Profielwerkstuk Comenius College Hilversum 22 april 2010 Dr Bernd Andeweg voorlichter Aardwetenschappen Vrije Universiteit Bernd.andeweg@falw.vu.nl http://www.vu.nl/aardwetenschappen

Voor je aan het schrijven van je > profielwerkstuk Voor je aan het schrijven van je profielwerkstuk kunt beginnen, ben je al een tijd bezig met: Onderwerp Onderzoeksvraag/Vraagstelling 3. Documentatie verzamelen 4. Experimenten verzinnen Het staat hier allemaal zo mooi op een rijtje, maar dat werkt alleen als je al weet welk onderwerp je wilt behandelen! Bij bijna alle punten kun je hulp krijgen van universiteiten, maar geen kant-en-klare antwoorden!

> onderwerp Gefeliciteerd! Je hebt in ieder geval een onderwerp! JA Universiteiten bieden informatie aan die je op een onderwerp zouden kunnen brengen! Bijvoorbeeld: http://www.aarde.nu of http://www.vu.nl/nl/opleidingen/vwo-scholieren/hulp-profielwerkstukken/ Weet je al waar je je profielwerkstuk over wilt maken? Past het onderwerp bij je profiel? Klik op jouw profiel en zoek een pakket dat te maken heeft met jouw onderwerp JA JA Nee kweenie Nee Weet je al wat je na VWO wilt gaan studeren? JA Past de opleiding die wilt gaan doen bij je profiel? Klik op Vrije Universiteit en zoek een werkstukpakket dat past bij de opleiding die je wilt gaan doen! JA Nee Nee Dit schema gaan jullie straks ook gebruiken. Voorbeeld Kweenie: scheikunde bij drinkwater. Gefeliciteerd! Je hebt in ieder geval een onderwerp! Ga naar ‘zoeken op vakken’ en selecteer je favoriete profielvak Zoek uit de lijst een onderwerp dat jij interessant vindt

Hoofd- en deelvragen > Denk na voor je begint > onderzoeksvraag Hoofd- en deelvragen > Denk na voor je begint > Wees zo precies mogelijk > Een goed PWS begint bij goede onderzoeksvragen Het komt er allemaal op neer: Wat wil je precies weten?

= onderwerp, geen onderzoeksvraag! Schiphol Plaza = onderwerp, geen onderzoeksvraag!

> onderzoeksvraag Hoe hebben de Verenigde Staten van Amerika zich ontwikkeld tussen 1950 en 2000?

Onderzoek naar onderzoek doen: > onderzoeksvraag Onderzoek naar onderzoek doen: Onderzoeksvragen in proefschriften (Dr. Heinze Oost)

Onderzoek naar onderzoek doen > onderzoeksvraag Onderzoek naar onderzoek doen 75 leerlingen van drie scholen in de regio Amsterdam Veel leerlingen maken geen goede onderzoeks- vragen maken en zijn slordig in hun conclusies. Verklaringen: Leerlingen hebben te weinig aandacht voor de vraagstelling. 2. Communicatie tussen docenten en leerlingen laat vaak te wensen over. Leerlingen volgen adviezen van docenten niet op. Docenten controleren & helpen leerlingen soms weinig.

Hoe is de ontwikkeling van het aantal Amsterdammertjes in Amsterdam? > onderzoeksvraag Hoe is de ontwikkeling van het aantal Amsterdammertjes in Amsterdam?

Hoe is de ontwikkeling van het aantal Amsterdammertjes in Amsterdam? > onderzoeksvraag Hoe is de ontwikkeling van het aantal Amsterdammertjes in Amsterdam? Beschrijvend

> onderzoeksvraag Welk effect hebben Amsterdammertjes op de verkeersveiligheid in Amsterdam? Verklarend

GOED ONDERZOEK DOEN en ONDERZOEK GOED DOEN > onderzoeksvraag GOED ONDERZOEK DOEN en ONDERZOEK GOED DOEN GOED ONDERZOEK DOEN = HAALBAAR, RELEVANT EN FUNCTIONEEL ONDERZOEK GOED DOEN = DUIDELIJK, PRECIES, CONTROLEERBAAR EN VALIDE Bron: Prof.dr. Joop van der Schee Onderwijscentrum VU

Onafhankelijke variabele Afhankelijke variabele > onderzoeksvraag Conceptueel model In een onderzoek is duidelijk wat onderzocht wordt en wat niet: Onafhankelijke variabele A Afhankelijke variabele B

> onderzoeksvraag Conceptueel model In een onderzoek is duidelijk wat onderzocht wordt en wat niet: Onafhankelijke variabele A Afhankelijke variabele B Onafhankelijke variabele C

