Dynamische systeemtheorie van ontwikkeling M.C. Escher, Drawing hands (lithography, 1948) Dynamische systeemtheorie van ontwikkeling

dynamische systeemtheorie 1- Dynamische systemen: definitie en kenmerken dynamische systeemtheorie

Dynamisch systeem: definitie 1 “een dynamisch systeem is een manier om te beschrijven hoe een toestand zich ontwikkelt tot een andere toestand in de loop van de tijd” xt+1 = f (xt) Wat betekent dit en wat is hier nu zo bijzonder aan? dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Systeemdenken Een voorbeeld van een ontwikkelingspsycho-logische bevinding Kinderen die voorafgaand aan de intrede in de basisschool veel vrienden hebben in hun sociale netwerk Hebben minder last van stress tijdens de overgang naar de basisschool Gevonden in longitudinaal onderzoek Bij 32 kinderen Samenhang is statistisch significant DST is een benadering: een algemene kijk op processen Het kan op alle klassieke verklaringsmodellen worden toegepast Veel ontwikkelingsonderzoek volgt een lineaire logica A beïnvloedt B Het aspect tijd wordt eruitgehaald Er wordt gegeneraliseerd over groepen Bij sommige kinderen uit de groep is het andersom Hoe komt het dat het bij sommige kinderen zo werkt en bij andere kinderen anders? Wat is het mechanisme? dynamische systeemtheorie

een iteratief of recursief proces Dag 1 Dag 2 Dag 3 vriendjes vriendjes stress “een dynamisch systeem is een manier om te beschrijven hoe één toestand zich ontwikkelt tot een andere toestand in de loop van de tijd” xt+1 = f (xt) een iteratief of recursief proces stress Wat voor mechanisme zit er in die pijlen? Dag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ............................ School-intrede dynamische systeemtheorie

Dynamisch systeem: definitie 2 Een systeem Is een verzameling componenten Die met elkaar verbonden zijn Een dynamisch systeem Is een verzameling veranderlijke componenten Die elkaar beinvloeden Een belangrijk kenmerk is zelf-organisatie dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Zelf-organisatie Chomsky en theorie van aangeboren kenmerken: structuur ontstaat niet vanzelf Als een structuur niet kan worden aangeleerd dan moet hij aangeboren zijn Dynamische systeemtheorie: Zelf-organisatie is een centraal kenmerk van de levende natuur Structuur ontstaat vanzelf, onder gepaste omstandigheden De klassieke illustratie: the Game-of-Life dynamische systeemtheorie

The Game of Life: een voorbeeld van zelf-organisatie Een structuur van cellen Die “dood” of “levend” zijn Een levende cel met 2 of 3 levende buren overleeft, anders gaat hij dood Een dode cel die precies 3 levende buren heeft komt tot leven gebruikte programma’s: Life32 en Mirek’s Cellebration (zie internet) Life Mirek dynamische systeemtheorie

Voorbeelden uit de gedragsbiologie Gedrag van groepen organismen “scholen” vissen, vliegende vogels Gedrag verklaren op basis van heel eenvoudige regels binnen elk individu Beweeg je in de richting van je naaste buren Vermijd botsingen met je naaste buren Vermijd obstakels Ga ergens naartoe Voorbeelden van complex groepsgedrag Zie ook de sociale psychologie CoolSchool.exe dynamische systeemtheorie

Voorbeelden uit de ontwikkelingspsychologie Veranderen van (ongewenst) gedrag: de leetheorie Stadiagewijze ontwikkeling: Piaget en de neo-Piagetiaanse theorie Ontwikkeling door sociale interactie: Vygotsky en de sociaal culturele theorie Is basale kennis aangeboren? Een antwoord vanuit de theorie van Thelen en Smith dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie 2- Voorbeeld 1 Leertheorie dynamische systeemtheorie

Leertheorie en gedragsmodificatie Reductie van ongewenst gedrag Agressief gedrag, pesten in de klas Door middel van Straffen en andere aversie stimuli die het gedrag onderdrukken Door het bekrachtigen van gewenst gedrag en het tot stand brengen van gedragsalternatieven simulatie: open model of behavior modification.xls (zie website www.vangeert.nl) dynamische systeemtheorie

Ongewenst en agressief gedrag in de klas: een dynamisch model Aversiveness of punishment reduces increases Undesirable behavior punishment reduces Determines level of reduces Attractiveness of undesirable behavior Reinforcement of desirable behavior reduces simulation dynamische systeemtheorie

Waarom is dit een dynamisch systeem? Bestaat uit componenten die elkaar in de tijd beinvloeden Is gebaseerd op een iteratief proces De gedragspatronen zijn zelf-organiserend De effecten zijn niet-lineair Kleine verandering in een variabele brengt een kwalitatieve verandering in het patroon teweeg dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie 3- Voorbeeld 2: Stadiagewijze ontwikkeling in de (neo)Piagetiaanse theorie dynamische systeemtheorie

