Dierenwelzijn in kleine slachthuizen hoefdieren wetgeving per 1-1-2013 Marguérite Biesheuvel Mereveld, 30 januari 2013

Op ‘t programma vanavond: 1) Veranderingen wetgeving dierenwelzijn per 1 januari 2013 ➨ Vo (EG)1099/2009 van kracht per + 1 juli 2013 (Besluit houders van dieren) 2)Waarom? Achtergronden tot stand komen Verordening 3)Wat betekent dit voor u Zelfslachtende Slager? Voorbeelden van nieuwe eisen Welke ondersteuning mag u verwachten van KNS? Gidsen voor goede praktijken NVWA? Nalevingshulp

Wetgeving dierenwelzijn in SH tot 1-1-2013 Europese wetgeving: Hygiënepakket: Verordeningen 852- 853 -854 -882/2004 Transportverordening 1/2005 Richtlijn 93/119 Nederlandse wetgeving: Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD) Besluit doden van dieren Besluit ritueel slachten Regeling doden van dieren Regeling dierenvervoer 2007 Beleidsregels Dierenwelzijn 2009 Regeling bestuurlijke boetes Gwwd (Wet Economische Delicten)

Wetgeving dierenwelzijn in SH vanaf 1-1-2013 Europese wetgeving: Hygiënepakket: Verordeningen 852-853-854-882/2004 Transportverordening 1/2005 Verordening 1099/2009 Nederlandse wetgeving: Wet Dieren Regeling doden van dieren 2012 Gewijzigd besluit doden van dieren Gewijzigd besluit ritueel slachten Besluit Houders van dieren i.o.: hierin is onder meer het Convenant onbedwelmd ritueel slachten opgenomen Besluit handhaving en overige zaken Wet Dieren i.o.

welzijn ➨ vleeskwaliteit + ➨ veiligheid medewerkers + Dierenwelzijn Dieren hebben gevoel… goed welzijn ➨ vleeskwaliteit + ➨ veiligheid medewerkers + ➨ wordt door veel klanten als een kwaliteitskenmerk gezien! Deel van uw klantenkring koop wellicht vlees bij u, en niet in de supermarkt, omdat men aanneemt dat er bij een zelfslachtende slager rustiger, gemoedelijker, minder gejaagd met de dieren wordt om gegaan. + komen i.h.a. uit de nabije omgeving – minder transportstress

Verordening (2009) in plaats van oude Richtlijn (1993) Waarom? Dierenwelzijn staat nu hoger op maatschappelijke en politieke agenda dan toen  strengere eisen Voortschrijding (welzijns-)wetenschap Veel richtlijnen zijn vervangen door verordeningen: Verordening is rechtstreeks van kracht in alle lidstaten veel minder ruimte voor eigen interpretatie Trend sinds ruim 20 jaar: steeds meer verantwoordelijkheid voor (aantoonbare) beheersing van het proces bij degene die proces uitvoert: nu ook m.b.t. dierenwelzijn

Aantoonbare procesbeheersing 1995: goedgekeurd procesbeheerssysteem verplicht voor vleesproductenbedrijven 1998 (+) idem vleesbereidingenbedrijven 2006: voedselveiligheidssysteem (HACCP) ook voor slachterijen en uitsnijderijen & HACCP procedure “welzijn bij aankomst” 2013: “procesbeheerssysteem” welzijn, onder meer: > proces beschrijven (standaardwerkwijzen) > uitvoeren controles (monitoringprocedures)

DOEL Procesbeheersingssysteem ~ kwaliteitsborgingssysteem ZEKER ZIJN dat het goed gaat, niet door toeval maar door systematiek LATEN ZIEN dat het goed gaat Op eigen onderneming gericht Naar buiten gericht

Wat vraagt de Vo 1099/2009 van u? Andere werkwijze? Misschien Investeren in inrichting/apparatuur? Misschien Meer papieren? Ja

