BRUsselse TUtoren voor Scholieren BRUTUS BRUsselse TUtoren voor Scholieren

Tutoring De term ‘Tutoring’: Oorspronkelijke betekenis: ‘voogdij’. De Latijnse term ‘tutor’ betekende beschermer, voogd. Recentere invulling begrip: ‘begeleiding’. Naar de student-begeleiders van scholieren wordt nu met de term ‘tutor’ verwezen. Tutoringinitiatieven: Opmars initiatieven, met diverse invullingen: thuis<>op school, één-op-één-relatie<>in kleine groepen, kleuter-<>basis-<>secundair onderwijs Inventaris tutoringinitiatieven in het Vlaamse Onderwijs door de Koning Boudewijnstichting (Doel: zichtbaarheid tutoring verhogen & inspireren bij uitwerking en/of uitbouw van eigen begeleidingsinitiatief) cf. www.kbs-frb.be

Het tutoringproject BRUTUS 1. Genesis 2. Doelstelling: win-win voor alle betrokkenen 3. In de praktijk 4. Fases: voorbereidings-, begeleidings- & opvolgingsfase 5. Getuigenissen 6. Meetindicatoren

1. Genesis Problematiek: Ongelijke onderwijskansen (In BNO hoge aanwezigheid van niet- Nederlandstalige, vaak kansarme en/of allochtone, leerlingen met taal- en leerachterstanden die een moeizame schoolloopbaan & doorstroom naar het HO kennen) Inspiratie: Université Libre de Bruxelles : tutoringproject ‘Schola’ sinds 1989, in 2004 bekroond met de Comeniusprijs van de UNESCO BRUTUS: - Universitaire Associatie Brussel (VUB & EhB), sinds schooljaar 2006-2007 - Coördinatie : A. Van Slijcke - Begeleiding : Prof. Dr. M. De Metsenaere + projectteam

2. Doelstelling: win-win voor alle betrokkenen Win-win situatie voor: 2.1. Scholieren 2.2. Tutoren 2.3. Schoolteam 2.4. Breder werkveld

2.1. Scholieren Scholieren die deelnemen? Kansarme, allochtone en/of anderstalige leerlingen uit de 1e, 2de of 3de graad secundair onderwijs (ASO, TSO, KSO en BSO, enkel partnerscholen) die een ruggensteun nodig hebben bij hun leerproces. Win? Gratis ondersteuning bij leertekorten met het oog op het behalen van een diploma secundair onderwijs. Verbeterde studie- en taalvaardigheden teneinde de doorstroom naar het hoger onderwijs te vergroten. Verhoging van zelfredzaamheid, -vertrouwen en motivatie Advies en voorbereiding m.b.t. de overgang naar het hoger onderwijs vanwege tutoren.

2.2. Tutoren Tutoren die deelnemen? Studenten Brussels hoger onderwijs (uit alle studierichtingen vanaf 2de Bachelor of uit de lerarenopleiding) Win? Praktijkervaring opbouwen in de specifieke Brusselse meertalige & multiculturele onderwijscontext, samenwerken met ervaren leerkrachten Pedagogische & sociale vaardigheden ontwikkelen Gratis opleiding tot tutor (+getuigschrift), 1e beroepservaring>cv Vrijwilligersvergoeding of studiepunten (enkel voor stagiairs lerarenopleiding) voor het geven van de sessies Positieve persoonlijke ervaring wanneer de tutor een vooruitgang voelt in zijn/haar werk met de scholieren

2.3. Schoolteam Wie? Vakleerkrachten van de partnerscholen Schoolcoördinator, ondersteunend personeel & directie van de partnerscholen Win? Ondersteuning m.b.t. de GOK-uitdaging waarvoor het schoolteam staat Begeleidingssessies worden afgestemd op de werkpunten die in klassikaal verband moeilijker aangepakt kunnen worden Gunstigere leerhouding van de leerlingen die de betrokkenheid van het schoolteam ervaren Expertise m.b.t. ondersteuningsstrategieën en -middelen (leer- en oefenmateriaal, werkvormen, …) & mentoring van tutoraanpak Recrutering collega’s vakleerkrachten

2.4. Breder werkveld Wie? Werkveld Onderwijs, Gelijke kansen Instellingen H.O.: Sponsors (2010-2011) Win? Expertise, partners voor meer gelijke onderwijskansen

3. In de praktijk De student-tutor gaat één maal per week twee uur tutorles geven aan eenzelfde groepje leerlingen (gem. 4 leerlingen, uit zelfde jaar/graad secundair onderwijs, deelname vrijwillig maar niet vrijblijvend) De vakgebonden sessies vinden plaats in de school van de leerling & na de reguliere schooluren. De sessies lopen over min. 1 semester (lange termijnengagement) en worden gratis aangeboden aan de leerling.