Netwerken van componenten en stadia-gewijze groei Neo-Piagetiaanse modellen van cognitieve groei een “stadium” is een specifiek patroon van handelen en denken De componenten in een ontwikkelingsproces vormen een netwerk van relaties dynamische systeemtheorie

Voorbeeld: Fischer’s model Neo-Piagetiaanse theorie Stadia in de cognitieve ontwikkeling Waar komen die vandaan? Nativisme: genetisch geprogrammeerd DST: door zelforganisatie dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Conservatie Vermogen om behoud van kwantiteit,maasa, oppervlakte onder bepaalde transformaties te begrijpen Is het een stadium-overgang zoals Piaget beweert, of leren kinderen dit geleidelijk? Hoe zit het met individuele kinderen? Voeg hier nog de tekeningen aan toe dynamische systeemtheorie

Conservatie ontwikkeling (± 5 jr) Horizontal = measurement time Vertical = score dynamische systeemtheorie

Conservatie: leeftijds- en gecalibreerd gemiddelde Voeg hier nog de tekeningen aan toe dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Pauline:1, 2-3 en 4+ W zinnen dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Pauline:1, 2-3 en 4+ W zinnen dynamische systeemtheorie

Combinatorisch principe 1-woord zin Holofrase principe ondersteunt beconcurreert 2&3-woord zinnen Combinatorisch principe 4&meer-woord zinnen Syntactisch principe ondersteunt beconcurreert simulation dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie 4- Voorbeeld 3: ontwikkeling door sociale interactie (Vygotsky) dynamische systeemtheorie

Vygotsky’s model van ontwikkeling Ontwikkeling vindt plaats in interactie tussen volwassene en kind Volwassene stelt een doel dat vooruitloopt op het huidige ontwikkelingsniveau van het kind Volwassene helpt het kind dingen te doen die het huidige ontwikkelingsniveau van het kind overstijgen Kind leert die dingen vervolgens zelfstandig te doen Naarmate het kind zich ontwikkelt worden de doelen verhoogd Als de afstand tussen kind en doel te groot is, is er geen vooruitgang (“het gaat boven mijn pet”) Kinderen verschillen in de mate waarin ze kunnen leren simulatie: open leren en instruerenmodel.ppt (zie website www.vangeert.nl) simulation dynamische systeemtheorie

Een model van sociaal gedrag Gedrag is bepaald door belangen of concerns “samen” belang en “alleen belang” Concerns worden gerealiseerd door gedrag Samen dingen doen, iets alleen doen Emoties zijn de uitdrukking van de mate waarin concerns worden gerealiseerd Maken de concerns sterker of zwakker Gedrag is sociaal dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie belangen gedragingen Een dynamisch model van sociale interactie emoties simulation dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Emotionele expressie model data verschil Model veel minder cycli dan in empirie Overeenkomst Peer minder uitbundig dan het kind zelf. Zowel in model als in empirie dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie interactie model data verschil Model veel minder cycli dan in empirie Overeenkomst Peer minder uitbundig dan het kind zelf. Zowel in model als in empirie dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie 5- Voorbeeld 4: aangeboren kenmerken? (Thelen en Smith) dynamische systeemtheorie

Thelen en Smith’s handelingsbenadering Psychologische kenmerken bestaan slechts in de interactie tussen organisme en omgeving Ontwikkelingstheorie: wat zijn de concrete en oorzakelijke processen die leiden van A naar B? “iets is aangeboren”, “het zit in de genen” zijn geen verklaringen dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Internal properties Internal properties Internal properties selection action action action Context properties context properties context properties Ontwikkeling: een sequentie van organisme-omgeving “loops” dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie 6- Samenvatting dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie Samenvatting DST = een algemene benadering Benadrukt het tijds- en proceskarakter Welke mechanismen verklaren de processen Wederkerigheid van invloeden Nadruk op processen die plaatsvinden bij individuen In interactie met hun omgeving Groepsvergelijking niet primair dynamische systeemtheorie

dynamische systeemtheorie 7- Voorbeeld tentamenvragen dynamische systeemtheorie

Het “game of life” model... Is een model van biologische ontwikkeling Is een model van het proces van zelforganisatie Is een ontwikkelingsmodel van de menselijke levensloop Is een model van ontwikkelingstaken Is een model van het proces van zelforganisatie dynamische systeemtheorie

Volgens de DST betekent zelforganisatie dat Orde en structuur vanzelf ontstaan door de werking van iteratieve, lokale mechanismen 1. De ontwikkeling wordt bepaald door de psychodynamica 2. Orde en structuur vanzelf ontstaan door de werking van iteratieve, lokale mechanismen Groeimodellen de ontwikkeling sturen De persoon zelf zijn of haar ontwikkeling stuurt dynamische systeemtheorie