Vistechnieken

Bron afbeelding: copyright JimMcKnitt

Inleiding Wanneer men in de media over de destructieve gevolgen van ‘de visserij’ spreekt, maakt men dikwijls de fout elke techniek over de zelfde kam te scheren. Er zijn namelijk verschillende soorten vistechnieken. Elke methode heeft zijn specifieke kenmerken en is door de geschiedenis heen geëvolueerd om op de meeste efficiënte manier bepaalde vissoorten te vangen. Afhankelijk van de vissoort, rond of plat, demersaal of pelagisch, groot of klein, zocht men naar het meest geschikte net en schip. Iedere tactiek heeft zijn voor- en nadelen, zowel voor de vissen, als de vissers. Wat ze gemeen hebben is dat vissen een zeer intensieve manier van het jagen op voedsel is. In onze huidige maatschappij wordt amper nog gejaagd. Ons voedsel wordt gekweekt. De vistechnieken worden ingedeeld naar actieve en passieve methoden en naar het type net dat er gebruikt wordt. Vissen met sleepnetten en zegens gebeuren op een actieve wijze, zijnde het net gaat naar de vissen toe en probeert die te vangen. Vissen met staand wantnetten is een passieve manier van vissen waarbij men wacht tot wanneer de vissen zelf naar het net komen. Het is moeilijk te duiden welke technieken het duurzaamst zijn. Wetenschappelijk onderzoek naar de beste methoden is in volle ontwikkeling zodat de visserij kan blijven voortbestaan.

Inhoud 1. Vismethodes ACTIEF 1. Sleepnetten 1. Boomkor 2. Pulsekor of elektrische boomkor 3. Spanvisserij 4. Borden- of planken 5. Twinrigging ACTIEF 2.Zegens 1. Ringzegen 2. Ankerzegen 3. Spanzegen PASSIEF 3. Staand-want 1. War(rel)/kiewnetten 2. Lijnen 3. Fuiken 2. Duurzaam vissen

1. VISMETHODES ACTIEVE METHODEN 1. Vissen met sleepnetten Het net wordt al varend voortgesleept en vangst zo alle vis op zijn weg. Er bestaan zowel sleepnetten om op de bodem te slepen, voor demersale (bodem)soorten als om in hoger water pelagische vissen te vangen. 2. Vissen met zegens De vissen worden ingesloten door een omringend visnet. Dat wordt snel dichtgetrokken waardoor de vissen niet meer kunnen ontsnappen. PASSIEVE METHODEN 1. Staand-want Het net, lijn, fuik worden als een val op bepaalde plaats uitgezet. Visser keert na tijd terug om ze op te halen. Herwerkt naar afbeeldingen bron: www.articcorsair.f9.co.uk/corsair/fishing-methods.htm

2. SLEEPNETTEN (Eng.: ‘trawls’): De netten worden voortgetrokken door het schip en vangen vis op zijn weg. SLEEPNET DAT HOGER IN WATER VIST OP PELAGISCHE VISSEN TREILER ZEESPIEGEL SLEEPNET PELAGISCHE VISSCHOOL ZEEBODEM SLEEPNET DAT OP BODEM VIST OP DEMERSALE VISSEN Herwerkt naar afbeeldingen bron: www.articcorsair.f9.co.uk/corsair/fishing-methods.htm DEMERSALE VIS ZEEBODEM SLEEPNET

BOKKENTREILER OF BOOMKOR-KOTTER SOORTEN SLEEPNETTEN 2.1.1 Boomkor (Eng.: ‘ beam trawling’) BOKKENTREILER OF BOOMKOR-KOTTER TECHNIEK: Vissen met boomkor die over bodem sleept. De boom houdt de openeing van het net open. Aan vistuig hangen ‘wekker’kettingen die zeer efficiënt de vis uit de bodem kunnen opgeschrikken waardoor ze het net in belanden. VANGST: demersale soorten zoals tong en schol garnalen KENMERKEN: hoog brandstofverbruik door voortslepen gewicht: steeds minder rendabel zware bodemverstoring selectief vissen is niet mogelijk: veel bijvangst (50% of meer) en teruggooi niet commerciële soorten en jonge vis BOKKEN Bron foto: http://www.visserijnieuws.nl Bron tekening: Hans Pollet, Departement voor Zeevisserij, Oostende http://www.dvz.be BOOM

