Overscholing onder schoolverlaters Enkele bevindingen Studiedag steunpunt SSL 24-25 februari 2011 Overscholing onder schoolverlaters Enkele bevindingen Dieter Verhaest Hogeschool-Universiteit Brussel (HRRG), Universiteit Gent (SHERPPA) Eddy Omey Universiteit Gent (SHERPPA) Tom Schatteman Universiteit Antwerpen Rolf van der Velden Universiteit Maastricht (ROA) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Concepten en meetmethodes Het aantal overgeschoolden in de eerste job Inleiding Onderzoekstopics Concepten en meetmethodes Het aantal overgeschoolden in de eerste job De antecedenten van overscholing in de eerste job De effecten van overscholing Overscholing: tijdelijk of permanent? De persistentie van overscholing: verschillen tussen landen Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Concepten en meetmethodes Bronnen: Verhaest (2006); Verhaest & Omey (2006a; 2006b; 2006c) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Overscholing? Concepten en meetmethodes Concepten Richard Freeman (1976) stelde in The Overeducated American vast dat het private rendement van scholing in de VS begon te dalen vanaf het begin van de jaren 1970  Dit boek was het startschot voor een uitgebreide economische literatuur omtrent overscholing Latere bijdragen concentreren zich eerder op de inhoud van de job:  Iemand wordt gedefinieerd als ‘overgeschoold’ indien zijn scholings-niveau hoger is dan het niveau dat vereiste is voor de goede uitoefening van zijn job Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Vereiste niveau? Concepten en meetmethodes Concepten Economische interpretatie: optimale scholingsniveau voor een beroep Er kan een verschil zijn tussen het sociale optimale en het private optimale scholingsniveau Tussenkomst van overheid in investeringskost leidt tot hogere optimale private scholingsniveau Indien de functie van scholing puur screening en signalling is kan dit leiden tot overscholing vanuit sociaal oogpunt zonder dat er sprake is van overscholing vanuit privaat oogpunt Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Onderbenutting? Concepten en meetmethodes Concepten ‘Nominale’ overscholing is niet noodzakelijk identiek aan ‘onderbe-nutting van vaardigheden’ Gegeven een bepaald niveau van aangeboren talenten studeren sommigen mogelijks ‘te lang’ en komen terecht in jobs die in principe minder scholing vereisen Onderbenutting van vaardigheden kan ook het gevolg zijn van horizontale mismatch Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Subjectieve methodes Concepten en meetmethodes Meetmethodes Deze methodes zijn gebaseerd op de beoordeling van het individu zelf De SONAR-enquêtes laten toe om gebruik te maken van drie subjectieve maatstaven. Deze zijn gebaseerd op de volgende vragen: ‘Had u voor uw eerste job volgens u een te hoge of een te lage opleiding of was uw opleiding juist goed qua niveau?’ (SUBJ1) ‘Wat is volgens u het meest passende niveau voor de uitoefening van uw eerste job?’ (SUBJ2) ‘Welk studieniveau werd minimaal gevraagd voor uw eerste job?’ (SUBJ3) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Statistische methodes Concepten en meetmethodes Meetmethodes Objectieve methodes Deze methode is gebaseerd op het vereiste niveau van het beroep, waarbij de scholingsvereisten door job-analisten worden vastgelegd In de SONAR-data werden beroepen gecodeerd volgens de ‘Standaard Beroepenclassificatie’. Deze classificatie levert ons een objectieve maatstaf voor overscholing (OBJ) Statistische methodes Deze methodes vergelijken het scholingsniveau van een werknemer met het gemiddelde (STAT1) of modale (STAT2) scholingsniveau van alle werknemers binnen haar/zijn beroep Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Algemene conclusies: Concepten en meetmethodes Meetmethodes De meetmethode bepaalt ten dele de geschatte incidentie, determinanten en effecten van overscholing Statistische methodes en subjectieve methodes gebaseerd op gevraagde niveau bij aanwerving sluiten minder goed aan bij het overscholings-concept Ook de resultaten op basis van de andere subjectieve methodes en job analyse kunnen sterk afwijken Bijkomende testen laten niet toe om te discrimineren Beide benaderingen lijken dus iets anders te meten Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Het aantal overgeschoolden Bronnen: Verhaest & Omey (2006a) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Het aantal overgeschoolden Aantal overgeschoolden in de eerste job Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Het aantal overgeschoolden Aantal overgeschoolden in de eerste job Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Het aantal overgeschoolden Aantal overgeschoolden in de eerste job Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Enkele alternatieve concepten Het aantal overgeschoolden Alternatieve concepten Ondergrens? Individuen die objectief gemeten (OBJ) overgeschoold zijn, en ook zelf verklaren overgeschoold te zijn (SUBJ1): 20.2% Enkele alternatieve concepten Overvraging: Werkgevers vragen een hoger niveau dan wat strikt noodzakelijk is voor de uitoefening van de job Diploma-kloof: Werkgevers werven iemand aan met een hoger scholingsniveau dan het minimale niveau dat werd gevraagd in de vacature Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Het aantal overgeschoolden Alternatieve concepten Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Antecedenten van overscholing Bronnen: Verhaest & Omey (2006a; 20010) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Antecedenten van overscholing Overscholing naar scholingsniveau in de eerste job Source: Verhaest & Omey (2006a); Data: SONAR 1978(23), eigen berekeningen Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Antecedenten van overscholing Overscholing in de eerste job onder hoger opgeleiden Wat zijn de determinanten van overscholing in de eerste job van schoolverla-ters uit het hoger onderwijs? Het belang van volgende factoren wordt o.m. onderzocht: Geslacht Niet-westerse achtergrond Opleidingsniveau vader Type HO: HOKT, HOLT of universiteit Studierichting Studieresultaten Aantal bisjaren Stage-ervaring Ervaring als jobstudent Regionale werkloosheid Start zoektocht naar een job Vemelden: effecten gelden na controle voor de andere variabelen Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Resultaten Antecedenten van overscholing Overscholing in de eerste job onder hoger opgeleiden Resultaten Op basis van de meeste maatstaven vinden we dat de kans op overscholing lager is onder schoolverlaters met betere studieresultaten, minder bisjaren, een hoger opgeleide vader, en een diploma het hoger onderwijs van 1 cyclus (t.o.v. het hoger onderwijs van 2 cycli) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Resultaten Antecedenten van overscholing Overscholing in de eerste job onder hoger opgeleiden Resultaten Op basis van de meeste maatstaven vinden we tevens dat het studiedomein een substantiële invloed heeft op de kans op overscholing Studiedomeinen die systematisch hoog scoren op het vlak van overscholing zijn Politieke en Sociale wetenschappen, Psychologie en pedagogie, Kunstrichtingen Studiedomeinen die systematisch laag scoren zijn Onderwijs, gezondheidszorg, en sociaal werk Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Resultaten Antecedenten van overscholing Overscholing in de eerste job onder hoger opgeleiden Resultaten Op basis van sommige maatstaven vinden we tevens dat de kans op overscholing hoger is onder Schoolverlaters met een niet-westerse achtergrond Individuen die pas starten met zoeken naar een job na het verlaten van de school Schoolverlaters uit het HOLT buiten de universiteit (t.o.v. universitairen) schoolverlaters uit regio’s met een hoge lokale werkloosheidsgraad Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Resultaten Antecedenten van overscholing Overscholing in de eerste job onder hoger opgeleiden Resultaten We vinden weinig evidentie of tegenstrijdige resultaten voor de invloed van Het geslacht Stage-ervaring Ervaring als jobstudent Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Effecten van overscholing Bronnen: Verhaest & Omey (2006b; 2009a; 2009b) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Effecten van overscholing Effecten van overscholing in de eerste job Wat is de invloed van overscholing op de kwaliteit van de eerste job? Volgende indicatoren voor jobkwaliteit worden nader onderzocht: Arbeidstevredenheid Duur van de job Participatie in bijkomende opleiding Het loon Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Effecten van overscholing Effecten van overscholing in de eerste job Overgeschoolden worden steeds vergeleken met twee groepen van adequaat geschoolden: Adequaat geschoolden die eenzelfde scholingsniveau hebben, en dus op een hoger job-niveau werken Adequaat geschoolden die op eenzelfde job niveau werken, en dus een lager scholingsniveau hebben Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Effecten van overscholing Effecten van overscholing in de eerste job Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Vergelijking met Persoon A Effecten van overscholing Effecten van overscholing in de eerste job Vergelijking met Persoon A In vergelijking met adequaat geschoolden die eenzelfde scholingsniveau hebben, zijn overgeschoolden minder tevreden met hun job, hebben ze kortere jobs, participeren ze minder in opleiding, en hebben ze een lager loon Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Effecten