald wie het meest geschikt is om een bepaalde taak uit te voeren. Besturingssystemen worden met elkaar verbonden, innovatie staat voorop.

INK-model Activiteit georiënteerd Proces georiënteerd Systeem georiënteerd Keten georiënteerd Excelleren en transformeren

Voorwaarden voor een netwerk/ketenzorg Gezamenlijk geïnitieerd Legitimering door bestuur én professionals Betrokkenheid van managers Netwerk draagt bij aan de belangen van de individuele organisaties Organisaties zijn in staat en bereid om af en toe hun organisatiebelang te overstijgen Kritisch zijn bij ´binnenhalen´ nieuwe participanten Onderzoek D. van Raaij, organisatiewetenschappen Tranzo, UvT

Casuïstiek

Probleemstelling ANW-zorg Midden-Brabant 2003 toenemend aantal zelfverwijzers op Spoed Eisende Eerste Hulpafdelingen (SEH) toenemende zorgvraag, met name ook buiten kantoortijd onduidelijkheid voor de cliënt; waar kan men met welke klacht terecht door komst centrale huisartsenpost minder geografische spreiding huisartsenzorg afnemend aantal (huis-)artsen te verwachten toenemend aantal artsen werkzaam in deeltijd bij artsen toenemende wens tot ‘normale’ werktijden wens tot levering van de juiste zorg op de juiste plaats en het juiste moment

Acute avond-, nacht-, en weekendzorg zelfverwijzers Dependance Dependance HAP Waalwijk Waalwijk Call Center Acute ANW Zorg Validering en HAP Triage door b TweeSteden telefonisch a TweeSteden Medisch l ziekenhuis Ziekenhuis Patiënt spreekuur door i centralisten e SEH Call Center arts b HAP Elisabeth a Elisabeth l Ziekenhuis Ziekenhuis i e SEH Ambulance

Stroomschema CVA-patiënten Midden-Brabant Overleden 20% Thuiszorg 15% Thuissituatie 60% Ziekenhuis Stroke unit 100% 15 dagen Rev.centrum 5% 90 dagen Thuiszorg 25% Overleden 20% Verpleeghuis herstelunit 14% 110 dagen Thuissituatie 50% Thuiszorg 70% Chronische zorg 30% Verpleeghuis terminaal 1% Acute fase Herstel fase Chronische fase

Resultaten CVA-ketenzorg Managementinformatie van juli 2004 t/m februari 2005: Ligduur ziekenhuizen: gemiddeld 12 dagen (in 2002: 17 dagen, aanvang project 23 dagen) Ontslagbestemming naar huis: 54% (in 2002: 51%; landelijke benchmark: 46%) Ligduur herstelunits: ontslag naar huis: gem. 76 dagen (in 2002: 113 dagen; bij aanvang project rond de 200 dagen)

Diabeteszorg MB

Resultaten transmurale diabeteszorg: > 90% van de bekende diabeten in programma Bijna alle huisartsen doen mee Gemiddeld lager HbA1c waarde dan landelijk Gewijzigd voorschrijfgedrag huisartsen (generiek) Toenemend goede (verwijs-)afspraken tussen huisartsen, diabetologen, ziekenhuizen en thuiszorg Ontwikkeling transmurale regionale diabetesrichtlijn (2e editie november 2005) Afspraken over terugverwijzing van 2e naar 1e lijn

Valkuilen ketensamenwerking Terugtrekgedrag Te weinig overzicht

Valkuilen ketensamenwerking Onderling wantrouwen

Valkuilen ketensamenwerking Onevenwichtige regio

Valkuilen ketensamenwerking Verkeerde beeldvorming Nieuwe samenwerkings-verbanden Te weinig onderlinge communicatie

Valkuilen ketensamenwerking Prestatiecontracten Marktwerking Ontbreken voldoende regie in de keten Eén partij trekt regie naar zich toe Fusies en reorganisaties (interne oriëntatie)

Onvoldoende betrokkenheid

Te weinig aandacht voor onderhoud

Golden Gate bridge San Francisco

Heeft ketenzorg toekomst? Ketenzorg is speerpunt van VWS Financiering van ketenzorgprogramma’s is in ontwikkeling (keten-DBC?) Spanningsveld marktwerking en samenwerking zal toenemen Verwachtingen van de patiënt En wat ons verder boven het hoofd hangt…..

