Gerald Ahn, UWV Limburgse Arbeidsmarktdag 24 mei 2018 Verandering op de Limburgse arbeidsmarkt over ontwikkelingen, arbeidsmarktwaarde en oplossingen Gerald Ahn, UWV Limburgse Arbeidsmarktdag 24 mei 2018

3 ronden Ronde 1: krapte op de Limburgse arbeidsmarkt Ronde 2: kansarm(er) aanbod Ronde 3: (verhogen) arbeidsmarktwaarde 2

De 8 veranderingen op de Limburgse arbeidsmarkt (1-4) Groei werkgelegenheid Aantal vaste banen neemt relatief sneller toe dan flexbanen (Forse) daling aantal WW- en ook daling bijstandsuitkeringen WW: afgelopen jaar -24% in Limburg en -22% landelijk Economie is veelzijdiger geworden Nieuwe competenties en vaardigheden worden gevraagd 3

De 8 veranderingen op de Limburgse arbeidsmarkt (1-4) Groei werkgelegenheid Aantal vaste banen neemt relatief sneller toe dan flexbanen (Forse) daling aantal WW- en ook daling bijstandsuitkeringen WW: afgelopen jaar -24% in Limburg en -22% landelijk Economie is veelzijdiger geworden Nieuwe competenties en vaardigheden worden gevraagd 4

Economie groeit Noord-Brabant net wat meer dan landelijk Ontwikkeling werkgelegenheid Zuid-Limburg 2018 Economie groeit Noord-Brabant net wat meer dan landelijk

Aandachtspunten (2): gewenste vaardigheden (PwC) Gewenste vaardigheden met het oog op de toekomst Aandachtspunten (2): gewenste vaardigheden (PwC)

De 8 veranderingen op de Limburgse arbeidsmarkt (4-8) Vergrijzing beroepsbevolking Vacaturemarkt is booming Overschot en krapte aan personeel steeds meer naast elkaar Concurrentie om personeel is zeer sterk toegenomen 7

1 op de 3 werknemers is 50 jaar of ouder 8

Openstaande vacatures Limburg 9

Tekorten en overschotten naast elkaar op Limburgse arbeidsmarkt KRAP RUIM(ER) ICT Administratief personeel Techniek Divers in welzijn Horeca Managers Zorg Divers cultureel/creatief Transport & logistiek Customer services 10

Krappe markt nu ook op lagere niveaus 11

Economie groeit Noord-Brabant net wat meer dan landelijk Tekort = belemmering Economie groeit Noord-Brabant net wat meer dan landelijk

….en bedrijven worden steeds creatiever om aan personeel te komen Stand op de Margriet-dag Huis- aan huisbladen en folders Linkedln en andere social media Bonus voor aanbrengen personeel Transportbedrijf: bellen aan huis Metaalbedrijf: grote lichtreclame Detailhandel; briefjes op raam Bereidheid werkgevers om mee te werken aan media-activiteiten (L1, schrijvende pers) 13

Ronde 1 Wat is ons aanvalsplan voor/tegen de krapte op de arbeidsmarkt in Limburg? 14

‘Quick wins’ bij moeilijk vervulbare vacatures Intensiever werven: Meer/andere kanalen Inschakelen intermediairs Aanvang- en inbrengpremies Personeel meer laten werken: Overwerken Uitbreiden aantal uren Uitstellen (vervroegd) pensioen Aanpassen functie-eisen: Zijn de gestelde eisen echt allemaal nodig? Aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden: Salaris Soort contract Roosters; Uren

Meer structurele oplossingen Scholing & ontwikkeling Nieuw aanbod aanboren Vraag: anders organiseren Aantrekkelijk werkgeverschap Jongeren interesseren Niet-werkenden en werkzoekenden: werven en scholen Huidig personeel opscholen Andere regio’s/buitenland Arbeidsbeperkten Faciliteren: ▪ Strategische personeelsplanning, ▪ skills in beeld, ▪ afspraken cao/sociale partners, ▪ geld, ▪ informatie & advies, ▪ toegang tot (verkorte/flexibele) scholing/stages Arbeidspools Andere functiemix, taakafsplitsing 55-plussers op coaching Inzet technologie Uitstel productie Employer branding Scholing/ontwikkeling/ loopbaanadvies Vitaliteit Arbeidsvoorwaarden Sfeer/uitdaging Verhuizen Arbeidsomstandigheden Faciliteiten Preventie/uitstel productie heeft betrekking op spreiding van de orderportefeuille

AANVAL OP DE KRAPTE? Wat zijn uw oplossingen? Niet te veel investeren in alles. Markt lost haar eigen problemen op. Na jaren van voorspoed komt er immers weer een periode van krimp. Sterkste accent op (mix) quick wins En welke dan? Sterkste accent op (mix) structurele oplossingen Evenwichtige mix van 2 en 3 Aanval op krapte moet breder zijn dan bovengeschetste oplossingen en ook verschillen per sector? Wat moet er (dan) gebeuren? 17

Wat is er aan aanbod in Zuid-Limburg? Wat is er (nog) aan aanbod in Limburg? Wat is er aan aanbod in Zuid-Limburg? Aantal personen met WW-uitkering: 20.000 Aantal personen met bijstandsuitkering: 25.000 Aantal personen met AO-uitkering: 55.000 Daarnaast schoolverlaters, statushouders en buitenlands aanbod Onbenut potentieel Limburg kent laagste arbeidsparticipatie van Nederland 66,4 Limburg versus 70,1 Nederland Limburg naar landelijk niveau: + 34.000

