Kosmische spiritualiteit? Studiedag Teilhard de Chardin 7 december 2018

Een verhaal van appelen… Universele natuurwetten Genesis 3 en de hubris

… en grotten. Plato en de ‘ideale wereld’ Elia wachtend op God (1 Koningen 19)

Wat wil een sterrenkundige weten? Hetzelfde als elke andere wetenschapper: Wie ben ik, wie zijn wij?

De ontdekking van de evolutie Eerst was er de geologie en de paleontology (Teilhard!). Darwin werd erdoor geïnspireerd voor de biologische evolutie. De sterrenkunde is pas in de 20ste eeuw gevolgd (het duurt ook allemaal zo lang). Op één of andere manier moet dit allemaal ineenpassen.

Sterrenkunde vandaag De 20ste eeuw ontdekt: de evolutie van de kosmos de evolutie van sterren de diversiteit van planetenstelsels Vragen voor de 21ste eeuw: ‘Origins’ de oorsprong van het Heelal de oorsprong van sterrenstelsels de oorsprong van sterren de oorsprong van planetenstelsels de oorsprong van het Leven

Causaliteit versus bedoeling In de natuurwetenschap verbindt men gevolgen met oorzaken, niet omgekeerd. Dat is waarom een wereldvisie op weg naar een uiteindlijk doel (‘Omega’) er weigerachtig onthaald wordt. Maar het duikt vandaag weer op in het ‘anthropisch principe’, dat vaststelt dat slechts een beperkt aantal wereldmodellen compatibel zijn met complexe levensvormen.

Zullen we het ooit allemaal weten? Het heelal dat we bestuderen, is er één waartoe we zelf behoren, zelfs één waarvan wij een product zijn. Het lijkt dan ook vrij onlogisch dat wij het laatste woord zouden kunnen zeggen. Ook onze begripsvorming is een erfenis van ons heelal. We moeten er ons dan voor hoeden begrippen te extrapoleren. Dat geldt bij voorbeeld ook voor ruimte en tijd, misschien ook voor ons abstractievermogen. Newton en Einstein Plato en Aristoteles

Zullen we het ooit allemaal weten? Het ‘wonder en is geen wonder’ van Simon Stevin was een goede insteek. Als we een wonder hebben ‘opgelost’, komt er telkens een ander. En dat zal zo blijven. ‘Wonder is toch een wonder’. Maar als we stoppen met de vraag te stellen wie we zijn, zijn we niet meer. Zowel gelovigen als wetenschappers zijn omdat ze onderweg zijn. De natuurwetenschap zegt een en ander over het ‘hoe’, niet echt iets over het ‘waarom’, de zin. Ze sluit intrinsieke zingeving niet uit, maar verwijst er niet expliciet naar.

Grenzen aan ons weten? (Epistemo)logisch lijkt het inderdaad hubris dat een product van het systeem ambieert het geheel totaal te objectiveren. Praktisch komen we ook in moeilijkheden: hoe een ‘ultieme’ theorie als ‘waar’ beschouwen als het experiment achterwege blijft? Als ‘er niets anders kan’, als ‘ze aansluit bij andere’, als ‘ze elders toepassingen heeft’. Een nieuw soort scholastiek…

Geloven als sterrenkundige Twee onuitputtelijke mysteries ‘God bestaat’ is een zinvolle affirmatie, maar tegelijk een dubbele vraag: Wie is God? Wat is ‘bestaan’? Merkwaardig: Ons wereldbeeld is vaak veranderd in de geschiedenis, en toch hebben we er nooit aan getwijfeld dat de wereld bestaat. Telkens we tot het inzicht komen dat we ons godsbeeld best wat bijstellen, gaan we twijfelen of Hij wel bestaat.

Kosmische spiritualiteit? Fascinatie voor het mysterie Enerzijds zich open stellen voor ons wondere bestaan in een unieke ruimte en in een unieke tijd; Tegelijk afstand nemen van beide. Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ ὁ λόγος ἦν θεὸς.

Wat wordt ‘Omega’? Dat complexiteit groeit met de tijd, is duidelijk, want er is tijd nodig om vanuit een simpel begin te groeien tot (extreem) complexe wezens. Maar de perspectieven zijn dat het heelal geen einde heeft, maar wij wel, op onze planeet, en ook elders. Voorspellen is gevaarlijk, vooral als het over de toekomst gaat.

Lemaître opnieuw

After the discovery of ‘antimatter’ and ‘dark matter’ we have recently discovered the existence of ‘doesn’t matter’, which seems to have absolutely no influence on the Universe.