Taalkennis en integratie van expats in de rand en Brussel Internationalisering van de Vlaamse Rand – 26 april 2012 - Rudi Janssens

1. Expats: wie? Tijdelijk werkzaam in een ander land Bij bedrijf/organisatie die internationaal werft Hogere opleiding en sociale status Transnationale levensstijl Meertaligheid Buitenlandse werkervaring Vertegenwoordiger van eigen land Beperkte lokale gebondenheid …

2. Taal en integratie Evolutie van taalcursus als opdracht van overheid (EU) naar plicht als inwijkeling (Fr, NL, Oost., Duitsl, Denemarken, GB, Vlaanderen) Inburgeringsbeleid EU’ers: belemmert vrij verkeer van personen en diensten Integratie in ? … Brussel/Vlaanderen, ‘expat community’, transnationale gemeenschap … Expat Explorer Survey: Taalkennis alleen onvoldoende … expats in België hebben amper lokale contacten (één van moeilijkste landen )

3. Methodologie Online survey via bedrijven en organisaties met expats 428 respondenten 80% Brussel / 20% Vlaanderen Beschrijvend Impact taalgerelateerde keuzes (variantie-analyse)

4. Taalkennis Brussel TB2 rand Goed NL 16,3% 28,2% 13,8% Goed FR 69,8% 95,5% 41,4% Goed ENG 96,1% 35,4% 100% 5

5. Taalcursus Nederlands Expats rand volgen significant meer lessen NL dan in Brussel maar geen verschil voor Frans Lessen NL bij expats rand significant meer uit vrije wil (FR op vraag van werkgever) Feit in Vlaanderen wonen niet doorslaggevend maar wel: - tijd dat men reeds in België woont (+5j) - nationaliteit - leeftijd (mentaliteitswijziging?) Verschillend profiel expats Brussel –rand, maar keuze los van imago of mentaliteit van de streek

6. Gebruik van het NL (Brussel vs rand) Algemeen: rand Eng > FR > NL (formeel FR > Eng) Geen significant verschil met vrienden, op de werkvloer, met dokter en in ziekenhuis, Significant meer NL in de rand met: - buren (na Eng en FR) - shoppen (na FR en Eng) - op straat (na FR en Eng) Gemeentehuis in rand ‘meestal’: - faciliteitengemeente: Fr (57,1%) > Eng (26,6%) - andere: Fr (24,0%) > NL (22,6%) > Eng (20,0%)

7. Taal en lokale integratie Buurtleven Verenigingsleven Passieve cultuurconsumptie Mediaparticipatie Identificatie met het ‘lokale’ Politieke integratie

7.1. Buurtleven Rand positiever ervaren dan Brussel inzake: leuke buurt, behulpzame buren, gemoedelijke omgang … maar moeilijker contacten door taalproblemen Geen verschil: optreden tegen hangjongeren, solidariteit bij problemen, delen van gemeenschappelijke normen en waarden Al dan niet spreken van Nederlands in rand heeft geen effect op integratie in de buurt, in Brussel is het niet spreken van het Frans dat wel Bepalend: tijd in België , geschatte tijd verblijf

7.2. Verenigingsleven Zo’n 40% lid van vereniging waarbij: - 25% exclusief Engels en 65% ook in het Engels - 20% exclusief Frans en 63% ook Frans - Geen exclusief Nl clubs maar 26,5% ook Nl Nederlandskundigen significant meer lid van vereniging in Vlaanderen en Brussel Niet woonplaats maar duur van verblijf in België bepalend

7.3. Passieve cultuurconsumptie Initiatieven gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap => populair: AB, lokaal GC/CC => minder gekend: KVS, Beursschouwburg Bepalend: - tijd die men reeds in België is - volgen van een cursus Nederlands - goed Frans beheersen - woonplaats

7.4. Mediaparticipatie lokaal nieuws Infokanalen: - internet - Engelstalige media - voor 60% vallen NL-talige media buiten infohorizon NL-media afhankelijk van: - taalkennis - volgen taalcursus NL - tijd in België - nationaliteit (Duitsers, Nederlanders) In Engels en Frans eigen infokanalen

7.5. Identificatie met ‘het lokale’ Positieve identificatie: - 80% Europeaan => gedeelde gemeenschappelijke cultuur nationaliteit Europees land Niet: meertalige karakter / gezamenlijke afkomst - andere nationaliteit - vreemdeling - 12% Brusselaar (er wonen, 1/3 beide talen kennen) Negatieve identificatie met ‘Nederlands’, ‘Vlaams’ => door Franstalige pers, niet door contacten cfr pas in België, woonplaats speelt geen rol

7.6. Politieke integratie (1) Houding tav ‘Randbeleid’ Taallessen NL 76,7% 9,8% Engels officiële taal 59,5% 24,7% Rand tweetalig 54,5% 22,4% Taalvwde huisvesting 16,3% 78,2% Publiciteit in NL 5,1% 78,1% Cursisten + Frans - Frans - Nederlandskundig - Gezin met kinderen - Gezin met kinderen -

7.6. Politieke integratie (2) Gebruik van stemrecht (63% wil wel …) - staat los van mate van integratie - belangrijk: Franstalige pers raadplegen JA: - recht van ‘Europees burgerschap’ - lokaal invloed uitoefenen - staat los van kennis van lokale gemeenschap! NEEN : - niet betrokken bij lokale gemeenschap - complexe politieke situatie – keuze NL/FR - band met thuisland Vlaamse lijst (3,7%) mening randbeleid, cursus NL staat los van woonplaats!

8. Conclusies Impact rand op taalgebruik beperkt (in vergelijking met Brussel switch van Frans en Engels) Publieke sfeer rand Frans (corr NL), private sfeer Engels Wonen in rand stimuleert vrijwillig volgen taallessen (recent) Taalkennis NL speelt (beperkte) rol maar vooral volgen van cursus NL (attitude belangrijker dan kennis) Identificatie => transnationalisme (land van herkomst+ Europa)