Ten slotte: Probeer in een vroeg stadium ieders belang (geld, kennis, breekijzer, publiciteit) voor ketensamenwerking te zien en waar nodig (en mogelijk) te bespreken Probeer hiermee een win-win situatie te creëren voor alle partijen en zoek waar mogelijk naar incentives

Optimale patiëntenzorg moet het uitgangspunt blijven en is een gezamenlijke (regionale) verantwoordelijkheid

? Dank voor uw aandacht

De financiën in 2006 (begroot): Inkomsten: Contributies € 227.058,- Projectsubsidies € 192.135,- Renteopbrengsten € 117.000,- Inkomsten derden € 7.200,- Zorgvernieuwingfonds € 189.253,- TOTAAL € 732.646,-

De financiën in 2006 (begroot): Uitgaven: Projectkosten € 544.324,- Algemeen € 124.180,- Inhuur expertise € 56.945,- Inkomsten derden € 7.197,- TOTAAL € 732.646,-

Contributies 2006: Ziekenhuizen € 31.980,- p/i Thuiszorg € 31.980,- VPH, GHS, GGZ € 15.990,- p/i Rev. Centrum, BVI € 6.396,- p/i RHV, GGD € 3.198,- p/i

De financiën in 2000: Inkomsten: Contributies € 112.000,- Projectsubsidies € 21.000,- Zorgvernieuwingfonds € 42.000,- TOTAAL € 175.000,-

Verdeling contributies 2000: Ziekenhuizen: € 25.000,- p/i Thuiszorg, VPH, GGZ € 12.500,- p/i Overige partijen € 2.500-5.000,- p/i

Waarom ketenzorg Ze betreffen vaak dezelfde ziektebeelden zoals diabetes, hartfalen en COPD. Beide zijn gericht op meer zelfzorg door patiënten. Beide hebben als doel het terugdringen van ziekenhuisopnamen. Bij beide staat coördinatie centraal tussen verschillende disciplines en tussen eerste- en tweedelijn. Bij beide speelt moderne ICT een grote rol.

CVA zorgketen Midden-Brabant    

Valkuilen ketensamenwerking Fusies en reorganisaties (interne oriëntatie) Onevenwichtige regio Verkeerde beeldvorming Nieuwe samenwerkingsverbanden Te weinig onderlinge communicatie * Prestatiecontracten (bijvoorbeeld welzijn) Marktwerking Ontbreken voldoende regie in de keten Eén partij trekt regie naar zich toe Te weinig betrokkenheid

Te weinig onderlinge communicatie

Proces aspecten ketenzorg Samenwerken vanuit verschillende professionele domeinen (anders concurrentie) Onderzoeks- versus praktijkgericht Interactief Voortbouwen op bestaande netwerken (kwetsbaarheid beperken) Gemeenschappelijk leerproces Kunst om ambities te beperken Toeters en bellen parkeren voor volgende fase Niet alle (ICT-)systemen met elkaar verbinden

Toenemend onderling wantrouwen

Ketenkracht vraagt veerkracht

Onevenwichtige regio

Te weinig overzicht

Te weinig onderlinge communicatie

Valkuilen ketensamenwerking Terugtrekgedrag Te weinig overzicht Toenemend onderling wantrouwen Fusies en reorganisaties (interne oriëntatie) Onevenwichtige regio Nieuwe samenwerkingsverbanden Te weinig onderlinge communicatie Prestatiecontracten (bijvoorbeeld welzijn) Marktwerking Ontbreken voldoende regie in de keten Eén partij trekt regie naar zich toe Te weinig betrokkenheid *

Te weinig betrokkenheid

Evenwicht hervinden

Algemene knelpunten Monitoring/effectmeting Financiering transmurale programma’s Terugtrekgedrag (vooral van verzekeraars) Zorgverzekeraars als “lachende derde” Vasthouden van de afspraken Lange doorlooptijden van de projecten Fusies en reorganisaties (interne oriëntatie) Interne belangen (verpleeghuisbedden moeten vol liggen) Ontbreken voldoende regie in de keten Onvoldoende betrokkenheid