> onderzoeksvraag Conceptueel model In een onderzoek is duidelijk wat onderzocht wordt en wat niet: Door slechte voeding Meer overgewicht Minder beweging

Onderzoek is valide en betrouwbaar als: > onderzoeksvraag Onderzoek is valide en betrouwbaar als: Je meet wat je meten wilt (validiteit) Je meet zo precies mogelijk (betrouwbaar) Triangulatie: zo mogelijk meerdere onderzoekstechnieken gebruiken

Tips: Wees zo concreet en helder mogelijk. Beschrijven of verklaren? > onderzoeksvraag Tips: Wees zo concreet en helder mogelijk. Beschrijven of verklaren? Werk zo dat anderen je kunnen controleren. Gebruik verschillende bronnen en onderzoekstechnieken (triangulatie) Structureren van informatie: gebruik schema’s! Zonder reflectie en discussie geen goed onderzoek: a community of learners!

Enquetes? Ook hier: wat wil je weten?! > onderzoeksvraag Enquetes? Ook hier: wat wil je weten?! Goede enquete opstellen is een kunst apart! Als je niet de goede vragen stelt, kun je niet de juiste dingen concluderen!

Zouden leerlingen op school informatie willen krijgen over het milieu? > onderzoeksvraag Methode: Enquête onder de leerlingen (100) Resultaat: Zouden leerlingen op school informatie willen krijgen over het milieu? Zouden leerlingen hierover met hun ouders gaan praten? Zouden leerlingen hierover met hun ouders gaan praten? ♀ ♀ Geel = Ja Blauw = Nee ♂ ♂ Blauw = Ja Paars = Nee Geel = Ja Groen = Nee

Zijn er in meer aardbevingen in de laatste 5 jaar dan ervoor? > onderzoeksvraag Zijn er in meer aardbevingen in de laatste 5 jaar dan ervoor?

Voorbeelden hoe het wel en hoe het niet moet! > onderzoeksvraag, documentatie, experimenten Hoe maak je gebruik van de hulp van een universiteit bij je profielwerkstuk? Voorbeelden hoe het wel en hoe het niet moet! Wat kun je verwachten en wat niet?

> documentatie Universiteiten hebben vaak een aardig beeld van wat er aan informatie is, welke sites handig zijn, welke boeken goed te lezen zijn. Je kunt hen daar om vragen. NEE! Verzonden: maandag 30 november 2009 10:45 Aan: sic@oos.eur.nl; studievoorlichting@kub.nl; studievoorlichting@studentenzaken.kun.nl; studentrelaties.org@ou.nl; stag@bureau.rug.nl; voorlichting@cmg.tudelft.nl; studinfo@tue.nl; studielijn@ics.leidenuniv.nl; studinfo@sz.unimaas.nl; studievoorlichting@cent.utwente.nl; studievoorlichting@csc.usc.uu.nl; uva-info@bdu.uva.nl; studentenvoorlichting@vu.nl; stuvo@alg.vl.wau.nl Onderwerp: hulp gezocht “We moeten voor 15 december ons profielwerkstuk over de invloed van water op de natuur afhebben. Kunt u ons alles over water sturen?” Ook de voorlichters weten wat de bedoeling van een profielwerkstuk is!

> documentatie NEE! “Mijn Onderwerp is Aardbevingen in Nederland. Daarom verzoek ik u om mij zoveel mogelijk informatie te sturen over aardbevingen in Nederland. Ik heb wel een paar richtpunten:  -Ik zou graag willen weten wat een aardbeving is en het liefst een uitgebreide uitleg. -Ik zou graag willen weten hoe een aardbeving ontstaat in Nederland. -Ik zou graag willen weten wat de gevolgen zijn en wat men daaraan doet in Nederland. -Ik zou graag willen weten of er aardbevingen in Nederland voorkomen , zo ja dan zou ik graag willen weten waar van Nederland en in welke vorm en waarom daar. -Ik zou graag willen weten waarom aardbevingen in Nederland niet echt hevig zijn. -En ik zou graag veel informatie willen van de zwaarste aardbeving ooit in Nederland.” Leren bronnen te raadplegen.. Maar niet op deze manier!

