Personenvennootschappen: bestaand en komend nieuw recht Joeri Vananroye professor ondernemingsrecht advocaat te Brussel (Quinz) Vorming van de Vlaamse Raad van het Notariaat 22 Juni 2018 – Heizel

(tijdelijke maatschap) feitelijke vereniging rechtspersonen vennootschappen VOF maatschap CommV stille maatschap (tijdelijke maatschap) feitelijke vereniging

Wet van 11 augustus 2017 houdende invoeging van het Boek XX WER invoering faillissement en gerechtelijke reorganisatie van maatschap procedure bestuursaansprakelijkheid (XX.224—227) Wet van 15 april 2018 hervorming ondernemingsrecht hoofdelijkheid in elke maatschap inschrijvingsplicht KBO en boekhoudplicht voor maatschap optreden in rechte van organisaties zonder rechts-persoonlijkheid Wetsontwerp invoering WVV boek 1: inleidende bepalingen boek 2: bepalingen gemeenschappelijk aan rechtspersonen boek 3: jaarrekening boek 4: maatschap, VOF en CommV boek 8: erkenning boek 12: her-structureringen boek 14: omzetting Invoering Boek XX WER Hervorming Ondernemingsrecht WVV 1 mei 2018 1 nov 2018 [1 jan 2019] ?

wat al wet is (Boek XX en Wet Hervorming Ondernemingsecht)

nieuw ‘ondernemingsbegrip’ (art. I.1, 1° WER en art. 573 Ger.W) “Handelaar” of “koopman”, “handelsvennootschap” en “commerciële maatschap” verdwijnen als begrippen Is o.a. een onderneming: elke natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent (bv. notaris) elke privaatrechtelijke rechtspersoon (bv. VZW) elke vennootschap (bv. maatschap) Dit ondernemingsbegrip bepaalt o.a. toepassing van: insolventieprocedures bevoegdheid ondernemingsrechtbank vrij ondernemingsbewijsrecht en bewijswaarde factuur “vermoeden” van hoofdelijkheid [?]

is elke maat een ‘onderneming’? Vraag enkel relevant voor natuurlijke personen Uitgangspunt : Elke maatschap is een onderneming Handelingen van een maatschap worden toegerekend aan (openbare) maten Gevolgen: Dit betekent niet dat hoedanigheid van ‘onderneming’ automatisch aan maat wordt toegerekend Dit betekent wel dat activiteit van maatschap aan maat wordt toegerekend Ergo: maat wordt onderneming indien maatschap een beroepsactiviteit heeft

maatschap inschrijvingsplichtig nieuw art. III.49 §1, 1° en 2°: inschrijvingsplicht voor maatschap naar Belgisch recht inschrijvingsplicht voor maatschap die in België beschikt over een zetel, een bijkantoor of een vestigingseenheid voorwerp inschrijving: o.a. naam, adressen, uitgeoefende economische activiteiten, algemeen lasthebber (“elke persoon die in naam en voor rekening van de onderneming optreedt als feitelijk exploitant van de vestigingseenheid”)(KB 22 juni 2003) vrijstelling van inschrijvingsplicht (nieuw art. III.49 § 2, 1°): onbeperkt aansprakelijke vennoten van een maatschap, VOF of CommV bevestigt dat in principe toerekening hen tot onderneming kan maken plicht om ondernemingsnummer te vermelden (nieuw art. III.25) procesrechtelijke sanctie niet-inschrijving regulariseerbaar? tegenspraak tussen gewijzigde art. III.26 § 1 en art. III.26 § 2 strafsanctie (nieuw art. XV.77. 1°): geldboete van 26 tot 10. 000 EUR ook voor de stille maatschap?