van overscholing Effecten van overscholing in de eerste job Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Vergelijking met Persoon B Effecten van overscholing Effecten van overscholing in de eerste job Vergelijking met Persoon B In vergelijking met adequaat geschoolden die tewerkgesteld zijn op eenzelfde job niveau, zijn overgeschoolden Minder tevreden, Hebben ze kortere eerste jobs, Maar hebben ze een hoger loon Met betrekking tot opleidingsparticipatie zijn de resultaten niet eenduidig Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Probleem: Effecten van overscholing Effecten van verandering in mate van overscholing Probleem: Verschillen worden mogelijks verklaard door verschillen in aangeboren talenten en vaardigheden Ook schattingen op basis van veranderingen in overscholing over de tijd komen tot gelijkaardige conclusies Een extra jaar overscholing (objectief gemeten) gaat gepaard met ongeveer 5% minder nettoloon een lagere tevredenheid die equivalent is aan een nettoloondaling van minstens 17% Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Overscholing: tijdelijk of permanent? Bronnen: Verhaest & Omey (2003); Verhaest & Schatteman (2010) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Overscholing: tijdelijk of permanent? Situatie op 23 jaar indien overgeschoold in eerste job Bron: Verhaest & Omey (2003); Data: SONAR 1976(23), eigen berekeningen Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Diepgaandere analyse Overscholing: tijdelijk of permanent? Overscholingsloopbanen bij Vlaamse schoolverlaters Diepgaandere analyse Voor schoolverlaters die op de arbeidsmarkt intreden met een diploma lager of hoger secundair onderwijs nagaan hoe hun matchstatus (OBJ) evolueert gedurende de eerste 7 jaar op de arbeidsmarkt Typetrajecten onderscheiden (clusteranalyse) Nagaan welke schoolverlaters (geslacht, sociale achtergrond, …) in welk traject terechtkomen Nagaan in welke mate het traject gerelateerd is aan welbevinden Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

% schoolverlaters per matchstatus Overscholing: tijdelijk of permanent? Evolutie match tot 84 maanden na het verlaten van de school % schoolverlaters per matchstatus 46,3% 43,8% 50,9% 10,0% Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest 34

Overscholing: tijdelijk of permanent? Carrièretypologieën: verdeling (%) Rood = minder gunstig traject Source: Verhaest & Schatteman (2010); Data: SONAR 1976(23), 1976(26), 1978(23), 1978(26), eigen berekeningen (Sample B: ‘unknown match’ included) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest 35

Risicofactoren op een minder gunstig loopbaantraject: Overscholing: tijdelijk of permanent? Carrièretypologieën: risicofactoren Risicofactoren op een minder gunstig loopbaantraject: Vrouwelijk geslacht allochtone origine (vooral op ‘joblessness career’) Lage studieresultaten in secundair Afstuderen in BSO TSO lijkt beter te scoren dan ASO ASO lijkt wel de kans op langdurige overscholing te beperken Woonplaats in landelijk gebied Minder Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Loopbaantrajecten en gevoelens van sociale demotie Overscholing: tijdelijk of permanent? Carrièretypologieën: relatie met welbevinden Loopbaantrajecten en gevoelens van sociale demotie Schoolverlaters met een ‘joblessness career’ scoren significant hoger op alle indicatoren Schoolverlaters met ‘slow transition to overeducation’ en ‘downward career’ scoren hoger op sommige indicatoren Schoolverlaters met ‘upward career’ scoren significant lager op item ‘ik heb alle hoop op een goede job verloren’ Geen significant verschil tussen schoolverlaters met ‘good match career’ en schoolverlaters met ‘overeducation career’ Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Loopbaantrajecten en arbeidstevredenheid: Overscholing: tijdelijk of permanent? Carrièretypologieën: relatie met welbevinden Loopbaantrajecten en arbeidstevredenheid: vergelijking ‘good match career’ en ‘overeducation career’ Schoolverlaters met ‘good match career’ zijn i.v.m. schoolverlaters in een ‘overeducation career’ significant meer tevreden met job Aan begin van carrière Op 23 jaar Op 26 jaar Geldt zowel m.b.t. ‘globale arbeidstevredenheid’ als m.b.t. ‘tevredenheid inhoud van de job’ Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Verschillen tussen landen Bronnen: Verhaest & van der Velden (2010) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Verschillen tussen landen Onderzoek op basis van Reflex Onderzoek naar verschillen in de mate en persistentie van overscholing onder hoger opgeleiden tussen landen Gebaseerd op de REFLEX data Vergelijkbare postenquête in 15 Europese landen + Japan Survey in 2005 onder afgestudeerden