Verordening 1099/2009 inzake de bescherming van dieren bij het doden KERN = artikel 3 lid 1: bij het doden van dieren en daarmee verband houdende activiteiten wordt ervoor gezorgd dat de dieren elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden wordt bespaard lid 2: voor toepassing van lid 1 nemen bedrijfsexploitanten de noodzakelijke maatregelen om te waarborgen dat dieren…. lid 3: voorzieningen voor het doden van dieren (…) worden zo ontworpen, gebouwd, onderhouden én gebruikt dat de naleving van de verplichtingen in leden 1 en 2 (…) het hele jaar door gewaarborgd is. …fysiek comfort + bescherming wordt geboden; ook bescherming tegen vallen en uitglijden; zijn beschermd tegen letsel; behandeld en gehuisvest worden i.o.m. normale gedrag; niet in vermijdbaar contact komen met andere dieren die welzijn kunnen schaden

HOE waarborgen, ervoor zorgen? Daar gaat de rest van de Verordening over… Vanavond bespreken we enkele opvallende wijzigingen: Algemeen Per processtap

Eisen Vo 1099/2009 (algemeen - 1) Alleen werken met personeel dat vakbekwaam is én Getuigschrift van vakbekwaamheid heeft; (>1000 GVE/jaar: Functionaris voor het dierenwelzijn)  Vastleggen: maximum aantal dieren per uur voor elke slachtlijn categorieën en gewichtsklassen van dieren waarvoor de beschikbare fixatie- en bedwelmingsapparatuur gebruikt mag worden maximale capaciteit elke onderbrengvoorziening Vastleggen capaciteitsgegevens is gekoppeld aan erkenning.

Eisen Vo 1099/2009 (algemeen - 2) Vastleggen werkwijze in Standaardwerkwijzen (SWW’s) hierbij rekening houden met aanbevelingen/instructies van producent van fixatie- en bedwelmingsapparatuur Vastleggen hoe bepaalde kritische processtappen worden bewaakt in Monitoringsprocedures + uitvoeren controles i.v.m. met deze bewaking U mag daarbij gebruik maken van Gidsen voor goede praktijken!

De processtappen: Aanvoeren Afladen Verplaatsen Onderbrengen Fixeren Bedwelmen/niet-bedwelmen Snijden/steken Verbloeden Eerstvolgende slachthandeling/broeien

Aanvoeren en afladen Eisen grotendeels in transportverordening en hygiëne-verordeningen Vo 1099/2009: Beoordelen welzijnsomstandigheden van ELKE partij dieren: wel/niet speciale zorg nodig  Altijd iemand aanwezig bij afleveren dieren

Verplaatsen Dieren die niet kunnen lopen mogen niet naar de slachtplaats worden gesleept, maar moeten ter plaatse worden gedood Voor grotere slachthuizen; drijfgangen moeten (m.i.v. 8-12-2019) zo breed zijn enz.

Onderbrengen en verzorgen Ruimte, licht, drinkwater, ventilatie… allemaal niet nieuw Huisvesten i.o.m. normale gedrag Op hok aanduiding: maximum aantal dieren dat erin past datum + tijd van aankomst Bij overnachten of >12 uur: voedervoorziening strooisel of gelijksoortig materiaal

Fixeren - 1 Doel fixeren = doeltreffende bedwelming mogelijk maken of onbedwelmd slachten Daarvoor is niet altijd een toestel nodig wél bij onbedwelmde slacht …dier wordt elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden bespaard  duurt zo kort mogelijk antislip vloer geen letsel, kneuzingen, worstelingen, geloei…

Fixeren - 2 Bij ieder fixatieapparaat: Gebruiksinstructie met soorten, categorieën, aantallen en/of gewichtsklassen van dieren waarvoor apparatuur is bedoeld Onderhoudsinstructie Onderhoudsregister Gebruiksinstructie en onderhoudsinstructie moet geleverd worden door fabrikant van het apparaat

Bedwelmen algemeen - 1 Bijlage I van Vo 1099/2009: Welke methoden zijn toegestaan >mechanisch >elektrisch >gas Welke “cruciale parameters” zijn er per methode bijvoorbeeld: spanning, sterkte, frequentie stroom Enkele normen bijvoorbeeld: minimale stroomsterkte 1,3 A bij bedwelming varkens Bijlage II: Aan welke specifieke eisen moet apparatuur voldoen (overgangsbepaling!)