wat zien derden via KBO search? 1° het ondernemingsnummer en het (de) vestigingseenheidsnummer(s); 2° de benamingen van de onderneming en/of van haar vestigingseenheden; 3° de adressen van de onderneming en/of van haar vestigingseenheden; 4° de rechtsvorm; 5° de rechtstoestand; 6° de economische activiteiten van de onderneming en van haar vestigingseenheden; 7° de hoedanigheden volgens welke de onderneming ingeschreven is in de Kruispuntbank van Ondernemingen; 8° de erkenningen, toelatingen of vergunningen waarover de onderneming beschikt, voor zover ze onderworpen zijn aan de bepalingen van verplichte bekendmaking of belang hebben voor derden; 9° de naam en voornaam van de oprichters en van de personen die in de onderneming een functie uitoefenen die onderworpen is aan bekendmaking; 10° de verwijzing naar de website van de onderneming, haar telefoon- en faxnummer alsook haar e- mailadres; 11° de linken tussen ondernemingen; 12° het bedrag van het maatschappelijk kapitaal; 13° de duur van de onderneming, als ze bepaald is; 14° de einddatum van het boekjaar, en, in voorkomend geval, de begin- en einddatum van het uitzonderlijk boekjaar;  15° de datum van de gewone algemene vergadering;  16° de recentste begindatum van de gegevens bedoeld in 1° tot 11°. KB 28 maart 2014

maatschap boekhoudplichtig nieuw art. III.82 §1, 2° en 3°: boekhoudplicht voor maatschap naar Belgisch recht boekhoudplicht voor maatschap met in België gevestigde bijkantoren of centra van werkzaamheden nieuw art. III.83 al. 3: De rekeningen van vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid worden door de zaakvoerders of deelgenoten in hun eigen boekhouding opgenomen volgens de proportionele integratiemethode mogelijkheid van enkelvoudige boekhouding voor ‘kleine’ VOF en CommV in III.86 en KB 12 september 1983 geldt ook voor maatschappen als hun omzet, exclusief BTW, over het laatste boekjaar EUR 500.000 niet overtreft. geen publicatieplicht (art. 97 W.Venn. = ontwerp art. 3:107 WVV) zelfs niet als groot zelfs niet als rechtspersonen onder de onbeperkt aansprakelijke vennoten

hoofdelijkheid in elke maatschap Code civil tot 1995: enkel burgerlijke maatschappen: aansprakelijkheid voor gelijke delen 1995-2018 onderscheid tussen: burgerlijke maatschappen: aansprakelijkheid voor gelijke delen commerciële maatschappen: hoofdelijke aansprakelijkheid Wet Hervorming Ondernemingsrecht, hernomen in ontwerp-WVV: ongeacht doel of activiteit: in elke maatschap hoofdelijke aansprakelijkheid Hoofdelijk aansprakelijkheid geldt enkel voor schuld van de maatschap Bij rechtshandelingen veronderstelt dit dat : alle maten gezamenlijk optreden of vertegenwoordiger optreedt (i) in naam van de maatschap en (ii) met de nodige vertegenwoordigingsbevoegdheid

faillissement: principes Kunnen failliet: VOF en Comm.V : was reeds CVOA : zolang het nog duurt Maatschap en TV : nieuw Stille vennootschap : faillissement irrelevant Aantal procedures = aantal vennoten met onbeperkte aansprakelijkheid + 1 Bevestiging dat insolventie van vennootschap en van vennoten tot verschillende insolventieprocedures aanleiding kan geven bv. faillissement voor VOF en gerechtelijke reorganisatie voor een vennoot

faillissement: procedure Plicht om alle vennoten met OA van bij begin in procedure te betrekken Verlengde verzetstermijn als later toch nog vennoot opduikt (XX.108 §3 al. 2) Consolidatie bij één rechtbank (XX.14) Boedelvordering tegen vennoten met OA door curator (art. XX.99 in fine)

