Conny Rijken INTERVICT - Tilburg University Slachtoffers mensenhandel met multiproblematiek

Inhoud presentatie Aanleiding en opzet onderzoek Bevindingen: Aanbevelingen Bevindingen: Gebrek aan samenhangende en geïntegreerde zorg Decentralisatie creëert knelpunten Samenwerkingsplicht versus samenwerkingspraktijk Gebrek aan specialistische kennis Aanbevelingen: Zorgcoördinatoren; een onmisbare schakel Aanbevelingen voor gemeenten: Wederzijdse erkenning van besluiten Optimalisering kennisbenutting Transferpunt Specialistisch en landelijk hulpaanbod Verduidelijking juridisch kader Meldcode voor mensenhandel

Aanleiding en opzet onderzoek In 2016 signalering plaatsingsprobleem door CoMensha bij meerderjarige Nederlandse vrouwelijke slachtoffers mensenhandel Behoefte onderzoek neergelegd bij Human Trafficking Clinic, Universiteit van Tilburg (TiU) Uitvoering door drie studenten (Carly Bollen, Catina de Groot en Gerry de Groot) onder gezamenlijke begeleiding van CoMensha en TiU

Aanleiding en opzet onderzoek Onderzoeksvraag Hoe is de zorg en opvang voor meerderjarige Nederlandse vrouwelijke slachtoffers van mensenhandel met multiproblematiek geregeld en wat kan hierin worden verbeterd?   Deze onderzoeksvraag wordt beantwoord met behulp van de volgende subvragen: Wat is kenmerkend voor de zorgbehoeften van slachtoffers van seksuele uitbuiting met multiproblematiek? Hoe verhouden de hulpvragen en zorgbehoeften van deze doelgroep zich tot het huidige Nederlandse hulpverleningsaanbod waar zij voor in aanmerking komen? Wat is de mening en ervaring van betrokken (zorg)partijen ten aanzien van de hulp en opvang voor deze specifieke doelgroep? Welke verantwoordelijkheden hebben gemeenten, zorgverzekeraars en rijksoverheid voor de toegang en opvang van deze doelgroep? Hoe zou het hulpverleningsaanbod mogelijk efficiënter en effectiever kunnen worden ingericht?

Aanleiding en opzet onderzoek Methode van onderzoek Literatuurstudie (kenmerken, juridisch kader en beleidskader) Semigestructureerde interviews (totaal 30 respondenten) Focusgroep Jurisprudentieonderzoek Case study: Regio Limburg Beperkingen van het onderzoek - Ontbreken GGZ, verslavingszorg, en overkoepelende orgaan van zorgverzekeraars in de respondentengroep - Beperkt aantal Wmo-medewerkers in de respondentengroep - Beperkt aantal medewerkers nationale politie in respondentengroep

Aanleiding en opzet onderzoek Begrip multiproblematiek Multiproblematiek: Persoon heeft langdurig te maken met twee of meer samenhangende en elkaar mogelijk versterkende problemen én de betrokkene(n) niet in staat is/zijn tot het ontwikkelen en voeren van een adequate regie ten aanzien van de beheersing of oplossing van het complex aan problemen. (Bosselaar et al. 2010) Omvang groep slachtoffers met multiproblematiek Geen systematisch onderzoek Registraties CoMensha: 2016 – 163 (totaal incl. met multiproblematiek) Schatting door respondenten: ‘meerderheid’, ‘allemaal’, biased beeld Vaak jong volwassenen, net meerderjarig

Bevindingen: Gebrek aan samenhangende en geïntegreerde zorg Zorg is verdeeld naar specialisme: Verslaving, verstandelijke beperking, psychische problematiek Opvang verdeeld in maatschappelijke en vrouwenopvang Wetgeving verdeelt de zorg en opvang (Zvw, Wmo, Wlz): overlappende regimes en regiobinding voorop Consequenties voor hulpaanbod: contra-indicaties voor plaatsing, veiligheidsrisico’s, onduidelijk wie verantwoordelijk is (gemeente, zorgverzekeraar, opvanginstelling) Overgang naar meerderjarigheid

Bevindingen: Decentralisatie creëert knelpunten Regiobinding is niet altijd in het belang van cliënt/slachtoffer Verhuizing of plaatsing buiten regio leidt tot problemen Onduidelijkheid over financiering van zorg/opvang Rechtsbescherming in het geding Verhuizing of plaatsing buiten regio leidt tot problemen Nieuwe Wmo-beoordeling Vereiste van inschrijving Verschil crisis opvang en acute crisissituatie Verschil regiogemeenten maatschappelijke opvang en vrouwenopvang Verschillen tussen gemeenten

Bevindingen: Samenwerkingsplicht versus samenwerkingspraktijk Samenwerking: meest overschatte competentie Samenwerkingsplicht gemeenten: art. 2.6.1 Wmo Samenwerkingsplicht zorgverzekeraars: art. 14 lid 4 Zvw (jº art. 5.4.1. lid 1 Wmo) Uitgangspunt maatschappelijke opvang: opvang in de gemeente waar opvang de beste kans van slagen heeft. Uitgangspunt vrouwenopvang: opvang in de gemeente waar veiligheid best gewaarborgd is.

Bevindingen: Gebrek aan specialistische kennis Gebrek aan kennis op lokaal niveau Geen optimaal gebruik van kennis van specialisten zoals zorgcoördinatoren Ook hier grote verschillen tussen gemeenten Veel gemeenten hebben geen beleid en geen zicht op mensenhandel

Aanbevelingen Zorgcoördinatoren; een onmisbare schakel Kennisbenutting Landelijke dekking Eenduidige invulling en inbedding van de functie Aanbevelingen voor gemeenten: Wederzijdse erkenning van besluiten Optimalisering kennisbenutting Transferpunt

Aanbevelingen Specialistisch en landelijk hulpaanbod Voor complexe problematiek Gebaseerd op vastgestelde en gevalideerde minimum eisen en indicatoren Positief: praktijk Fier en nieuw initiatief Koraalgroep & Lumens Verduidelijking juridisch kader Verantwoordelijkheden verschillende actoren Privacywetgeving Meldcode voor mensenhandel HVO Querido, 2 plekken voor slachtoffers met multiproblematiek maar regionale functie.

Veel dank voor uw aandacht Conny Rijken Professor Mensenhandel en Globalisering Tilburg University INTERVICT Contact: c.r.j.j.rijken@uvt.nl