ERWD Welkom Programma ERWD Conferentie ‘Geslaagd met dyslexie en dyscalculie’ 6 en 13 oktober 2011 Ceciel Borghouts Borghouts Rekenadvies

Visie en uitgangspunten ERWD ERWD 1. Visie en uitgangspunten Protocol + definitie

ERWD Uitgangspunten 1. Functionele gecijferdheid Niet alleen kale sommen, maar ook toepassingen 2. Leerlingen moeten begrijpen wat ze doen. dus niet: aanleren van onbegrepen procedures en trucjes 3. Stagnatie ontstaat bij onvoldoende afstemming van het onderwijsaanbod op de onderwijsbehoeften Ik noem ze niet allemaal, pik er een paar belangrijke uit. Bij 3: ligt dus niet aan de leerling. Zou bij natuurlijke ontw. Niet snel gebeuren, stagnatie.

ERWD Uitgangspunten ERWD ERWD 4. Onderscheid tussen ernstige rekenwiskunde-problemen en dyscalculie (geen inhoudelijk verschil) onvoldoende afstemming  stagnatie  Ernstige rekenwiskunde-problemen problemen hardnekkig  spreken van dyscalculie Dus wel onderscheid, maar geen wezenlijk verschil! Geen inhoudelijk verschil.

ERWD Werkdefinitie Kinderen verschillen in hun vermogen om te leren rekenen: Rekenzwak <-----------------------------> Rekensterk Ernstige rekenwiskunde-problemen kunnen ontstaan als er gedurende lange tijd onvoldoende afstemming wordt gerealiseerd van het onderwijsaanbod op de onderwijsbehoefte van de leerling: De ontwikkeling vd basisvaardigheden stagneert Wij spreken van dyscalculie als ernstige rekenwiskunde-problemen ondanks deskundige begeleiding erg hardnekkig blijken. 1e bullet: er is dus sprake van een continuüm 3e bullet: beschrijvende definitie. Geen inhoudelijk verschil. Dyscalculie  didactische resistentie, geen stoornis

ERWD Dyscalculie Er is een grote discrepantie tussen de ontwikkeling van de leerling in het algemeen en zijn rekenwiskundige ontwikkeling. De problemen zijn ontstaan vanaf het verwerven van de basisvaardigheden (in het domein Getallen en Bewerkingen) en zijn ook zichtbaar ook op de domeinen Verhoudingen, Meten, Tijd en Geld. 3e bullet: problemen ontstaan niet pas bij breuken

ERWD Dyscalculie consequenties voor de toekomst: De leerling ervaart, ook op latere leeftijd nog, problemen op het gebied van bovengenoemde basisvaardigheden. Het heeft consequenties in het voortgezet onderwijs, met name in andere vakken dan wiskunde (scheikunde, natuurkunde, economie, wereldoriëntatie). De leerling heeft er last van gedurende zijn hele schoolcarrière en in het maatschappelijk verkeer.

Samenvattend tot nu toe ERWD Samenvattend tot nu toe we praten niet over een stoornis hardnekkigheid / didactische resistentie is criterium voor verklaring andersoortig protocol dan dyslexie protocol gaat m.n. over preventie, over goed onderwijs protocol VO sluit hier op aan

Protocol is gericht op preventie: ERWD ERWD Protocol is gericht op preventie: Goed onderwijs Hoe? Protocol PO is gericht op preventie Goed re-wi onderwijs 2 modelllen staan daarin centraal. Modellen die ook in het re-wi onderwijs in het VO van belang zijn. Voor àlle leerlingen, maar mn voor de zwakke rekenaars

2 Modellen ERWD ERWD Protocol PO is gericht op preventie Goed re-wi onderwijs 2 modelllen staan daarin centraal. Modellen die ook in het re-wi onderwijs in het VO van belang zijn. Voor àlle leerlingen, maar mn voor de zwakke rekenaars

ERWD Drieslagmodel € 220,-- Alleen deze week 20% korting Hoeveel kost deze tv tijdens de aanbieding? Wat moeten leerlingen kunnen om dit probleem op te lossen? (even inventariseren)

ERWD Drieslagmodel Kan de leerling: Bij een context een bewerking bedenken? Betekenis verlenen aan de getallen in relatie tot de context? Bij een kale som een context en /of een tekening bedenken? Een tekening maken bij een context - ….. In het kijken naar deze poot zie je welke concepten het kind heeft ontwikkeld Nieuw tov vorige opdracht: Hoe zit dat met kale som? !!! Ook hier speelt betekenisverlening. En: je je doet het in het dagelijks werk, nav toetsen

ERWD Drieslagmodel Kan de leerling: De bewerking uitvoeren? En zo nee, lukt dat dan wel Met materiaal Met eenvoudiger getallen Mbv een model Welke oplossingsstrategie past de leerling toe? Is deze oplossingsstrategie efficiënt? Wat zou de volgende stap kunnen zijn?

ERWD Drieslagmodel Gaat de leerling na: Of het antwoord kan kloppen Wat het antwoord (het getal) betekent Koppelt de leerling het antwoord terug naar de context? Terugblik op oplossings- procedure - ….