Klassieke opvatting van Cassatie: ja Cass. 13 april 2018: nee Heeft een vonnis lastens een VOF gezag van gewijsde lastens een vennoot? Klassieke opvatting van Cassatie: ja Cass. 13 april 2018: nee Regels van Boek XX gaan uit van klassieke opvatting: Vennoot die tegen faillissement VOF opkomt met verzet instellen, geen derdenverzet = vennoot is partij en dus gebonden door gezag van gewijsde Procedure VOF is gelijk aan die voor maatschap en in maatschap geen twijfel dat maat een partij is bij vonnis lastens maatschap Ook ontwerp-WVV stelt VOF principieel gelijk aan maatschap

Bestuursaansprakelijkheid bij faillissement Verhuisd naar het WER: aansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout (art. XX.225) aansprakelijkheid RSZ-schulden (art XX.226) Gecodificeerd in het WER: aansprakelijkheid wegens ‘wrongful trading’ (art. XX.227) Van toepassing op elke onderneming die geen natuurlijke persoon is: ook maatschap ook VOF en CommV Uitsluiting voor “kleine vennootschappen” bij aansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout COMI als aan-knopingspunt (en niet lex societatis)

optreden in rechte: wat er is VOF met 3 vennoten en 1 zaakvoerder maatschap met 3 maten en 1 zaakvoerder vennootschap zelf is procespartij identiteit van vennoten irrelevant identiteit van de zaakvoerder irrelevant actief optreden: vennootschap dient geen bewijs te leveren dat instructie aan advocaat bevoegd gebeurde passief optreden: tegenpartij hoeft zich niet te bekommeren om bevoegdheid binnen vennootschap vennootschap is zelf geen procespartij vennoten moeten worden geïdentificeerd geen belangenschade als collectieve identificatie zaakvoerder moet worden geïdentificeerd als partij actief optreden: vennootschap dient bewijs te leveren dat zaakvoerder bevoegd is passief optreden: tegenpartij moet een bevoegde vertegenwoordiger dagvaarden sneller passief vertegenwoordigingsbevoegd

optreden in rechte: wat wijzigt nieuw art. 703 § 2 Ger.W. maatschap met 3 maten en 1 zaakvoerder Identificatie bij inschrijving KBO volstaat de vermelding van benaming en zetel om te doen blijken van de identiteit van gezamenlijke deelgenoten vennootschap is zelf geen procespartij vennoten moeten worden geïdentificeerd geen belangenschade als collectieve identificatie zaakvoerder moet worden geïdentificeerd als partij actief optreden: vennootschap dient bewijs te leveren dat zaakvoerder bevoegd is passief optreden: tegenpartij moet een bevoegde vertegenwoordiger dagvaarden sneller passief vertegenwoordigingsbevoegd Vertegenwoordiging als algemeen lasthebber: actief en passief bevoegd als geen algemeen lasthebber: elke maat passief bevoegd

toepassing in tijd (1/2) nieuw insolventierecht: voor procedures geopend vanaf 1 mei 2018 nieuwe bestuursaansprakelijkheid (art. XX.224-227): voor fouten gepleegd vanaf 1 mei 2018 ‘vermoeden’ van hoofdelijkheid tussen ondernemingen die zich samen verbinden: voor verbintenissen vanaf 1 november 2018 hoofdelijkheid in elke maatschap: voor nieuwe aansprakelijkheden vanaf 1 november 2018 uitbreiding van toepassingsgebied ‘vrij’ ondernemings-bewijsrecht voor bewijs geleverd in procedures vanaf 1 november 2018 gereglementeerde bewijswaarde factuur: voor facturen ontvangen van 1 november 2018

toepassing in tijd (2/2) optreden in rechte door of tegen organisaties zonder rechtspersoonlijkheid: voor gedinginleidende akten vanaf 1 november 2018 boekhoudplicht voor maatschap: voor maatschappen opgericht na 1 november 2018 voor bestaande maatschappen: vanaf eerste volledig boekjaar dat aanvangt na 1 mei 2019 inschrijvingsplicht in KBO voor maatschappen: voor maatschappen opgericht na 1 november 2018 voor bestaande maatschappen: ten laatste 1 mei 2019

wat nog niet wet is (Wetboek van vennootschappen en verenigingen)

