Turkse les anno 2011: achterhaald??? Landelijke Studiedag Levende Talen Utrecht, 4 november 2011

Memnun oldum… 4 november Vraagbaak meertaligheid: Babylon, Centrum voor Studies van de Multiculturele Samenleving Universiteit van Tilburg Meertalige kinderen met aangeboren spraak- of taalstoornissen Nieuwe plannen…

Thema’s •Het Turks in Nederland: korte historie •Meer over meertaligheid •Het onderzoek: “gebalanceerd” tweetalige Turks-Nederlandse jongeren 4 november 20113

De Turks-Nederlandse gemeenschap: toen 4 november •Eerste migranten op uitnodiging van Nederlandse bedrijven begin jaren ‘60. •Aanvankelijk doel: sparen en terugkeren. •Vanaf 1973: alleen nog gezinshereniging toegestaan. •1984: wettelijke basis Onderwijs Eigen Taal en Cultuur •Eind jaren ’80 tot 2000: gezinsvorming.

De Turks-Nederlandse gemeenschap: nu •Aantal migratiehuwelijken gestabiliseerd: 20% •Onderwijs Allochtone Levende Talen afgeschaft sinds 2004 •2005: Centraal Examen Turks mogelijk in VO •2007/2008: 60% kinderen (groep 2) spreekt Turks met vader en moeder, 25% met broers en zussen •2010: personen van Turkse origine in Nederland (2,3%) •Nu: 42,8% is tweede generatie. •Banden met Turkije zijn sterk (tv, internet, telefonie, vakantie) •Taal is sterk gestandaardiseerd 4 november 20115

De Turks-Nederlandse gemeenschap: nu •Sterke interne cohesie: veel zelforganisaties •SCP (Gijsberts & Dagevos 2009): Turkse leerlingen in BO scoren slechtst op (Nederlandse) taal •Anna Scheele (2010): Turkse kinderen hebben minder achterstand in Nederlandse taal dan Marokkaanse: ouders betrekken hen meer bij geletterde acitiviteiten 4 november 20116

Meer over meertaligheid Op de wereld zijn: < 200 landen ± 6000 talen Het merendeel van de wereldbevolking (80%) gebruikt meer dan éé n taal in het dagelijks leven. 4 november 20117

1.Cognitieve voordelen van meertaligheid 2.Emotionele voordelen van meertaligheid 3.Voordelen m.b.t. de identiteit van het kind Het belang van de moedertaal 4 november 2011

•Meer kennis over taal. •Beter kunnen abstraheren. •Betere concentratie. •Gemiddeld sneller met leren lezen. • Sneller een vreemde taal kunnnen leren. Het belang van de moedertaal: cognitieve voordelen 4 november 2011

•Veel rijkerere woordenschat om gedachten en emoties te uiten. •In staat om sterke band met de ouders op te bouwen. •“Je kunt een taal pas echt goed spreken als je erin kunt communiceren met kleine kinderen.” 4 november 2011 Het belang van de moedertaal: emotionele voordelen

Het belang van de moedertaal: identiteit 4 november 2011 •Kinderen worden niet afgesneden van hun wortels: ze behoren tot 2 culturen. •Kunnen met eigen opa en oma praten. •(Groot)ouders kunnen cultureel erfgoed doorgeven (familieverhalen, rijmpjes, grapjes, liedjes)

Taalachterstand ??? 4 november 2011 •De “ballon theorie”, beschreven door Colin Baker. •Positieve transfer •Taalachterstand kan ontstaan als: - het kind een slechte basis heeft in de moedertaal (dat geldt ook voor eentalige leerlingen) - er in een gezin weinig tijd wordt gemaakt om met kinderen te praten (hangt samen met opleidingsniveau ouders) •Geen moeite met technische vaardigheden (technisch lezen, spellen) •Wel moeite met begripsvaardigheden (woordenschat, begrijpend lezen)

Het onderzoek: de informanten •50 Turks-Nederlandse jongeren •Beide ouders geboren in Turkije. •Geboren in Nederland, of voor het vierde levensjaar naar Nederland gekomen. •Tussen de 11 en de 19 jaar. •Wonend en/of schoolgaand in het Utrechtse Lombok/ Transvaal 4 november

Het survey: methode •Vragen over sociobiografische kenmerken, culturele orientatie, sociale netwerk, taalpreferentie en taaldominantie •Vragen over taalkeuze: prototypische combinaties van persoon en setting •“Hoe spreek je met je grootvader bij hem thuis?” •“Hoe spreek je met je oudere zus op vakantie in Turkije?” 4 november

Het survey: methode (2) •1. Alleen maar Turks. •2. Bijna alleen maar Turks •3. Meer Turks dan Nederlands. •4. Ongeveer evenveel Turks als Nederlands. •5. Meer Nederlands dan Turks. •6. Bijna alleen maar Nederlands. •7. Alleen maar Nederlands. Antwoord 5: “Wanneer of waarom spreek je dan Turks?” 4 november

Het survey: methode (3) •Taaldominantietoets, 20 vragen in 2 talen. •“Hoe noem je het als je ‘hallo’ in een diepe put roept en het geluid komt terug naar jou?” •“Derin bir kuyunun icine dogru ‘alo’ bagirdiginda sesin sana geri gelmesine ne ad verilir?” 4 november

Het survey: resultaten Ngemiddeldeminimummaximum Allen Jongens Meisjes november

Survey: resultaten (2) 4 november

Survey: resultaten (3) •Verklaarde variantie: 36% •Want: hoe beter in het Turks, des te beter ook in het Nederlands •Hoe meer gericht op het Turks, hoe meer ook gericht op het Nederlands (bijvoorbeeld leesgedrag) 4 november