Resultaten bevraging Brusselse cliënten en professionals Prof. dr. Liesbeth De Donder – Dr. An-Sofie Smetcoren Statengeneraal Welzijn en Zorg 15 februari 2019

Overzicht Achtergrondinfo bevraging Toegankelijkheid: een lang en hobbelig traject naar duurzame zorg en ondersteuning Naar een toegankelijke zorg en welzijn: drempels en krachtbronnen Overkoepelende reflecties richting beleid en praktijk

1. Achtergrondinfo bevraging

25 verschillende organisaties Gebruikers 9 focusgroepen 66 cliënten Professionals 6 focusgroepen 35 professionals 25 verschillende organisaties Sectoren: (ex) dak- en thuisloosheid Mensen in armoede Geestelijke gezondheidszorg Personen met fysieke en/of mentale beperking Ouderenzorg Thuiszorg Socio- culturele zelforganisaties

2. Toegankelijkheid: een lang en hobbelig traject naar duurzame zorg en ondersteuning

8e B? Bruikbaarheid Beschikbaarheid Bekendheid Begrijpbaarheid 7B’s (Bouverne-De Bie) Bekendheid Begrijpbaarheid Betrouwbaarheid Bereikbaarheid Betaalbaarheid Bruikbaarheid Beschikbaarheid 8e B? Beeldvorming Bruikbaarheid Bekendheid Beschikbaarheid Begrijpbaarheid Bereikbaarheid Betaalbaarheid Betrouwbaarheid

4 onderdelen van het zorgtraject detecteren, erkennen en aanvaarden van nood aan hulp en ondersteuning toegankelijkheid in het vinden van (de dienst/organisatie/persoon voor) zorg en ondersteuning (zoektocht) toegankelijkheid om zorg en ondersteuning te krijgen (ingang) toegankelijkheid om zorg en ondersteuning te houden (retentie)

3. Naar een toegankelijke zorg en welzijn: drempels en krachtbronnen

3.1 Geen “kwetsbare” groepen, maar een sterktegericht perspectief Oog hebben voor mens achter hulpvraag Begripvolle en respectvolle hulpverlening Cliënten waren vragende partij om mee te denken (inspraak), én mee te doen Discours van autonomie Vraagverlegenheid of vraagdwang als pervers effect

“Het gaat vooral over dat zelf kunnen beslissen, maar dan moet je natuurlijk ook wel een reeks van alternatieven of dingen kunnen voorstellen waar de persoon dan uit kan kiezen. Dat is ook belangrijk, om een waaier van mogelijkheden te vinden die past bij de persoon.”

“Ik eindig mijn gesprek altijd met: Van alles wat we nu vandaag hebben gezegd, wat vind jij het belangrijkste? Dat geeft heel veel informatie over die persoon waar die zijn energie uit haalt, waar hij belang aan hecht en dat is bijna altijd een ander antwoord dan wat ik daar zelf heb uitgehaald.(…) Personen zelf beseffen ook wel waar de problemen zijn. Ze hebben gewoon een ander antwoord, maar dat antwoord kan inderdaad beter zijn dan wat wij zelf bedenken.”

3.2 Belang van een formeel en informeel netwerk Informele netwerk: heel wat taken Grenzen aan het informele netwerk Vrijblijvend, en hoe sterk (initieel) ook, er is geen continue zorggarantie “Het jaar daarop zijn ze mij niet meer komen halen hé. Wat ook te begrijpen is. Je gaat naar een festival, je drinkt een glaasje, en dan moet je ook nog 3 kilometer met iemand mee in een rolstoel om 2u in de ochtend. Ge kunt dat 1x doen, ge kunt dat 2x doen, maar ge kunt niet verwachten dat mensen dat levenslang doen hé. Dus als ze afkomen met die vermaatschappelijking van de zorg, ja… make me laugh.”

3.2 Belang van een formeel en informeel netwerk Ook grenzen aan formele netwerk Cliënten met een multi-problematiek Aandacht voor welzijn van de welzijnswerker Aanwezigheid en zichtbaarheid in lokale omgeving

3.3 Brussel, een stad met vele gezichten Brussel = rijkdom Keuze vs. « verdrinken » in het aanbod Super-aanwezigheid van verschillende maatschappelijk kwetsbare groepen in elkaars nabijheid Super-diversiteit (etnisch, lokale verschillen, leeftijdsverschillen, taalverschillen, ... “De stad, daar bevinden zich de meeste sociale problemen. Het is de kanker van onze planeet, er zijn te veel mensen op dezelfde plek, mensen met te weinig educatie, te weinig middelen. En ze vechten om te overleven.” “De lucht, ja is slecht voor mij. Haha. Maar Brussel zelf, alles is dichtbij. Alles op wandelafstand. Winkels, huisartsenpraktijk. Een groepspraktijk. Ik moet geen auto. Openbaar vervoer.”

3.4 Financiële betaalbaarheid Aangepaste en betaalbare huisvesting vinden blijft pijnpunt Kwetsbare socio-economische situatie: 39% van de BXL bevolking heeft een risico op armoede en sociale uitsluiting Complexe procedure voor het aanvragen voor financiële ondersteuning Kritische vragen bij persoonsvolgende financiering: eventuele risico’s van vermarkting van de zorg

“Voor zeer kwetsbare mensen. Je vindt gewoon niets “Voor zeer kwetsbare mensen. Je vindt gewoon niets. Je moet op zoek gaan voor een appartement. Het is tevergeefs. Ik heb zelf een gezin gehad, een moeder met drie kinderen. Dat meisje heeft een degeneratieve ziekte. Die zit nu dus al in een rolstoel. Die wonen op een derde verdieping. Die moeder moet haar ’s nachts naar beneden dragen en op haar rug naar boven. Dat meisje kan ook niet alleen buiten of ergens naar toe. Ik ben al meer dan een jaar op zoek voor hen, voor een oplossing. Niemand helpt. Dat vind ik echt … Dat kun je je niet voorstellen. Zo zijn er veel gevallen.”

3.5 Supercomplexiteit: de bomen en het bos … Supercomplexiteit werkt sociale exclusie in de hand Veelal precaire en complexe situatie van de Brusselse cliënten legt daar nog een extra “complexiteitslaag” bovenop. Eén-op-één-begeleiding: loods doorheen het systeem (zorgcoach)

4. Overkoepelende reflecties richting beleid en praktijk

Doel = toegankelijke zorg en welzijn

?