4. Fases 4.1. Voorbereidingsfase (organisatorisch & pedagogisch) 4.2. Begeleidingsfase 4.3. Opvolgingsfase

4.1. Voorbereidingsfase Organisatorisch: Promotie van het Brutus-project Inschrijvingsperiode (+ engagementsverklaring) Praktische voorbereiding Koppeling tutor aan groepje leerlingen

4.1. Voorbereidingsfase Pedagogisch: Begeleidingsfiche m.b.t. beginsituatie leerling, gewenste remediëring, ondersteunend materiaal & aandachtspunten. Gratis opleiding tot tutor: 4 workshops: 1. “Het tutoringproject Brutus”, UAB (A. Van Slijcke) 2. “Vak, taal & leermiddelen”, Onderwijscentrum Brussel (H. Leon & M. Lesage) 3. “Leren leren & motiveren”, Dienst Studieadvies VUB (L. Fonteyne) 4. “Communicatie & differentiatie in de onderwijspraktijk” , Interdisciplinaire Lerarenopleiding VUB (I. Janssens)

4.1. Voorbereidingsfase Workshop 2. “Vak, taal & leermiddelen Tijdens deze workshop worden o.a. volgende items behandeld: Brusselse uitdagingen, Vlaams beleid, beleid VGC, opdracht van het Onderwijscentrum Brussel, situatie (netten, richtingen, leerlingpopulatie, taalachtergrond) van de secundaire scholen in Brussel. Taal als struikelblok (instructietaal), posterproject, taalvaardigheids- onderwijs (woordenschatdidactiek, werkvormen, taalgericht vakonderwijs), schrijfkaders, tips voor spreek-, luister-, lees- & schrijfvaardigheid. Daarbij worden de tutoren aan het werk gezet: oefeningen m.b.t. taal als struikelblok, posterwoorden, schrijfkaders. Tenslotte worden enkele leermiddelen voorgesteld in het leermiddelencentrum.

4.1. Voorbereidingsfase Een aantal interactieve werkvormen (doe-opdrachten m.b.t. taal) uitgetest door tutoren in kleine groepjes.

4.1. Voorbereidingsfase Workshop 3. “Leren leren & motiveren” Tijdens deze workshop worden o.a. volgende items behandeld: Factoren die slaagkansen in SO bepalen Studievaardigheden (vakinhoudelijk / vakoverschrijdend): studieplanning, studiemethode, probleemoplossend denken, … Motiveren (taakgeorienteerd, uitdagende haalbare concrete doelen, vertrouwen tonen in competenties leerlingen, verhogen verantwoordelijkheid & eigen inbreng leerlingen, didactisch materiaal op maat, …) Aandacht voor de leerling als individu (invoelend, echtheid, sterke punten leerlingen gebruiken om zwakke punten aan te pakken, …) Ook ondervinden de tutoren via oefeningen het belang van het begrijpen van de woorden & het leggen van verbanden bij het instuderen.

4.1. Voorbereidingsfase Workshop 4. “Communicatie & differentiatie in de onderwijspraktijk” Tijdens deze workshop worden o.a. volgende items behandeld: Basishouding van de tutor Communicatie: Verbaal, non-verbaal, para-verbaal S.O.F.T.E.N. –gedrag Empathisch reageren Actief luisteren Andere culturen & communicatie Begeleidingsvaardigheden Differentiatie (leerstijl, leertempo, mate van zelfstandigheid, interesse, beginsituatie, …) Via talloze oefeningen worden de communicatie- & begeleidings- vaardigheden ingeoefend.

4.1. Voorbereidingsfase Oefening m.b.t. de basishouding van de tutor

4.2. Begeleidingsfase De leerling krijgt tijdens de sessies een actieve rol toebedeeld: eigen kennen & kunnen permanent bevragen, grotendeels zelf de te behandelen leerstof bepalen door de tekorten te verwoorden, met tutor/ medeleerlingen oplossingsweg zoeken, leren van & met medeleerlingen/tutor op een informele manier. De student is hierbij een coach, een begeleider die: op basis van de gediagnosticeerde tekorten een stappenplan uitwerkt, ondersteuningsstrategieën & -middelen op maat aanwendt (leer- en oefenmateriaal, interactieve werkvormen) , diverse trajecten bewandelt om de motivatie, de interesse en de zelfredzaamheid van de leerlingen op te krikken, permanent evalueert om zo te kunnen bijsturen / verder bouwen.

