Nieuwe inhalatiemiddelen bij COPD: meerwaarde of niet? spreker dag maand jaar Let op: de presentatie is ontwikkeld in april 2017 en wordt jaarlijks geüpdatet. Kijk voor de meest recente stand van zaken op www.medicijnbalans.nl.

Nieuwe geneesmiddelen Bekijk ter inleiding op de presentatie het filmpje over MedicijnBalans (zie http://medicijnbalans.nl/journaal/50251). Wilt u de video’s uit deze presentatie bekijken met uw FTO-groep, maar heeft u geen internetverbinding? Stuur een e-mail naar helpdeskFTO@medicijngebruik.nl, dan ontvangt u een link om de video’s te downloaden. 

Nieuwe middelen bij COPD Welke van de onderstaande - relatief - nieuwe geneesmiddelen zijn middelen bij COPD? aclidinium (Eklira®) apixaban (Eliquis®) liraglutide (Victoza®) olodaterol (Striverdi®) umeclidinium/vilanterol (Anoro®) sitagliptine (Januvia®) safinamide (Xadago®) Vraag aan de deelnemers of ze de middelen bij COPD herkennen. De juiste antwoorden zijn aclidinium, olodaterol en umeclidinium/vilanterol Apixaban is een direct-werkende orale anticoagulantia (DOAC’s of NOAC’s), liraglutide en sitagliptine zijn nieuwe middelen bij diabetes mellitus type 2. Safinamide is een nieuw middel bij de ziekte van Parkinson

Inhalatiemiddelen bij COPD Luchtwegverwijders Kortwerkende bèta-agonisten (SABA) Kortwerkende anticholinergica (SAMA) Langwerkende bèta-agonisten (LABA) Langwerkende anticholinergica (LAMA) Inhalatiecorticosteroïden (ICS) SABA: short-acting bèta-agonist LABA: long acting bèta-agonist SAMA: short acting muscarinic antagonist LAMA: long acting muscarinic antagonist

Medicamenteus behandelplan COPD Stap 1: SABA of SAMA Bij onvoldoende verbetering na twee weken: andere kortwerkende luchtwegverwijder of combinatie SABA/SAMA Bij FEV1 < 80% van voorspeld en niet halen behandeldoelen: LABA of LAMA (zo nodig combineren) Bij ≥ 2 exacerbaties in een jaar ondanks behandeling met LABA of LAMA: overweeg toevoegen van ICS gedurende 1 jaar Het medicamenteuze stappenplan volgens de NHG-Standaard COPD (2015)

Kortwerkende luchtwegverwijders SABA salbutamol generiek, Airomir®, Salamol®, Ventolin® terbutaline Bricanyl® SAMA ipratropium generiek, Atrovent®, Ipraxa® Dit overzicht dateert van april 2017 SABA/SAMA fenoterol/ipratropium Berodual® salbutamol/ipratropium generiek, Combivent®, Ipramol®

Langwerkende luchtwegverwijders LABA huidige middelen formoterol generiek, Atimos®, Foradil®, Oxis® salmeterol Serevent® nieuwe middelen indacaterol Hirobriz®, Onbrez® olodaterol Striverdi® LAMA huidige middelen tiotropium Spiriva®, Tiotrus® nieuwe middelen aclidinium Eklira® glycopyrronium Seebri®, Tovanor® umeclidinium Incruse® Dit overzicht dateert van april 2017.

Combinatiepreparaten langwerkende luchtwegverwijders LABA/LAMA aclidinium/formoterol Duaklir® glycopyrronium/indacaterol Ultibro®, Xoterna® olodaterol/tiotropium Spiolto® umeclidinium/vilanterol Anoro® Dit overzicht dateert van april 2017.

