De Zelfmoordlijn Online Michaël Bloemen Steffi Vandersmissen

Centrum ter Preventie van Zelfdoding Hulpverlening (Zelfmoordlijn) Telefoon: 02/649 95 55 (gratis; dag en nacht)‏ Chat: www.zelfmoordlijn.be (5 avonden/week) Vormingscentrum Informeren/sensibiliseren Deskundigheidsbevordering Kenniscentrum Studie Onderzoek Partner bij het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie

Zelfmoordlijn Gratis Anoniem (zowel oproeper als beantwoorder) Crisishulpverlening Voor: Suïcidale personen Omgeving van suïcidale personen (vrienden, familie, hulpverleners,…) Nabestaanden van zelfdoding

Wat gebeurt er aan de zelfmoordlijn? Door in alle anonimiteit actief en respectvol te luisteren, stimuleren de vrijwilligers de zelfredzaamheid van de oproeper en trachten zij samen met hem het moment van crisis te overwinnen.

Waarom Zelfmoordlijn online? Gegroeid vanuit enkele vaststellingen (2005): Jongeren zijn risicogroep voor zelfdoding, maar contacteren ZML weinig. Jongeren zijn wantrouwig t.o.v. hulpverlening: Drempel moet laag zijn ‘Controle’ en ‘veiligheid’ zijn belangrijk Online media behoren tot dagelijkse leefwereld van jongeren.

En dan: op weg… Voor- en nadelen Situering en keuze maken Bereikbaarheid Website + Preventie 2.0 Op zoek naar een programma Op zoek naar beantwoorders (training)

1. Voor- en nadelen van online hulpverlening Voordelen Nadelen Faceless (anoniem) vertrouwelijk veilig (bv. ‘in stilte’ communiceren) controle (HV blijft op afstand) → Disinhibition (ontremming) Placeless (je kan het ‘overal’ en ‘altijd’ raadplegen) Schrijven kan therapeutisch werken (ordenen, inzichtelijk, inspirerend,…) Nieuwe doelgroepen (gehoor- en/of spraakproblemen, spreekangst,…) Kanaalreductie (bv. geen hinderlijke geur van alcohol) Kanaalreductie (non-verbaal, paralinguïstische tekens) Weinig kadering (leeftijd, geslacht, ...) Gevaar voor interpreteren Traag medium Technische storingen Gevaar van multi-tasking Goede kennis van Nederlands en zich schriftelijk kunnen uitdrukken.

2. Situering en keuze maken Preventie 2.0 Tekening uit Ch@tlas - Artveldehogeschool

3. Bereikbaarheid 2005: 1 moment 2006: 2 momenten 2008: 5 momenten Keuze op basis van: aantal ‘hits’ op chat-knop ‘beschikbaarheid’ jongeren + beantwoorders bereikbaarheid andere hulplijnen Daarom: maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag, zondag telkens tussen 19.00 uur en 21.30 uur

4. Website Heldere en overzichtelijke informatie Duidelijk zichtbare link naar gesprekskamer Gelinkt aan zoekprogramma’s (zoals google) Twee websites: Voor professionelen: preventiezelfdoding.be Voor hulpzoekenden: zelfmoordlijn.be Gelinkt aan Web 2.0 toepassingen

Web 2.0 Jongeren zijn zeer actief op Web 2.0 Worden de ‘Net Generation’ genoemd Gebruiken merken en opinies als identiteit en als manier om zich te uiten Zoeken meestal online naar een oplossing voor hun problemen (onderzoek Trendwolves)

Probleemstelling Web 2.0 (blogs, fora, …) is vrij toegankelijk De controle op de inhoud is beperkt Jongeren zijn de belangrijkste gebruikers van Web 2.0 Jongeren zijn een belangrijke risicogroep Zelfdoding is een vaak aangehaald en besproken thema De inhoud en het taalgebruik is vaak drempelverlagend voor suïcidaal gedrag Er wordt niet systematisch sensibiliserend en informerend gereageerd

Objectieven Preventie 2.0 Informatie verstrekken over gepaste reacties en hulp Vb. Naar onze website surfen of chatten Risicogroepen bereiken (Jonge meisjes onder 24,...) In België heeft bijna ¼ van de meisjes tussen 17-18 gedachten over zelfdoding gehad gedurende de laatste maanden. 2006 Anne Hublet, Carine Vereecken en Lea Maes, University Ghent Training community managers van online sociale media Sensibiliseren ! Web 2.0 biedt goede kansen om op een pro-actieve, niet-agressieve en offensieve manier aan suïcidepreventie te doen