2.1.2 Pulsekor of elektrische boomkor TECHNIEK: Duurzamer alternatief voor boomkor waarbij kettingen door stroomdraden worden vervangen die vis opschrikken en in net jagen. VANGST: Onderzoek toont aan dat er meer garnalen en tong maar minder schol wordt gevangen KENMERKEN: - momenteel nog kleinschalig in Noordzee, niet in België minder brandstofverbruik door wegvallen kettingen selectief vissen is mogelijk: aanpassen van stroomsterkte om grote of kleine vissen te vangen. - wel sterfte haaien en roggen STROOMDRADEN

2.1.3 Borden- of plankenvisserij (Eng.: ‘trawling’) ook enkelvoudige trawlvisserij genoemd TECHNIEK: 2 borden of planken houden de mond het net open. VANGST: rondvis zoals kabeljauw, schar en wijting pelagische trawlvisserij vist op pelagische soorten zoals haring en makreel die dichter bij zeeoppervlakte zwemmen grondtrawl voor demersale soorten KENMERKEN: -bodemverstoring bij grondtrawl zowel zware als minder zware schepen, afh. grootte vistuig bijvangstprobleem BORD Bron foto http://www.fishingnj.org/jpegs/photdoor.jpg Herwerkt naar afbeeldingen bron: www.articcorsair.f9.co.uk/corsair/fishing-methods.htm NET BORDEN

2.1.4 Spanvisserij (Eng.: ‘pair trawling’) TECHNIEK: Zelfde techniek als bordenvisserij maar dan met 2 schepen die evenwijdig met elkaar varen en samen het net openhouden. Borden zijn overbodig omdat beide schepen voor openen van net zorgen. VANGST: pelagische vis zoals haring, kabeljauw, makreel, schelvis, wijting, koolvis ook demersale vis KENMERKEN: - schepen met zwaar vermogen grote vangsten bodemverstoring bijvangstprobleem 2 SCHEPEN BORD 1 NET Bron foto: http://www.goring-by-sea.uk.com/images/fishers2.jpg Herwerkt naar afbeeldingen bron: www.articcorsair.f9.co.uk/corsair/fishing-methods.htm SPANNET SPANNET

2.1.5 Twinrigging TECHNIEK: VANGST: KENMERKEN: Modernere vorm van bordenvisserij maar dan met 2 netten. Net wordt opengehouden door 2 borden aan buitenzijde netten. Vis wordt hierdoor naar 1 van beide netten gejaagd VANGST: demersale- en pelagische vis KENMERKEN: -grote oppervlakte kan met minder vermogen worden bevist dus minder brandstofverbruik snelheid slechts 2,8 mijl/u. minder bijvangst minder bodemverstoring 2 BORDEN Herwerkt naar afbeeldingen bron: www.articcorsair.f9.co.uk/corsair/fishing-methods.htm 1 SCHIP 2 NETTEN

4. Zegens De vissen worden ingesloten door een omringend visnet. Dat wordt snel dichtgetrokken waardoor de vissen niet meer kunnen ontsnappen. Deze methode is te vergelijken met een tactiek van zeezoogdieren waarbij een school vissen wordt ingesloten door een muur van luchtbellen en ultrasone geluiden die de dieren produceren. De vissen worden omsingeld en samengedreven naar oppervlakte om ze daar te vangen. STOFWOLKEN ZORGEN VOOR DESORIENTATIE BIJ DE VISSEN ZEGENTOUWEN

2.3.1 Ringzegen (Eng.:’Purse seining’) TECHNIEK: Net omsluit de school. De onderpees (onderste touw) van de zegen wordt aangetrokken zodat school in kuilvormig keernet wordt gevangen VANGST: pelagische soorten die in school zwemmen zoals haring en sprot KENMERKEN: - gebruikt in industriële visserij opsporing door sonar TONIJN IN HET NAUW Bron tekening: http://www.seaswap.info/background/longlining.html Bron foto: http://www.accentalaska.com/permenant/kodiak/MedRez/M002_036.jpg 3 2 1

2.3.2 Ankerzegen of snurrevaad TECHNIEK: Schip gaat voor anker en werpt zegentouwen met net eraan op zeebodem zodat groot stuk erdoor wordt omsloten. De vis binnen dit gebied wordt opgejaagd door stofwolken, veroorzaakt door turbulentie van over bodem rollende touwen. De vis wordt vooral door uitputting pas bij het snurren (touwen ophalen) gevangen. VANGST: demersale vis (tong is moeilijk) KENMERKEN: - in obstakelvrije gebieden geen bodemomwoeling weinig vermogen nodig minder beschadiging vis dus hogere prijs -nadeel is dat zegentouwen zichtbaar moeten zijn: overdag SNURREVAAD-KOTTER SNURREVAAD-KOTTER 1 SCHIP 1 NET Bron Foto: http://visserijfoto.punt.nl/?gr=761673 Illustratie herwerkt naar bron: ttp://www.nioz.nl/vleet Bron illustratie: http://www.natuurinformatie.nl/ecomare.devleet/natuurdatabase.nl/i001241.html ZEGENTOUW