Lees eerst informatie door en stel daarna specifieke vragen: > documentatie Lees eerst informatie door en stel daarna specifieke vragen: “We hebben op jullie site (www.aarde.nu) gelezen over aardbevingen in Nederland. Wat we nog niet helemaal begrijpen is waarom dat met de Alpen te maken heeft. Kunt u ons daar meer informatie over sturen?” Universiteit kan je helpen met het vinden van goede, betrouwbare, begrijpelijke informatie! Van veel onderwerpen is het lastig begrijpbare Nederlandstalige informatie te vinden. En vooral voor internet geldt: welke informatie is goede informatie? De universiteiten hebben vaak al een selectie van sites of boeken die handig en goed te lezen zijn. http://www.aarde.nu

Vraag om suggesties “We zitten nu nog in een vroeg stadium > vraagstelling Vraag om suggesties “We zitten nu nog in een vroeg stadium van ons onderzoek. Onze vraag is of u wat informatie kan sturen of tips van handige sites of aanpak.”

Gebruik voorbeelden > vraagstelling www.aarde.nu of www.falw.vu.nl/nl/voor-het-vwo/scholieren/profielwerkstuk)) Welke factoren beïnvloeden het klimaat op korte en lange termijn? Hoe groot is de invloed van de mens op het klimaat? Hoe heeft het Nederlandse klimaat zich de afgelopen 50.000 jaar ontwikkeld? Hoe werken de technieken om te onderzoeken hoe het klimaat in het verleden was? Hoe werken de computermodellen die het klimaat voor de toekomst voorspellen en hoe betrouwbaar zijn deze modellen? Hoe groot is tegenwoordig de rol van de mens bij klimaatveranderingen?

Opleidingen hebben vaak goede ideetjes! > experimenten Opleidingen hebben vaak goede ideetjes! 2. Op een universiteit kun je experimenten doen die thuis of op school niet zomaar kunnen! Bij Aardwetenschappen op de VU liggen bijvoorbeeld klaar: -laserlab (over dateren gesteenten) -GPS (hoe bepaal je waar je bent?) -sandbox (aardbevingen en gebergten) -klimaat (hoe weten we de temperatuur van 5000 jaar geleden?) -gesteenten (wat vertelt gesteente over de geschiedenis van de aarde?) 3. De universiteit kan je ook materiaal bieden dat je kunt gebruiken! Op de VU: boormateriaal, waterkwaliteit of meteorologische apparaten.

> experimenten Voorbeeld 1: Laser-lab “Ons profielwerkstuk gaat over vulkanisme, we maken het voor Natuurkunde.  Over vulkanisme kunnen we op onze school eigenlijk geen onderzoek doen. Daarom zouden wij graag willen weten of we bij jullie experimenten op het gebied van vulkanisme kunnen uitvoeren.”

> experimenten Voorbeeld 1: Laser-lab Een beetje theorie ….

> experimenten Voorbeeld 1: Laser-lab .. en dan aan de slag!

> experimenten Voorbeeld 2: Sandbox “Vandaag hebben we een gesprek gehad met onze begeleidende leraar. Hij vond het een ontzettend leuk idee om onze proefjes op de VU uit te voeren. Onze hoofdvraag is: Hoe groot zijn de krachten waarmee de platen botsen? Is het mogelijk om dit te onderzoeken (berekenen) met een proef? Wij vragen ons ook af welke soort krachten er een rol spelen (bv. wrijving, voorwaartse kracht). Of heeft u andere suggesties?”

> experimenten Voorbeeld 2: Sandbox

Toegepaste natuurkunde en aardrijkskunde! > experimenten Voorbeeld 2: Sandbox Toegepaste natuurkunde en aardrijkskunde!

Zijn de hoofd- en deelvragen beantwoord? > conclusies Zijn de hoofd- en deelvragen beantwoord? Wat heb je wel en niet onderzocht? Wat mag je wel en niet concluderen? Welke factoren zouden nog meer invloed kunnen hebben? Wat zou er verder moeten worden onderzocht?

Maak gebruik van hulp van universiteiten! Kortom: Maak gebruik van hulp van universiteiten! Bereid je goed voor als je een vraag stelt per mail of als je naar de universiteit gaat! Bedenk: wetenschappers zitten niet te wachten op leerlingen, maar vinden het wel leuk om serieus geinteresseerden te laten zien wat ze doen! 1. Of het nu gaat om een onderwerp, documentatie, experiment of desnoods: een prijs! 2. Overleg met je docent!

Geo-milieuwetenschappen Fysische geografie Bodem, water, zand, grind, veen De invloed van de mens op ‘het systeem aarde’ Geo-milieuwetenschappen http://www.vu.nl/aardwetenschappen vrije Universiteit amsterdam

Geoarcheologie Geologie Natuurwetenschappen bij archeologie Gesteente, fossielen, olie&gas, aardbevingen, vulkanen http://www.vu.nl/aardwetenschappen vrije Universiteit amsterdam

Aarde en economie Klimaat, water, bodem, economie Ruimtelijke planning, bestuurskunde http://www.vu.nl/aardeeneconomie vrije Universiteit amsterdam