Wat de dingen doen en doen doen Artefacten in onderwijsvernieuwing Karen Vermeir & Geert Kelchtermans Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School (COOLS)

Inleiding Vernieuwingen gaan vaak gepaard met de invoering van artefacten = doelbewust ontwikkelde instrumenten, met bepaalde intenties Toch: rol van artefacten wordt zelden bestudeerd!  interessant om na te gaan: Met welke rationale is het artefact ontwikkeld? Welke invloed heeft het artefact op de praktijken in scholen? Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

De BaSO-fiche Ontwikkeld om zorgcontinuïteit te realiseren bij overgang BaO  SO Hoe werkt het? BaO: inventaris van zorgrelevante informatie Invullen in overleg met ouders Voor elk kind Ouders worden eigenaar Ouders kunnen fiche overhandigen aan school SO bij de inschrijving van hun kind SO: gebruik knowhow BaO  zorgcontinuïteit Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Onderzoeksinteresse: Wat is de rationale achter de BaSO-fiche? Wat gebeurt er met de BaSO-fiche in scholen? 2 scholen BaO, 2 scholen SO Vertrekpunt: feitelijke praktijken in de school Hoe kunnen we begrijpen wat er gebeurt? Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Aanpak en resultaten Rationale BaSO-fiche Stap 1: interview het artefact Stap 2: interview de ontwikkelaars van het artefact Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Stap 1: interview het artefact  wat leert de vorm en inhoud van het artefact ons over het bedoeld gebruik? Concreet: Studie computerprogramma Studie bijhorende handleiding Artefact ≠ neutraal: materiële kenmerken veruitwendigen ideeën over goed onderwijs Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Stap 1: interview het artefact Stap 2: interview de ontwikkelaars Artefact als dragers van een reeks ideeën en opvattingen Door eigen vorm en inhoud Door betekenislagen die anderen toevoegen  Artefact als (materiële) actor. Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Aanpak en resultaten 2. Wat gebeurt er in de scholen 3. Hoe verklaren we dit?  proces van interpretatief onderhandelen Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Interpretatief onderhandelingsproces tussen: Eigen (individuele en gedeelde) opvattingen en agenda’s (i.e., doelen en belangen) Materialiteit van het artefact i.e., vorm en inhoud + de ideeën dat het veruitwendigt Betekenissen die anderen toevoegen aan het artefact  Bepaalt mee hoe vernieuwing vertaald wordt naar de praktijk Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Resultaat van interpretatieve onderhandelingsprocessen: configuraties 3 soorten Getrouw gebruik Selectief gebruik Uitgebreid gebruik CONFIGURATIES BaO 1 BaO 2 SO 1 SO 2 1. Getrouw   2. Selectief Individuele verschillen 3. Uitgebreid Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Aanpak en resultaten 2. Wat gebeurt er in de scholen 3. Hoe verklaren we dit?  proces van interpretatief onderhandelen  artefact oefent invloed uit op praktijken Brengt nieuwe relaties en rollen tot stand Ervaring van zichtbaarheid en kwetsbaarheid Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Conclusie Artefact is actor Drager van opvattingen en ideeën Stuurt implementatiepraktijken Ontwikkeling van artefacten  Bewust nadenken over vorm en inhoud  bepaal je mee welke opvattingen en ideeën het artefact veruitwendigt Implementatiepraktijken vallen quasi nooit volledig samen met bedoelingen ! Dit is niet per se negatief Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School

Dankjewel! Meer informatie? Karen.vermeir@kuleuven.be Vermeir, K., Kelchtermans, G., & März, V. (2017). Implementing artifacts : An interactive frame analysis of innovative educational practices. Teaching and Teacher Education, 63, 116-125. doi: 10.1016/j.tate.2016.12.006 März, V., Kelchtermans, G., & Vermeir, K. (2017). Artifacts as authoritative actors in educational reform. Routines, institutional pressures, and legitimacy in student data systems. Journal of Educational Change, 18, 439-464. doi:10.1007/s10833-017-9309-9 März, V., Kelchtermans, G., Vermeir, K., & Appeltans, A. (2015). Artefacten als onderwijsvernieuwers. De casus van de BaSO-fiche in de zorgcontinuïteit tussen basis- en secundair onderwijs. Pedagogiek, 35 (1), 64-84. Faculteit psychologie en pedagogsiche wetenschappen, Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School