2.3.3 Spanzegen TECHNIEK: VANGST: KENMERKEN: Zoals ankerzegen maar dan met 2 schepen die elk een vislijn in een omtrekkende beweging uitvaren. Zodra de lijnen zijn uitgevaren, aan een hogere snelheid, begint het ophalen. De beide spanschepen varen aan kleine snelheid voorwaarts en halen net zeer snel op. VANGST: demersale vis KENMERKEN: idem ankerzegen -toegepast in Schotland en Denemarken 2 SCHEPEN 1 NET SPANSCHEPEN Foto herwerkt naar bron: NOAA Illustratie herwerkt naar bron: ttp://www.nioz.nl/vleet

VOOR PELAGISCHE VISSOORTEN VOOR DEMERSALE VISSOORTEN 4. Staand-want Netten worden uitgezet BOEI DRIJVERS VOOR PELAGISCHE VISSOORTEN Herwerkt naar afbeeldingen bron: www.articcorsair.f9.co.uk/corsair/fishing-methods.htm LICHTE LIJN VOOR DEMERSALE VISSOORTEN NET VERZWAARDE LIJN ANKER

2.2.1 War(rel)/kiewnetten TECHNIEK: VANGST: KENMERKEN: Net wordt gedurende enkele uren aan bodem vastgehecht. Vissen zwemmen met stroom mee in net en raken in de wirwar van garen verstrengeld. VANGST: demersale- en pelagische vis KENMERKEN: lage kosten: schip met weinig vermogen net vist slechts 2 uur, afhankelijk van stroming localiseren vis is moeilijk - selectief vissen is mogelijk door verschil in maaswijdte weinig bijvangst afh. van type net vist ook afval op vissen bij voorkeur op plaatsen waar andere schepen moeilijk kunnen zoals b.v. rond wrakken verloren netten vissen nog door NET NABIJ BODEM BORDEN Herwerkt naar afbeeldingen bron: www.articcorsair.f9.co.uk/corsair/fishing-methods.htm NET AAN OPP.

2.2.2 Lijnen (Eng.: ‘longlining’) TECHNIEK: De vis tracht het aan de haak aangeboden aas op te eten en zwemt zich daarna vast aan de haak. Na tijdje worden lijnen aan boord gehesen. VANGST: haai, rog, leng, zeepaling, kabeljauw, makreel KENMERKEN: zeer selectieve manier van vissen bijvangst van zeezoogdieren type haak en aas bepaalt vangst zeer arbeidsintensief: 25.000 haken per dag waarbij elke haak van aas wordt voorzien, continue ontwarring lijnen, 24 h’s arbeid amper in Noordzee beoefend LIJNEN WORDEN 1 VOOR 1 OPGEHAALD Bron tekening: http://www.seaswap.info/background/longlining.html Bron foto: http://www.accentalaska.com/permenant/kodiak/MedRez/M002_036.jpg DRIJVERS PELAGISCHE VIS

2.2.3 Fuiken TECHNIEK: VANGST: KENMERKEN: Vissen zwemmen met getijdestroming mee in het langwerpig rond net. De verschillende trechtervormige compartimenten werken als val door te beletten dat de vis terugzwemt. Soms samen met staande netten die vis naar fuik toe begeleiden. VANGST: vooral paling kustsoorten KENMERKEN: dicht bij kust ambachtelijke vissers en sportvissers AMBACHTELIJKE VISSERIJ FUIKEFFECT Bron foto: http://www.totalfishing.nl/Varia/persbericht0604/persbericht0604.asp Bron foto: http://www.accentalaska.com/permenant/kodiak/MedRez/M002_036.jpg Bron Illustratie: http://home.hetnet.nl/~wendie.duin/a01.html FUIK

2. DUURZAAM VISSEN De meeste technieken hebben zowel positieve als negatieve kanten. Traditionele technieken zoals b.v. vissen met de boomkor blijken niet zo duurzaam te zijn. Onderzoek naar alternatieven is daarom in volle ontwikkeling. Wat maakt visserijtechniek duurzaam? minder brandstofverbruik selectief vissen zodat er minder bijvangst is minder bodemverstoring wisselende opbrengst meestal betere kwaliteit vis (hogere prijs/kg) aangepast aan locatie en seizoen vissen op meerdere soorten i.p.v. monocultuur