VOF maatschap CommV = Boek 4: maatschap, VOF en CommV rechtspersonen vennootschappen VOF maatschap CommV Maatschap:  art. 4:1 – art. 4:21 (inleiding, aandeel, bestuur, vennotenvergadering, vermogen, ontbinding en scheidingsregelingen) VOF en CommV:  art. 4:22 – art. 4:28  bepalingen voor maatschap minus die over onverdeeldheid (art. 4:23)

VOF maatschap CommV = Boek 4: maatschap, VOF en CommV = Boek 2: bepalingen gemeenschappelijk aan rechtspersonen rechtspersonen vennootschappen VOF maatschap CommV Art. 2:1: “De bepalingen van dit boek zijn van toepassing op alle rechtspersonen geregeld in dit wetboek, voor zover ervan niet wordt afgeweken in de volgende boeken” promotor, naam en zetel, oprichting en openbaarmaking, nietigheid van vennootschap en van besluiten, bestuur (inclusief ‘cap’), geschillenregeling, ontbinding en vereffening

Wat verdwijnt? societas leonina overbodig Art. 32 W.Venn. De overeenkomst die aan een van de vennoten de gehele winst toekent, is nietig.   Hetzelfde geldt voor het beding waarbij de gelden of goederen, door een of meer van de vennoten in de vennootschap ingebracht, worden vrijgesteld van elke bijdrage in het verlies. Art. 4:2 al. 2 ontwerp-WVV De overeenkomst die aan één van de vennoten de gehele winst toekent, of aan één of meer vennoten enige deelname in de winst ontzegt, is nietig tenzij zij een andere kwalificatie kan krijgen waardoor zij rechtsgeldig zou worden of gedeeltelijk geldig kan blijven. Verhuist van “gemeen recht” naar bepalingen voor maatschap, VOF en CommV Geen betekenis meer voor andere vennootschapsvormen “Vrijgesteld van bijdrage in verlies” verdwijnt als nietigheidsgrond: enkel dit heeft geleid tot issues met leonijns beding

Wat is nieuw? onbinding en vereffening VOF en CommV “in één akte” procedure aangescherpt zonder verplichte notariële tussenkomst doel VOF en CommV moet worden gepubliceerd erkend dat het mogelijk is dat aandelen kunnen worden overgedragen als dit in statuten is bepaaldd erkend dat AV mogelijk is afgescheiden vermogen van de maatschap wordt erkend maatschapsschuldeiser kunnen maatschapsgoederen uitwinnen louter persoonlijke schuldeisers kunnen maatschapsgoederen niet uitwinnen persoonlijke schuldeisers kunnen aandeel wel uitwinnen in de mate het overdraagbaar zou zijn persoonlijke schuldeisers kunnen derden beslag leggen op winstuitkeringen persoonlijke schuldeisers kunnen bij insolventie van maat ontbinding van maatschap uitlokken

Pijnpunten afgescheiden vermogen Geen regeling voor het afgescheiden vermogen van de stille maatschap: kan vermogensafscheiding de schuldeiser plots overvallen? Is inbreng van een genotsrecht tegenwerpelijk aan persoonlijke schuldeiser van de inbrenger? Buitengewoon bizar criterium voor toerekening van schulden aan de maatschap: Art. 4:2 al. 2 ontwerp-WVV Art. 4:14. De schuldeisers wier schuldvordering voortvloeit uit de activiteit van de vennootschap kunnen verhaal uitoefenen op het volledige vennootschapsvermogen. De vennoten zijn ten aanzien van deze schuldeisers persoonlijk en hoofdelijk gehouden met hun eigen vermogen. In afwijking op het voorgaande lid hebben derden, indien het een stille vennootschap betreft, enkel verhaal op de vennoot of zaakvoerder die met hen in persoonlijke naam heeft gehandeld. Derden hebben geen rechtstreekse vordering tegen de overige vennoten.