5. Op zoek naar een programma Voorwaarden: Werkzaam op verschillende operating systems (Microsoft, Apple, Linux…) Veiligheid (authentisering, confidentialiteit, integriteit) Webbased (niets downloaden) Gespreksscherm verdwijnt automatisch (er blijft niets achter op computer) Geen persoonsgegevens vereist Resultaat: Ace Operator

6. Op zoek naar beantwoorders In realiteit hebben meeste mensen duidelijke voorkeur voor een medium Aangehaalde redenen: Doelgroep (jongeren) Wil kunnen nadenken voordat ik iets schrijf (heeft zeker ook met thema te maken) Medium ligt me beter Stem komt te dichtbij (afstand-nabijheid) Chatvaardigheden aanleren Schermpathie Luisterend ooG ontwikkelen Structureren Interpretatiefouten vermijden

Resultaten ZML: profiel Doelgroep bereikt: Veel jonge oproepers aan de chat: 2009  8/10 < 30 jaar ; 5/10 < 18 jaar Gemiddelde leeftijd is 24 jaar 78.8% zijn vrouwen, dus vooral jonge meisjes Ernstige suïcidaliteit Eerder suïcidaal gedrag (50%) Ernstige problematiek 24,4% van de O’s spreekt voor het eerst over zijn ZD gedachten Vergeleken met telefonische HV: Gemiddelde leeftijd oproepers is 41 jaar

Resultaten ZML: thema’s Moeilijke thema’s worden niet uit de weg gegaan! Incest Fysieke mishandeling Zelfverwonding Problemen met ouders Eenzaamheid Relatieproblemen …  Makkelijker ter sprake gebracht worden: disinhibition

Reacties van oproepers “Ik vond het echt goed om zo te kunnen praten. Je kunt je verhaal kwijt zonder dat iemand je er later op aankijkt.” “Het is fijn dat ik op deze manier mijn verhaal eens kwijt kon.” “Het deed me goed dat ik even mijn hart kon luchten.” “Over het algemeen vond ik het goed, al worden er soms ietwat te veel vragen gesteld.” “Ik heb nooit gedurfd over dingen te praten, door dit gesprek heb ik het wel gedurfd en dat was te wijten aan degene met wie ik chatte. Hij of zij was zo rustig en lief…” Bron: Onderzoek naar methodiek voor onlinehulpverlening in eerstelijnswelzijnswerk, Arteveldehogeschool Gent

Voorlopige resultaten Preventie 2.0 belangrijk effect: Afname van fotografische content op Netlog met 20% Vandaag hebben we 346 friends op Netlog Links with brands als MTV, JIM TV, Joepie Magazine, MNM Radio,...

De toekomst? Veel nieuwe uitdagingen: Preventie 2.0 Leeftijd van gebruikers zal wellicht stijgen (?) Bereikbaarheid verhogen (haalbaar?) Nieuwe ontwikkelingen (chatbot, tools,…) … Preventie 2.0 Andere sites: Facebook,… Sentiment detectie (subjectiviteit wegnemen + manueel werk verminderen)

Meer info? www.zelfmoordlijn.be www.preventiezelfdoding.be michael.bloemen@preventiezelfdoding.be steffi.vandersmissen@preventiezelfdoding.be Gevoelens benoemen is belangrijk opdat jongeren het verband zien tussen hun gevoelens en hun gedrag. Basisgedachte: eerst gevoelens ondersteunen en niet het gedrag. Slechts wanneer er gewerkt wordt rond inzicht in de emoties, kan het gedrag veranderen =>gevoelens sturen het gedrag !. Ook opletten met jij- boodschappen (« jij komt altijd te laat; jij let nooit op,…): ze leggen vaak het probleem bij het kind/de jongere. Het kind gaat zich hierdoor aangevallen voelen en gaat vaak terugvechten en jou aanvallen: « jij hebt het altijd op mij gemunt; ik heb het altijd gedaan; ik krijg altijd straf . » Dit is het begin van een discussie. Deze discussies kan je vermijden door ik-boodschappen te gebruiken. Een ik-boodschap bestaat uit drie delen: 1)gedrag van de jongere beschrijven, zonder er een oordeel over te vellen, zonder te zeggen dat het storend of vervelend is: « Ik heb gemerkt dat je al meerdere keren te laat bent gekomen » 2)beschrijven welke invloed dat gedrag op het jouwe heeft: « dat maakt dat ik mijn les altijd moet onderbreken » 3)beschrijven wat jouw gevoel is en ook nagaan of het klopt wat je zegt: « het geeft me het gevoel dat mijn lessen je niet interesseren, is dat ook zo?». Niet alleen wat je zegt is belangrijk, maar ook de manier waarop je het verwoordt: de toon, je mimiek, de klankkleur enz.