ERWD chocola Ik trakteerde op de laatste lesdag mijn klas op chocola. Ik had 15 repen gekocht. Na het uitdelen bleek dat iedere leerling driekwart reep had gekregen. Er was nog anderhalve reep over. Hoeveel leerlingen waren er? Even zelf op laten lossen en daarna op flap laten zien: verschillende handelingsniveaus Formeel: 13 ½ : ¾ = 27/2 : ¾ en dan kruislings vermenigvuldigen of vermenigvuldigen met het omgekeerde. Hoe kan het ook? Zodat je het begrijpt? Bijv. 1,5 reep  2 lln, dus 3 repen  4 lln. 12 repen  16 lln. Dan nog 1,5 reep erbij en dat is nog 2 lln erbij dus 18 lln.

ERWD Handelingsmodel Belangrijk: Koppeling blijven leggen tussen de verschillende niveaus

ERWD Handelingsmodel 1e niveau Vanuit de context: Wat staat er? Wat gebeurt er in het verhaal? Doe maar wat er staat. (letterlijk doen) Vanuit context komen tot uitspelen van de situatie Betekenis geven aan de getallen in het verhaal Betekenis geven aan de rekentaal in het verhaal We doen zo meteen een paar voorbeelden, maar denk maar even aan de repen

ERWD Handelingsmodel 2e niveau plaatjes: Afbeeldingen van werkelijkheidssituaties Vanuit een plaatje / foto / tekening de werkelijkheid herkennen Betekenis geven aan de getallen in de afbeelding Is al lastig, sommige leerlingen herkennen dit niet Vb: bussituaties, klaslokalen met groepjes kinderen, zakken stroopwafels. Maar ook vogels op een tak en vogels die aan komen vliegen, of vliegen ze weg?

ERWD Handelingsmodel 3e niveau Materiaal en denkmodellen: MAB Getallenlijn Verhoudingstabel …. Achter het model / materiaal een werkelijksheidssituatie herkennen de werkelijkheid vertalen naar materiaal / model / schematische tekening

ERWD Handelingsmodel 4e niveau Formele bewerking Uitvoeren van de formele bewerking Betekenis verlenen aan de getallen in de bewerking (bijv. een verhaal bedenken bij een kale som) Nu voorbeelden

Vragen over de modellen? ERWD Vragen? Programma ERWD Vragen over de modellen?

ERWD Programma ERWD Wat kan een VO school verwachten van instromende leerlingen die met het ERWD protocol hebben gewerkt?

ERWD Stappenplan PO Programma ERWD Stappenplan protocol: 11 stappen Voordat leerling in aanmerking komt Voor dyscalculie verklaring

Stap 8: fase rood / extern ERWD Stap 8: fase rood / extern Extern onderzoek Dus t/m stap 7: school aan zet. Dan wordt externe hulp ingeroepen

ERWD Stap 9: fase rood Externe begeleider stelt handelingsplan op. Intensieve (individuele) begeleiding door de school, zo nodig met externe ondersteuning. Minimaal 0,5 jaar. Interne expert in de school . Zo nodig met externe ondersteuning

ERWD Stap 10a: fase oranje Geleidelijk aantoonbare vooruitgang  Geen dyscalculieverklaring Wel intensieve begeleiding nodig (moet school voor zorgen) Bij 4: omdat er geen dyscalculieverklaring wordt afgegeven: leerkrachten zullen begeleiding zelf moeten geven, zonder rekenexpert. Dus professionaliseren.

ERWD Stap 10b: fase rood Geen of nauwelijks aantoonbare vooruitgang  Dyscalculieverklaring Ook nu: intensieve begeleiding nodig (Moet school voor zorgen, zo nodig met externe ondersteuning) Nog niet wettelijk vastgelegd

Stap 11: overdracht naar vo ERWD Stap 11: overdracht naar vo Samenwerking tussen PO en VO Inhoudelijke overdracht Afstemmen volgsystemen Bevorderen doorgaande leerlijnen

ERWD VO Programma ERWD Wat te doen in het VO?? Hier ga ik slechts kort op in

ERWD Basisvaardigheden Programma ERWD Stap 1: Breng de basisvaardigheden in kaart: Tellen en getallen t/m 1000 Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen t/m 10, 20 en 100

ERWD Programma ERWD Wat kunnen ze wel/niet? Kale sommen, maar ook in toepassingssituaties (Denk aan drieslagmodel en handelingsmodel)

ERWD Programma ERWD Stap 2: Van daaruit plan maken om te komen van 1F  2F en 3F Denk bij het maken van dat plan aan de volgende zaken:

ERWD Programma ERWD 2a Blijf aandacht houden voor hoofdrekenen Heel basaal Niet te ingewikkeld Tussenantwoorden noteren mag Regelmatig ingepland 10 minuten

ERWD Programma ERWD 2b Goed kijken naar de referentieniveaus wat nodig is Bij % valt niet zoveel weg Bij breuken valt heel veel weg Heel veel m.n. functioneel en niet kaal!

ERWD Programma ERWD Van belang: Drieslagmodel en handelingsmodel Geen onbegrepen procedures Aansluiten bij de didactiek van het PO  mogelijk professionalisering nodig op gebied van leerlijnen

Goed de ZRM leren gebruiken ERWD Programma ERWD 2c Goed de ZRM leren gebruiken

ERWD Vragen ? Programma ERWD Vragen?

ERWD Praktische zaken Programma ERWD Tot slot enkele praktische zaken: Geeft dyscalculie verklaring recht op compenserende maatregelen?

ERWD Praktisch zaken Programma ERWD Bij cito eindtoets: NEE Bij rekentoets (2014): NEE Bij examens: toekenning faciliteiten obv dossiervorming rustige ruimte extra tijd (half uur)

ERWD Vragen ? Programma ERWD Dank voor uw aandacht Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl www.borghoutsrekenadvies.nl