Inhalatiecorticosteroïden ICS beclometason generiek, Qvar® budesonide generiek, Pulmicort® ciclesonide Alvesco® fluticason Flixotide® LABA/ICS Huidige middelen formoterol/beclometason Foster® formoterol/budesonide Bufoler®, DuoResp®, Symbicort® salmeterol/budesonide Busalair® salmeterol/fluticason generiek, AirFluSal®, Aerivio®, Seretide® Nieuwe middelen fluticason/vilanterol Relvar® Dit overzicht dateert van april 2017. Er bestaat nog een combinatiepreparaat LABA/ICS: formoterol/fluticason (Flutiform®). Dit middel is alleen geregistreerd voor de behandeling van astma. Larbex Steri-Neb is een vernevelvloeistof die budesonide bevat.

Nieuwe LABA’s Nieuwe middelen: indacaterol (Hirobriz, Onbrez) en olodaterol (Striverdi) Geen klinisch relevante meerwaarde t.o.v. formoterol en salmeterol wat betreft longfunctie kwaliteit van leven exacerbaties mortaliteit Werkingsduur 24 uur  toediening eenmaal per dag één inhalatie Van de nieuwe LABA’s is geen klinisch relevante meerwaarde aangetoond ten opzichte van de bestaande langwerkende middelen, ten aanzien van longfunctie, kwaliteit van leven, exacerbaties en mortaliteit. Vanwege de onbekendheid van de effectiviteit en bijwerkingen op de lange termijn worden deze middelen niet aanbevolen. Vanwege de werkingsduur worden indacaterol en olodaterol eenmaal per dag toegediend. Formoterol en salmeterol werken ongeveer 12 uur zijn bedoeld voor een- tot tweemaal daags

Kosten LABA’s Kosten LABA’s voor drie maanden laagste onderhoudsdosering voor COPD Kosten LABA huidige middelen formoterol 21,07 tot 34.93 salmeterol 86,08 tot 87,26 nieuwe middelen indacaterol 99,60 olodaterol 94,61 De kosten zijn van januari 2017. Kijk voor de meest recente stand van zaken op http://medicijnbalans.nl/medicijngroepen/laba/kosten

Nieuwe LABA’s NHG-Standaard COPD (2015): niet aanbevolen vanwege onbekendheid van de effectiviteit en bijwerkingen op de lange termijn.

Nieuwe LAMA’s Nieuwe middelen: aclidinium (Eklira), glycopyrronium (Seebri, Tovanor) en umeclidinium (Incruse) Geen klinisch relevante meerwaarde t.o.v. tiotropium. Toediening: glycopyrronium en umeclidinium eenmaal per dag, aclidinium tweemaal per dag NHG-Standaard COPD en Geneesmiddelenbulletin: niet aanbevolen, geen toegevoegde waarde

Kosten Kosten LAMA’s voor drie maanden laagste onderhoudsdosering voor COPD Kosten LAMA huidige middelen tiotropium 121,38 tot 127,45 nieuwe middelen aclidinium 109,61 glycopyrronium 109,33 umeclidinium 114,73 De kosten zijn van januari 2017. Kijk voor de meest recente stand van zaken op http://medicijnbalans.nl/medicijngroepen/lama/kosten

Combinatiepreparaten LABA/LAMA Toegevoegde waarde ten opzichte van monotherapie zeer beperkt Zo nodig kan een LABA met een LAMA worden gecombineerd, hoewel het bewijs voor de werkzaamheid daarvan en de toegevoegde waarde van de combinatie zeer beperkt zijn. De afbeelding is een hyperlink naar het themajournaal COPD op de website www.medicijnbalans.nl. Klik rechts in het menu op ‘combinatiepreparaten LABA/LAMA’.

Kosten Kosten combinatiepreparaten LABA/LAMA voor drie maanden laagste onderhoudsdosering voor COPD Kosten LABA/LAMA aclidinium/formoterol 153,12 glycopyrronium/indacaterol 165,61 olodaterol/tiotropium 173,18 umeclidinium/vilanterol 142,78 De kosten zijn van januari 2017. Kijk voor de meest recente stand van zaken op http://medicijnbalans.nl/medicijngroepen/lama/kosten

Combinatiepreparaten LABA/ICS Plaats ICS bij de behandeling COPD beperkt Nieuw middel vilanterol/fluticason geen toegevoegde waarde De afbeelding is een hyperlink naar het themajournaal COPD op de website www.medicijnbalans.nl. Klik rechts in het menu op ‘combinatiepreparaten LABA/ICS’.