Bedwelmen algemeen - 2 Ook hier weer bij ieder apparaat: - Gebruiksinstructie met soorten, categorieën, aantallen en/of gewichtsklassen van dieren waarvoor apparatuur is bedoeld aanbevolen/cruciale parameters methode om efficiëntie van apparaat te kunnen bewaken - Onderhoudsinstructie - Onderhoudsregister Gebruiksinstructie en onderhoudsinstructie moet geleverd worden door fabrikant van het apparaat

Bedwelmen - elektrisch Zie brief d.d. 19-11-2012 “Oude” eisen: Apparaat staat in verbinding met toestel waarmee voltage en stroomsterkte bij belasting worden aangegeven; zichtbaar voor bedwelmer (…) Nieuwe eisen onder meer: cruciale parameters tonen én registreren… = spanning, stroomsterkte, frequentie, tijdsduur….

Bedwelmen penschieten - 1 Cruciale parameters o.m.: plaatsing en richting schot lengte en diameter pen slagkracht patroon  snelheid pin

Bedwelmen – penschieten - 2

Bedwelmen?? – penschieten - 3

Onbedwelmd slachten Mechanische fixatie, nu ook schapen en geiten (Checklijsten fixatievoorzieningen beschikbaar) Controle op afwezigheid tekenen van bewustzijn vóór opheffen fixatie beschreven in monitoringprocedure Controle op afwezigheid tekenen van leven vóór vlgd slachthandeling beschreven in monitoringprocedure

Snijden/steken & verbloeden Doorsnijden beide halslagaders of toevoerende bloedvaten Ook bij bedwelmde slacht: controle afwezig zijn van tekenen van leven vóór volgende slachthandeling

Ondersteuning bij toepassen Vo - 1 KNS maakt GIDS VOOR GOEDE PRAKTIJKEN Art 13 Vo: … teneinde toepassing van deze vo te vergemakkelijken = basisdocument met standaardwerkwijzen monitoringsprocedures registratie formulieren Dit basisdocument vult u aan/in met bedrijfseigen gegevens zoals bijv. gebruiks- en onderhoudsinstructies apparatuur

Ondersteuning bij toepassen Vo - 2 NVWA beoordeelt KNS-GIDS voor goede praktijken geeft NALEVINGSHULP vragen over nieuwe eisen?  bedrijvenbeheerder nvwa voert welzijns-CONTROLES/INSPECTIES uit - tijdens am-keuring - tijdens doden* - 1x/jaar uitgebreide systeeminspectie* (nieuw!) * Dan géén rekening voor toezicht op welzijn (min EZ betaalt), wél rekening voor herinspectie na constateren overtreding

Extra: iets over de “Speerpuntenactie” Zie brief d.d. 4-1-2013 (“Inventarisatie werkwijze”) Vanthemsche nulmetingkleine+middelgrote bedr speerpuntenactie: (2008 en 2011) (2011+2012, 41 bedr) (2013, overige 140 bedr) 6 onderwerpen, waarvan 2 dierenwelzijn (alléén elektrische bedwelmingsapparatuur en onderbrengvoorzieningen) Voor aantal nieuwe eisen dierenwelzijn geldt dat in 1e kwartaal vooral nalevingshulp wordt geboden; dit betreft vooral administratieve eisen (SWW, monitoringsinstructies, gebruiksinstructies, Getuigschriften vakbekwaamheid, e.d.) Als dierenwelzijn in gedrang komt  wel handhaving in 1e kw

Vragen