4.3. Opvolgingsfase De algemene opvolging gebeurt wekelijks via de elektronische werkplanning. Deze omvat meerdere luiken (behandelde leerstof >kennis, vaardigheden, aanwezigheidslijst & medewerking leerlingen) met ruimte voor feedback vanwege tutor / vakleerkracht / schoolcoördinator / projectcoördinator). Het leerlingvolgsysteem maakt dan weer een opvolging per leerling mogelijk. Gedurende het begeleidingstraject dat de tutoren met hun leerlingen afleggen, krijgen de tutoren eveneens individuele pedagogische ondersteuning via individuele reflectiemomenten en/of via het bijwonen van een begeleidingssessie.

5. Getuigenissen Getuigenissen van: Tutoren Scholieren m.b.t. het tutoringinitiatief

Getuigenis tutor 1 Tutoren getuigen : “Ik werk meestal rond zaken die de leerlingen zelf aanbrengen. Als je kan inspelen op hun interesses, dan tonen ze meer betrokkenheid en bereik je veel meer. Mijn sessies krijgen dus vooral vorm door mijn leerlingen uit te horen over hun vragen, huistaken of moeilijkheden met het vak.”  Flexibiliteit, inspelen op vragen/interesses

Getuigenis tutor 2 Tutoren getuigen : “Rond welk thema we ook werken, de sessie is hét moment voor mijn leerlingen om een Nederlands taalbad te nemen. Het gaat niet zozeer om extra oefeningen die tekorten moeten opvangen. Het is eerder algemeen bezig zijn met Nederlands en dan vooral via dialoog en conversaties. Het is maar door een taal te spreken dat je ze onder de knie krijgt.”  Interactieve werkvormen voor taalondersteuning

Getuigenis tutor 3 Tutoren getuigen : “Ik leer mijn leerlingen hoe vraagstukken het best opgelost worden en dat formules makkelijker te onthouden zijn wanneer je ze omvormt of analyseert. Ik toon hen hoe ze het vak kunnen leren.”  Oplossingsweg, studietips

Getuigenis tutor 4 Tutoren getuigen : “We werken wel aan schoolse zaken en zitten zelfs aan de schoolbanken, maar toch voelen leerlingen dat niet zo aan. Er hangt een heel andere sfeer omdat er meer ruimte geboden wordt voor het persoonlijk verhaal van iedere leerling. Een meer informele studieondersteuning maakt dat leerlingen op hun gemak zijn, vragen durven stellen en fouten durven maken.” informele persoonlijke ondersteuning, veilig leerklimaat

Getuigenis tutor 5 Tutoren getuigen : “Eindigen doe ik steeds door te vragen of alles begrepen is en of er nog vragen zijn of bepaalde voorkeuren voor de volgende sessie. … Indien ja, kan ik tegen de volgende sessie teksten zoeken die beter kunnen inspelen op de interessewereld van de leerling, want het schoolmateriaal laat dit niet altijd toe.”  didactisch materiaal op maat

Getuigenis tutor 6 Tutoren getuigen : “Vorige week beleefde ik één van mijn leukste ervaringen! De begeleidingssessie was bijna gedaan toen mijn tutees vroegen of ik hen geen toets wilde geven. Dat gaf echt een goed gevoel, want het betekende dat ze de leerstof beet hadden en bovendien vol vertrouwen waren over zichzelf of totaal geen angst meer hadden om te falen.”  zelfvertrouwen, kleine succeservaringen

Getuigenis leerling 1 Leerlingen getuigen: “Het is leuk, want de mentor is lief en ze zorgt ervoor dat ik de leerstof beter begrijp waardoor ik beter weet hoe het moet. En als je beter weet hoe het moet, maak je je huiswerk ook veel liever.”  inzicht, leer- en studiemotivatie

Getuigenis leerling 2 Leerlingen getuigen: “Ik leerde hoe ik het voorbereiden van testen moet aanpakken en hoe ik daarvoor moet studeren en ook dat het leerrijk is om gemaakte testen te verbeteren en te hermaken.”  studiemethodiek, leren uit fouten

Getuigenis leerling 3 Leerlingen getuigen: “Ik vind het goed dat de tutor steeds zegt dat het niet erg is om een fout te maken en dat de sessies er zijn om te leren. Nu durf ik dat ook zeggen als ik iets niet begrijp.”  veilig informeel leerklimaat

6. Meetindicatoren Elektronische werkplanning, leerlingvolgsysteem Tussentijdse individuele reflectiesessies & groepsreflectiesessie op het einde van elk semester Vragenlijsten (leerlingen, vakleerkracht, schoolcoördinator) Opvragen resultaten van de leerlingen (A-, B- of C-attest) > Evaluatieronde a.d.h.v. verzamelde gegevens

Bedankt voor uw aandacht! Contact Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Contact: avslijck@vub.ac.be