Pijnpunt vereffening Keuze om verwijzing naar verdeling-vereffening van nalatenschap te behouden Terwijl dit een zeer ondienstige verwijzing is (bv. principe van verdeling in natura vernietigt going concern waarde) Terwijl in de praktijk (zelfs bij betwisting tussen de partijen) bijna altijd vereffend wordt naar het model van de rechtspersoon (onafhankelijk vereffenaar, schulden betalen en dan netto-actief uitdelen, mogelijkheid van verkoop in going concern) Art. 55 W.Venn. De regels betreffende de verdeling van de nalatenschappen, de vorm van die verdeling en de verplichtingen die daaruit tussen de mede-erfgenamen ontstaan, zijn toepasselijk op de vereffening tussen vennoten van vennootschappen bedoeld in dit boek. Art. 4:2 1 ontwerp-WVV Tenzij anders overeengekomen, volgt de vereffening van de ontbonden vennootschap de regels voor de verdeling van de nalatenschappen. De vorm van die verdeling en de verplichtingen die daaruit tussen de mede-erfgenamen ontstaan, zijn toepasselijk op de vereffenaars tussen de vennoten.

Wat valt op door behoud? Het “inmengingsverbod” voor commanditaire vennoot blijft behouden Gaat uit van beperkte aanspraklijkheid als exorbitant gegeven Vrees voor verwarring is door de digitalisering van het publiciteitssysteem overbodig geworden Regels inzake duur nauwelijks gewijzigd Niet duidelijk waar dingend of aanvullend recht: bv. insolventie Terwijl mogelijkheid van overdracht van aandelen wel is voorzien, houden bepalingen inzake duur geen rekening met de mogelijkheid van een exit door overdracht van of beslag op aandeel Toepassingsgebied van ontbinding om gegronde reden beperkt tot maatschappen met een bepaalde duur? Verkokerde codificatie: radicaal verschillend met regels voor duur van vrijwillige onverdeeldheiden in ontwerp van goederenrecht voor nieuw BW geen gemeen recht meer

Wat valt op door afwezigheid? Geen ‘cap’ op aansprakelijkheid van zaakvoerder van een maatschap Geldt wel voor zaakvoerder van VOF of CommV Zaakvoerder maatschap wel onderworpen aan art. XX.225-227 WER Geen procedure voor nietigheid van de maatschap Geen procedure voor omzetting van maatschap / inbreng van een bedrijfstak in een rechtspersoon Geen regeling van het IPR van de maatschap Nauwelijks regels van dwingend recht voor de CommV (bv. op vlak van uitkeringen Historisch verantwoord door dat de gecommanditeerde vennoot onbeperkt aansprakelijk is en “wakker ligt” Maar gecommanditeerde vennoot is nu zelf vaak een light vehicle met goedkope beperkte aansprakelijkheid

Wordt de CommV binnenkort een vluchtvorm door de combinatie van de extreme flexibiliteit van de CommV voor de commanditaire (stille) vennoot met de goedkope beperkte aansprakelijkheid van de BV als gecommanditeerde (werkende) vennoot ?

https://corporatefinancelab.org/ Wat de Wet Hervorming Ondernemings-recht wijzigt aan het vennootschapsrecht Hof van Cassatie wijzigt echtspraak over gevolg van veroordeling van VOF Exit het handelsrecht. Een nieuw ondernemingsrecht herrijst De feitelijke vereniging in rechte na 1 november 2018 Een ‘second wind’ voor de CommV? https://corporatefinancelab.org/ °°°

Medialaan 28B 1800 Vilvoorde Tel: 02 255 7380 www.quinz.be Contact Joeri Vananroye Tel: 02 255 7375 Joeri.Vananroye@quinz.be Medialaan 28B 1800 Vilvoorde Tel: 02 255 7380 www.quinz.be