Kosten Kosten combinatiepreparaten LABA/ICS voor drie maanden laagste onderhoudsdosering voor COPD LABA/ICS Huidige middelen formoterol/beclometason 122,33 tot 131,49 formoterol/budesonide 109,84 tot 122,91 salmeterol/fluticason 136,42 tot 138,71 Nieuwe middelen fluticason/vilanterol 104,97 De kosten zijn van januari 2017. Kijk voor de meest recente stand van zaken op http://medicijnbalans.nl/medicijngroepen/lama/kosten

Nieuwe inhalatiemiddelen Let op: dit is een voorbeeld. Vervang de grafiek door de voorschrijfgegevens van de huisartsen in de FTO-groep. Laat de artsen zien bij hoeveel patiënten ze de nieuwe middelen bij COPD voorschrijven (zelf geïnitieerd of herhaling van specialistenreceptuur) in de afgelopen 6 of 12 maanden. Discussieer of ze dit beleid herkennen. Initiëren ze zelf, of schrijven ze alleen herhaalrecepten uit? Gebruik de volgende ATC-codes: Indacaterol: R03AC18 Olodaterol: R03AC19 Aclidinium: R03BB05 Glycopyrronium: R03BB06 Umeclidinium: R03BB07 Vilanterol + umeclidinium: R03AL03 Indacaterol + glycopyrronium: R03AL04 Aclidinium + formoterol: R03AL05 Olodaterol + tiotropium: R03AL06 Vilanterol + fluticason: R03AK10 Besteed aandacht aan de verantwoordelijkheden als het nieuwe inhalatiemiddel is geïnitieerd door de longarts en de huisarts dit recept herhaalt. Het NHG-Standpunt Toekomstvisie Huisartsenzorg Farmacotherapiebeleid in de huisartsenzorg (2006) stelt dat de huisarts verantwoordelijk is voor elk recept dat hij ondertekent, ook als het een herhaalrecept betreft van een middel dat de specialist geïnitieerd heeft.

(Nieuwe) inhalatoren De afbeelding is een hyperlink naar het themajournaal COPD op de website www.medicijnbalans.nl. Klik rechts in het menu op ‘Inhalatoren’.

Inhalatie-instructie www.inhalatorgebruik.nl: protocollen en instructiefilmpjes www.apotheek.nl: instructiefilmpjes

Tot slot Meer weten? Objectieve informatie over nieuwe middelen: www.medicijnbalans.nl E-learningcursus medicamenteuze behandeling van COPD voor artsen, praktijkondersteuners, praktijkverpleegkundigen en longverpleegkundigen. Geaccrediteerd met 2 punten. E-learningcursus geneesmiddelen bij astma en COPD voor apothekers. Zie www.medicijngebruik.nl

Disclaimer In deze presentatie staan de belangrijkste aandachtspunten over nieuwe middelen bij COPD, met een aantal korte notities als achtergrondinformatie. De informatie is gebaseerd op de informatie op www.medicijnbalans.nl U kunt naar eigen inzicht wijzigingen aanbrengen of dia's toevoegen. Het IVM is echter niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor deze wijzigingen. Alle dia's met de IVM-achtergrond die u ingrijpend wijzigt of toevoegt, dient u te voorzien van de tekst 'het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze dia'. U kunt ook zelf dia's toevoegen met een andere achtergrond. Het IVM heeft de grootst mogelijke zorg besteed aan de totstandkoming van deze presentatie. Aan de inhoud hiervan kunnen geen rechten ontleend worden. Wij zijn niet aansprakelijk voor directe of indirecte schade die het gevolg is van het gebruik van de informatie die door middel van deze presentatie is verkregen. Wij hopen dat de presentatie aan uw wensen voldoet. Suggesties voor verbetering van de presentatie kunt u doorgeven via medicijnbalans@medicijngebruik.nl.