in 2000 Inclusief Vlaanderen Overscholing gemeten op basis van subjectieve methode (SUBJ2) Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Verschillen tussen landen Overscholing in eerste job en 5 jaar na verlaten onderwijs (%) Source: Verhaest & van der Velden (2010); Data: Reflex, eigen berekeningen Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Verschillen tussen landen overscholing na 5 jaar volgens match eerste job (%) Source: Verhaest & van der Velden (2010); Data: Reflex, eigen berekeningen Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Verschillen tussen landen Overscholing en persistentie: verklarende factoren Structureel onevenwicht tussen globale aanbod van en vraag naar hoger opgeleiden: verklaart overscholing in eerste job en vijf jaar later Onevenwichten tussen gevraagde en aangeboden studierichtingen: vooral belangrijk voor verklaring van overscholing in de eerste job Conjunctuur (output gap): conjunctuur op moment van intrede bepaalt overscholing in de eerste job Kans op gebruik van overscholing als opstap naar goede match Kans op overscholing tot 5 jaar na verlaten school Conjunctuur 5 jaar later heeft geen invloed op kans overscholing Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Verschillen tussen landen Overscholing en persistentie: verklarende factoren Ook de kwaliteit en de oriëntatie van de opleiding blijken van belang, niet alleen voor de verklaring van verschillen tussen landen, maar ook en vooral voor de verklaring binnen landen: Kwaliteit van de opleiding bepaalt zowel kans op overscholing in eerste job als persistentie van overscholing Oriëntatie van de opleiding: Beroepsgerichte programma’s leiden tot een lagere kans op overscholing in de eerste job Algemene programma’s leiden tot een lagere persistentie van overscholing Lijkt geen rol te spelen: mate van ontslagbescherming Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Algemene conclusies Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Substantiële overscholing aan begin van carrière Algemene conclusies Bevindingen Substantiële overscholing aan begin van carrière Verschillen tussen groepen van schoolverlaters Negatieve effecten voor schoolverlaters Voor sommige groepen eerder permanent Vlaanderen lijkt iets minder goed te scoren dan gemiddeld Landenverschillen worden verklaard door een combinatie van conjuncturele factoren, Mate van aansluiting tussen vraag en aanbod, en institutionele factoren Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Verschillen tussen landen Aandachtspunten voor het beleid Meer investeringen in onderwijs leiden niet noodzakelijk tot meer overscho-ling, maar een diploma is geen voldoende voorwaarde voor een goede job Onderwijsbeleid: belang van Studiekeuze Kwaliteitsvol onderwijs Gezond evenwicht tussen algemeen en beroepsgericht onderwijs Andere beleidsdomeinen: effecten conjunctuur en vraagzijde arbeidsmarkt Wat met overscholing onder middengeschoolden? Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Bedankt voor uw aandacht! Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Bronnen Gebaseerd op: Verhaest D. and Omey E. (2003), ‘Overeducation in the transition from school to work: the case of Flanders’, The Netherlands’ Journal of Social Sciences, 39 (3), 202-226. Verhaest D. (2006), Overeducation in the Labour Market, Phd. Dissertation, Ghent university. Verhaest D. and Omey E. (2006a), ‘The impact of overeducation and its measurement’, Social Indicators Research, 77 (3), 419-448. Verhaest D. and Omey E. (2006b), ‘Measuring the incidence of over- and undereducation’, Quality & Quantity, 40 (5), 783-803. Verhaest D. and Omey E. (2006c), ‘Discriminating between alternative measures of overeducation’, Applied Economics, 38 (10), 2113-2120. Verhaest D., and Omey E. (2009a), ‘Objective overeducation and worker well-being: a shadow price approach’, Journal of Economic Psychology, 30 (3), 469-481 . Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest

Bronnen Verhaest D., and Omey E. (2009b), ‘The wage penalty to overeducation: some further panel-data evidence’, HUB Research Papers in Economics & Management, 2009/08, 20p. Verhaest D., and Omey E. (2010), ‘The determinants of overeducation: different measures, different outcomes?’, International Journal of Manpower, 31 (6), 608-625. Verhaest D., and Schatteman T. (2010), ‘Overeducation in the early career: an analysis using sequence techniques’, HUB Research Papers in Economics & Management, 2010/09, 37p. Verhaest D., and van der Velden R. (2010), ‘Cross-country differences in graduate overeducation and its persistence’, ROA Research Memorandum, 2010/07, 30p. Overscholing onder schoolverlaters: enkele bevindingen Eddy Omey & Dieter Verhaest