Suïcidaliteit in de crisisdienst Een Systemische benadering Ella Mutter

HET PROGRAMMA Enkele getallen ‘Onze visie op suïcidaliteit’ Systemische interventie Video Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Enkele cijfers SPA Amsterdam 27%= 1142 aanmeldingen zijn vanwege gevaar voor eigen leven 40% van de aanmeldingen is in zorg binnen de GGZ Amsterdam Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Ingeschatte suïciderisico Totaal 4231 consulten in 2011 Suïciderisico: 1= geen 2= laag 3= middelmatig 4=hoog Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Plaats vervolg behandeling “hoog” suïcidaal risico Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Visie Amsterdamse Crisisdienst systeem systeem systeem systeem Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Waarom het systeem erbij? Informatie geven en krijgen Moreel recht Als patiënt verandert, zal systeem mee moeten veranderen. Actieve betrokkenheid systeem vergroot de kans op succes Hulpverlener is slechts passant Doorbreken isolement, beveiliging, ondersteuning, decoderen boodschap Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

CSII CONSENSUSGERICHT SYSTEMISCH INTERVIEWEN EN INTERVENIEREN Denkkader Attitude Aanpak Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

CONCEPTUELE DENKKADER Denk circulair: niets of niemand is “de oorzaak” Kracht van systeem is veel groter dan van hulpverlener alleen Diagnose niet hoofdzaak maar begrijpen Focus op interacties en rollen in plaats van op intra- psychische processen Patronen in het systeem beschrijven in plaats van duiden en interpreteren van individuele emoties Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

ATTITUDE Positie: voorzitter of consulent Nieuwsgierig (‘begrijpen’) Niet-oordelen ‘Meerzijdig partijdig’ Streef naar consensus Meerzijdig partijdige opstelling: Opstelling waarbij iedere aanwezige erkenning en waardering krijgt voor zijn of haar standpunt, zonder dat de behandelaar zich een oordeel aanmatigt over dit standpunt. Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

AANPAK Interview Interventie Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

INTERVIEW De 3 watjes volgen: Wat is er aan de hand? Wat is er al geprobeerd qua oplossingen? Wat moet er nu gebeuren? (Wat te doen als de beoogde aanpak niet het gewenste effect heeft?) Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

INTERVENTIE: AFSPRAAK Dit start bij de 3de ‘Wat’: overeenkomst over wat er nu moet gebeuren Iedereen neemt deel aan de afspraak, of, op zijn minst, ondersteunt deze Doel van de afspraak is dat het problematische gedrag verandert, de naasten minder belast worden of geholpen worden om te gaan met de situatie Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

SPANNINGSVELD EXPERT- CONSULENT Consulent/Voorzitter/Proces Onderdeel van het proces Kan door het gehele systeem ingezet worden als “expert” Expert oordeel wordt weer besproken in het systeem Consensus tussen alle deelnemers, dus ook de expert, over uiteindelijke afspraak, is noodzakelijk! Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

VERVOLG VAN DE INTERVENTIE Wat heeft het opgeleverd? Wat moet er nu gebeuren? Hetzelfde of iets anders? Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Basisattitude suïcidaal gedrag Accepteer dat zelfmoord een optie kan zijn. Wijs suïcide niet principieel af, accepteer de doodswens als een mogelijk antwoord op problemen Maar: ga niet akkoord met een keuze voor de dood als nog niet alle opties onderzocht zijn Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

…vervolg basisattitude Neem iedere suïcidale uiting serieus: of iemand nu tot een hoog- of laag-risico groep behoort, hij of zij kan morgen dood zijn. Maar: bedenk dat suïcidale uitingen een wanhopige schreeuw om hulp zijn en dat de meeste cliënten die zich suïcidaal uiten niet daadwerkelijk dood willen Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

…vervolg basisattitude Realiseer je dat suïcidedreiging een grote emotionele druk legt op alle betrokkenen, inclusief jezelf: intuïtief gaat suïcide nu eenmaal in tegen de levensdrift die nagenoeg alle mensen kenmerkt. Maar: realiseer je dat niemand een cliënt in leven kan houden behalve de cliënt zelf. Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

…vervolg basisattitude Betrek altijd het natuurlijk netwerk bij de aanpak of de hulpvrager hier nu expliciete toestemming voor geeft of niet. Vuistregel: ’Goed hulpverlenerschap gaat boven privacy’ Maar: respecteer waar mogelijk de privacy van de hulpvrager, wees je bewust dat de balans tussen privacy recht en goed-hulpverlenerschap precair is; overleg dus zorgvuldig, noteer al je overwegingen in het dossier en licht je handelwijze steeds duidelijk toe. Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

…vervolg basisattitude Tenslotte: Ga zorgvuldig, systematisch en meevoelend te werk, en maak gebruik van de kennis en ervaring van jezelf en anderen, zoals je ook bij andere hulpvragen gewoon bent. Werk volgens een duidelijk schema. Maar: realiseer je dat er (vanwege de aard van de problematiek) geen ‘evidence-based’ geprotocolleerde aanpak bestaat waarmee je je handelen kunt onderbouwen. Toets bij twijfel dus je handelen aan het oordeel van collega’s. Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Interventies suïcidaliteit “Wat is er aan de hand” Suïcidaliteit geheel uitvragen: hoe concreter hoe beter! Expliciteren relationele boodschappen (impliciet wordt, door de suïcidaliteit te bespreken met het systeem, het isolement doorbroken) “Wat moet er gebeuren?” Veiligheid bespreken Bezinning: tijd nemen, uitstel maar geen afstel Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Voorwaarden Voldoende tijd Co-therapie Intervisie Steun van team en leidinggevende Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013

Contact ella.mutter@ggzspa.nl jurgen.cornelis@ggzspa.nl PowerPoint: www.spoedeisendepsychiatrie.nl Cornelis, Mutter @ Oenen 31 mei 2013