Mike Hermans, Advocaat- partner hermans@dejongeadvocaten.nl Merel Masséus, Advocaat masseus@dejongeadvocaten.nl Arbeidsrecht; Commercieel vastgoedrecht; Ondernemingsrecht. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Programma Doelstellingen Ontslagstelsel: opzegging; ontbinding; Vergoedingen: voortijdig beëindigen dienstverband; transitievergoeding; billijke vergoeding. Stroomdiagrammen Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Doelstellingen Van baanzekerheid naar werkzekerheid. Vast moet minder vast en flexibel minder flexibel. Eenvoudiger, sneller, eerlijker en minder kostbaar. Actief omscholingsbeleid en begeleiding naar ander werk. Worden doelstellingen met nieuwe Wet gehaald…? Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Stroomlijning duaal ontslagstelsel Duaal  “triviaal” met handhaving preventieve toets. In principe strikte afbakening bevoegdheden UWV en kantonrechter; procedures gaan elkaar uitsluiten. Rol CAO – ontslagcommissie(s). Invoering hoger beroep in kantonprocedures, die zien op beëindiging van arbeidsovereenkomst. Invoering tweede toets – door kantonrechter – bij UWV-procedures. Uitkomsten procedures in dezelfde lijn: toegepaste criteria; hoogte van vergoedingen. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Kernartikel: 7:671 BW De werkgever kan de arbeidsovereenkomst niet (rechtsgeldig) opzeggen zonder schriftelijke instemming van de werknemer, tenzij: met toestemming UWV (artikel 7:671a BW); gedurende de proeftijd; bij dringende reden (artikel 7:677 lid 1 BW); huishoudelijke arbeid; bestuurder N.V. of B.V.; of tegen of na pensioenleeftijd (artikel 7:669 BW). Daarna arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd? Vervallen uitzonderingen: onderwijsgevenden, geestelijken. Inperking reikwijdte tot werknemers in de zin van het BW (artikel 7:610 BW); geen ZZP’ers meer! Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Nieuwe rechtsfiguur: opzegging met instemming Opzeggen is een eenzijdige rechtshandeling; Instemming werknemer is ook eenzijdige rechtshandeling (schriftelijk). Verschil met beëindigingsovereenkomst. Herroeping instemming/ ontbinding beëindigingsovereenkomst binnen twee weken (of drie weken indien werkgever werknemer niet schriftelijk omtrent herroeping/ ontbinding heeft geïnformeerd. Berusting. Werknemer niet eens? Actie in rechte binnen twee maanden na beëindiging (art. 7:686a BW). Buitenrechtelijke vernietiging vervalt! Verzoekschrift! Of “extra” (billijke) vergoeding of herstel dienstverband. Onjuiste transitievergoeding: actie in rechte binnen drie maanden. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Opzeggronden Voortaan geen keuze meer voor werkgever tussen UWV en/ of kantonrechter. UWV is bevoegd bij ontslagen (gronden a en b van art. 669 lid 2 BW): wegens bedrijfseconomische omstandigheden; na twee jaar arbeidsongeschiktheid; beslissing in beginsel binnen vier weken na (volledige) aanvraag. Kantonrechter is bevoegd bij overige gronden (c t/m h). Gronden worden bij ministeriële regeling uitgewerkt; afwijking ontslagvolgorde kan bij CAO. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Ontbinding door kantonrechter (artikel 7:671 BW) 1 Op de gronden c t/m h van art. 7:669 lid 2 BW): frequent ziekteverzuim (c); disfunctioneren (d); verwijtbaar handelen/nalaten werknemer (e); gewetensbezwaren (f); verstoorde arbeidsverhouding (g); andere zwaarwegende omstandigheden (h). Op de gronden a en b, indien UWV of CAO-commissie geen toestemming op (één van die) die gronden heeft verleend. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Ontbinding door kantonrechter (artikel 7:671 BW) 2 Indien er sprake is van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die niet tussentijds (!) kan worden opgezegd. Hoe te handelen bij combinatie van gronden? Ook bij kantonrechter op a/ b-grond: indien werkgever na weigering UWV arbeidsovereenkomst alsnog ontbonden wenst te krijgen; Indien werknemer opzegging door werkgever in rechte wenst te pareren (herstel dienstbetrekking/ billijke vergoeding). Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Opzegverboden en ontbinding De kantonrechter kan het verzoek tot ontbinding slechts inwilligen indien er geen opzegverboden gelden (artikel 7:671b, lid 2 BW). Maar het kan weer wel, als het verzoek geen verband houdt met omstandigheden waarop die opzegverboden betrekking hebben of de arbeidsovereenkomst in het belang van de werknemer behoort te eindigen (artikel 7:671b, lid 6 BW). NB. Uitzondering: Bedrijfseconomische redenen plus arbeidsongeschiktheid (behoudens sluiting). Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Verschillende soorten vergoeding Vergoeding in verband met voortijdig eindigen van de arbeidsovereenkomst; Transitievergoeding; Billijke vergoeding. Vergoedingen kunnen cumuleren, bijvoorbeeld wanneer de werkgever verwijtbaar ten onrechte overgaat tot ontslag op staande voet en de werknemer niet voor vernietiging van de opzegging kiest. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Vergoeding i.v.m. voortijdig eindigen 1 Artikel 7:672 lid 9 en 10 BW: opzegging zonder inachtneming van de opzegtermijn: alleen ‘gefixeerde schadevergoeding; ‘volledige schadevergoeding’ -fooien- vervalt; Artikel 7:677 lid 2 en 5 BW: ontslag op staande voet wegens een door opzet of schuld van de wederpartij gegeven dringende reden (vgl. huidige artikel 7:677, lid 3 BW); NB: lid 5 onder b: hoger bedrag mogelijk indien de opzegging geschiedt door de werknemer en kantonrechter dit, gelet op de omstandigheden, billijk voorkomt. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Vergoeding i.v.m. voortijdig eindigen 2 Artikel 7:677 lid 4 BW ontslag op staande voet van tussentijds niet opzegbare arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd’ ‘gefixeerde schadevergoeding’; en/ of vernietiging van de opzegging Artikel 7:671b, lid 9 (verzoek werkgever) en artikel 7:671c, lid 3 (verzoek werknemer): ontbinding tussentijds niet-opzegbare arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd; ‘kan-bepaling’ (vgl. thans aanbeveling 3.6); Echter slechts ten laste van de werknemer bij ernstig verwijtbaar gedrag; ‘hogere vergoeding’ voor werknemer mogelijk bij ernstig verwijtbaar gedrag werkgever. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Transitievergoeding 1 Voorwaarden (artikel 7:673 BW). 1. Arbeidsovereenkomst (on)bepaalde tijd ≥ 24 maanden. 2. Geëindigd of niet voortgezet: op initiatief van de werkgever, of op initiatief van de werknemer als gevolg van ernstig verwijtbaar gedrag van de werkgever. 3. Niet verschuldigd (lid 7), indien: einde voor 18 jaar; maximaal 12 uur per week; einde in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd; einde als gevolg van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer; (NB. hardheidsclausule in lid 8). Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Transitievergoeding 2 4. Uitzondering (artikel 7:673b BW: indien in toepasselijke CAO een ‘gelijkwaardige voorziening is opgenomen, gericht op het voorkomen van werkloosheid of het bekorten van de periode van werkloosheid’). Gelijkwaardige voorziening is “een voorziening in geld of in natura (of een combinatie daarvan) welke het equivalent vormt van hetgeen waarop een werknemer aanspraak kan maken op grond van de wettelijke regeling inzake de transitievergoeding” (MvT p.80). Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Transitievergoeding 3 Hoogte (artikel 7:673, lid 2 BW): Voor elke periode van zes maanden dienstverband gedurende de eerste 120 maanden van de arbeidsovereenkomst: 1/6 van het loon (=‘ in geld vastgestelde loon per maand’ conform kantonrechtersaanbevelingen). Voor elke zes maanden daaropvolgend 1/4 van het loon (NB. Artikel 7:673a BW: voor oudere werknemers die langer dan 10 jaar in dienst zijn tot 2020: 1/2 van het loon voor elke periode van zes maanden na hun 50e). Geen afrondingen meer. Tip: reserveren! Maximum: € 75.000,-- of jaarsalaris (als dat laatste hoger is); NB: geen maximering inkomensverlies tot pensioenleeftijd! Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Transitievergoeding 4 Werknemer, 44 jaar, 14 jaar en 9 maanden in dienst, loon + € 3.000,-- per maand, neutrale ontbinding: Nu: (2,5 + 10) x 3000 x 1= > 34.500 Straks: (20 x 3000 x 1/6) + (9 x 3000 x ¼) = > 16.750. Werknemer, 59 jaar, 24 jaar in dienst, loon (+) € 5.400,-- per maand, neutrale ontbinding: Nu: (10 + 15 + 8) x 5400 x 1 + > 178.200 Straks: (20 x 5400 x 1/6) + (10 x 5400 x ¼) + (18 x 5400 x ½) => (80100=>) 75.000 Na 2019: (20 x 5400 x 1/6) + (28 x 5400 x ¼) => 55.800. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Transitievergoeding 5 In mindering worden gebracht: Onder – bij nadere regeling te bepalen – voorwaarden (advies STAR): Kosten van maatregelen gericht op voorkomen /beperken van werkloosheid in verband met het eindigen of niet voortzetten van de arbeidsovereenkomst; (MvT p.78: bv. Kosten voor scholing of outplacement, maar ook langere opzegtermijn); Andere kosten van employability-bevorderende maatregelen tijdens of bij het eindigen van het dienstverband. (MvT p.112: niet kosten benodigd voor de functie die de werknemer bij de werkgever uitoefent). Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Transitievergoeding 6 De transitievergoeding “laat vanzelfsprekend onverlet dat bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst een ruimere vergoeding wordt afgesproken” (MvT p. 77). Partijen mogen wel een hogere transitievergoeding overeenkomen maar geen lagere (MvT p. 139) Cumuleert overeengekomen ontslagvergoeding met transitievergoeding? Vergelijk Blakborn, JAR 2004/112 (cumulatie, tenzij …). Zie ook: art. XXII vóór inwerkingtreding WWZ (collectief of individueel) overeengekomen vergoeding kunnen onder nader te bepalen voorwaarden tijdelijk in mindering worden gebracht. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Billijke vergoeding 1 Naast eventuele transitievergoeding! Artikel 7:682 lid 1 BW (in geval van opzegging na toestemming UWV) Op verzoek van werknemer: herstel (niet afkoopbaar in geld); billijke vergoeding in geval van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever (“muizengaatjes”) - discriminatie - intimidatie - schending re-integratieverplichtingen (!) - valse beschuldigingen Let op: appèl/ cassatie mogelijk! Beoordeling door vier instanties: UWV/ kantonrechter /Hof /Hoge Raad Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Billijke vergoeding 2 Artikel 7:682, lid 2: opzegging huishoudelijk dienstverlener < 4 dagen per week in strijd met artikel 7:669 (herstel of billijke vergoeding bij ernstig verwijtbaar gedrag werkgever). Artikel 7:682, lid 3: statutair bestuurder. Geen herstel mogelijk, wel billijke vergoeding (bij strijd met artikel 7:669). Opmerkelijk: ernstige verwijtbaarheid van de werkgever niet als voorwaarde gesteld. Artikel 7:682, lid 4 en 5: na ontbinding op economische gronden bij strijd met ‘wederindiensttredingsvoorwaarde’: herstel (met terugwerkende kracht); of billijke vergoeding (geen nadere voorwaarde). Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Billijke vergoeding 3 Artikel 671b, lid 8 sub c: ontbinding op verzoek werkgever als gevolg van ernstig verwijtbaar gedrag van de werkgever. Artikel 7:671c, lid 2 sub b: ontbinding op verzoek van de werknemer bij ernstig verwijtbaar gedrag werkgever. Artikel 7:673, lid 9: niet voortzetten bepaalde tijd contract als gevolg van ernstig verwijtbaar handelen werkgever (ook bij arbeidsovereenkomst < 24 maanden!). Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Loondoorbetalingsbeding Treedt in werking per 1 juli 2014. 7:627 BW vervalt  “geen arbeid, geen loon” wordt “geen arbeid, wél loon, tenzij: werknemer is niet bereid de bedongen arbeid te verrichten; en dit niet-verrichten komt voor risico van deze werknemer. Afwijken van nieuwe hoofdregel in arbeidsovereenkomst is mogelijk voor 1e zes maanden. Ook is afwijking in CAO mogelijk ná deze 1e zes maanden, mits: incidentele werkzaamheden; en geen vaste omvang. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Proeftijdbeding 1 Treedt in werking per 1 juli 2014. Arbeidsovereenkomst voor ten hoogste zes maanden geen proeftijd mogelijk. Arbeidsovereenkomst voor langere duur dan zes maanden maar korter dan twee jaar proeftijd mogelijk voor hoogstens één maand; tenzij afwijkingsmogelijkheid in CAO. Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd proeftijd mogelijk voor hoogstens twee maanden. Proeftijd moet te allen tijde voor beide partijen gelijk zijn. Sanctie: nietigheid. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Proeftijdbeding 2 Verlenging arbeidsovereenkomst Proeftijd niet mogelijk bij opvolgende arbeidsovereenkomsten, tenzij duidelijk andere vaardigheden of verantwoordelijkheden. De vaste jurisprudentie is gecodificeerd. Opzeggen tijdens proeftijd Nieuwe arbeidsovereenkomst na opzegging tijdens proeftijd mogelijk, maar nieuw proeftijdbeding onmogelijk. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Non-concurrentiebeding Treedt in werking per 1 juli 2014 (motiveringsplicht). Hoofdregel: niet mogelijk bij arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, tenzij: zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen (gemotiveerd omschreven in arbeidsovereenkomst). Deze zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen moeten bestaan tijdens het aangaan van het non-concurrentiebeding én het moment dat de werkgever zich op dat beding beroept. Geen motivering  nietigheid; Wel motivering, maar niet afdoende  (algehele) vernietigbaarheid. Toetsing geldigheid concurrentiebeding mogelijk in verzoekschriftprocedure! Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Aanzegging arbeidsovereenkomst bepaalde tijd 1 Treedt in werking per 1 juli 2014. Werkgever verplicht uiterlijk één maand vóór verstrijken termijn werknemer schriftelijk te berichten: wel/ niet verlengen; voorwaarden waaronder in geval van verlenging. Aanzeggingsplicht geldt niet bij: arbeidsovereenkomst bepaalde tijd voor minder dan zes maanden; en arbeidsovereenkomst voor betrekkelijk bepaalde tijd; en arbeidsovereenkomst met uitzendbeding. Aanzeggen bij voorbaat mag! Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Aanzegging arbeidsovereenkomst bepaalde tijd 2 Sanctie bij niet of niet tijdig aanzeggen  pro rata en ten hoogste één maand loon. Werknemer moet op straffe van verval aanzegboete binnen twee maanden in rechte inroepen  geen dubbele sancties bij stilzwijgende verlengingen. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Ketenregeling Treedt in werking per 1 juli 2015. 3 × 3 × 3 wordt 3 × 2 × 6. 1e: maximaal aantal arbeidsovereenkomsten blijft drie; 2e: maximale totale termijn wijzigt van drie naar twee jaar; en 3e: doorbrekingstermijn wijzigt van drie naar zes maanden. Afwijkingsmogelijkheid in CAO: 6 × 4 × 6, mits: uit arbeidsovereenkomst of CAO blijkt, dat voor deze functie verlenging ketenregeling vereist is i.v.m. intrinsieke aard van de bedrijfsvoering; of uitzendovereenkomst. Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Ragetlie-regel Treedt in werking per 1 juli 2015. Huidig recht: arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd volgend op arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd eindigt alleen van rechtswege indien arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is geëindigd door ontbinding of rechtsgeldige opzegging. Wetsvoorstel: arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd volgend op arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd eindigt ook van rechtswege indien arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is geëindigd vanwege het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. Motivatieplicht bij non-concurrentiebeding in (nieuwe) arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd! Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014

Einde; to be continued… Wetsvoorstel “werk en zekerheid” 3 juni 2014