Wat is er aan aanbod in Zuid-Limburg? Vraag en aanbod in Limburg in 2017-2022 (globale schatting) Wat is er aan aanbod in Zuid-Limburg? Uitbreidingsvraag 29.000 Vervangingsvraag 102.000 Aantal baanopeningen 131.000 Instroom schoolverlaters 94.000

Onbenut arbeidspotentieel: wat is dat? Onbenut potentieel: wat is dat? Onbenut arbeidspotentieel: wat is dat? Werklozen (23.000) Niet recent naar werk gezocht, maar wel beschikbaar (18.000) w.v. niet gezocht vanwege ontmoediging (5.400) Gezocht, niet op korte termijn beschikbaar (9.000) Willen meer uren werken (32.000) Onbenut potentieel Limburg 82.000

Onbenut potentieel zo maar in te zetten? Flankerende maatregelen zijn nodig Inzet onbenut potentieel zo maar in te zetten? Flankerende maatregelen gewenst. Aanbieden van parttime banen of juist fulltime banen Regelen van of bijdrage aan kinderopvang Meer duurzame en daarmee stabielere dienstverbanden Voorkomen armoedeval Laten weten aan potentieel aanbod dat ze nodig zijn

Wat is er aan aanbod in Zuid-Limburg? Aanbod WW naar beroepsgroep veel administratief veel lager opgeleiden Wat is er aan aanbod in Zuid-Limburg?

Werkhervattingspercentage (WW) naar leeftijd en opleidingsniveau

Arbeidsmarktwaarde vanuit economisch perspectief Niet iedereen profiteert in gelijke mate van economische groei Arbeidsmarktwaarde vanuit economisch perspectief Arbeidsparticipatie mensen met beperking blijft laag Netto-arbeidsparticipatie 2016 -WGA 25% -Wajong (met vermogen) 49% Meer dan de helft 50-plussers heeft langdurige WW Laag opgeleiden in flexbanen

Laagopgeleiden vinden snel werk, maar hebben moeite om dat vast te houden 1 op de 3 WW-ers heeft geen startkwalificatie 25

Arbeidsmarktwaarde vanuit economisch perspectief Ronde 2 Arbeidsmarktwaarde vanuit economisch perspectief Wat moeten we doen om ‘zwakkere arbeidsmarktpartijen’ (structureel meer) te laten participeren op de arbeidsmarkt? Niets en accepteren dat niet iedereen in dezelfde mate kan meedoen Transparanter aanbod: aanbod is nu niet (goed) in beeld (voor de werkgever) Scholing: waar halen we het geld dan vandaan? Houding van werkgevers veranderen Preventief: opleidingen met slecht perspectief ‘afknijpen’ Dan houden we vanzelf ‘kansrijken’ over Wat is uw eigen idee?

Arbeidsmarktwaarde vanuit economisch perspectief Typering arbeidsmarktperspectief 2022 (Bron: ROA) Arbeidsmarktwaarde vanuit economisch perspectief

Beroepen van de toekomst (echt niet limitatief) Digital developer (web of app) Security-specialist Audicien/opticien Ontwikkelingscoach-loopbaancoach 3D-specialist Data-scientist (big data) Social media expert 60% of the best jobs in the next 10 years have not even been invited yet (Thomas Frey, DaVinci Institute)

Hun arbeidsmarktwaarde?

Arbeidsmarktwaarde vanuit economisch perspectief Arbeidsmarktwaarde is afhankelijk van vraag- en aanbodverhoudingen. Met een hoge(re) waarde ben je ‘gewild’ op de arbeidsmarkt, heb je een korte zoekduur voor het vinden van een baan en heb je een goed arbeidsmarktperspectief. Met een lage(re) waarde ben je minder ‘gewild’ op de arbeidsmarkt, duurt het vinden van werk langer en is het arbeidsmarktperspectief minder goed.

Van invloed op arbeidsmarktwaarde (1) (niet limitatief) Beroep Opleiding Leeftijd Ervaring Geslacht

Van invloed op arbeidsmarktwaarde (2) (niet limitatief) Van invloed op arbeidsmarktwaarde/kansen op de arbeidsmarkt (2) (niet limitatief) Van invloed op arbeidsmarktwaarde (2) (niet limitatief) MAAR OOK MEER ZACHTE KENMERKEN Motivatie Bereidheid tot scholing Bereidheid om (verder) te reizen Bereidheid om concessies te doen Uitstraling Bereidheid om in andere sector te gaan werken

Overstappen als 1 van de oplossingen voor een groot probleem op de Limburgse arbeidsmarkt Overstappen van de ene sector naar de andere sector UWV brengt ‘overstapberoepen’ in beeld Voor ‘overschotberoepen’ in beeld brengen wat kansen in andere sectoren/beroepen zijn Op basis van 3 peilers: Vergelijkebare competenties in andere beroepen Overstapberoepen moeten kansrijk zijn Historische transities 33

Overstappen als 1 van de oplossingen voor een groot probleem op de Limburgse arbeidsmarkt Mogelijke loopbaan-overstappen voor functies waarvoor veel werkzoekenden staan ingeschreven Beschikbaar voor Administratief medewerkers Secretaresses Receptionisten Facilitair medewerkers Medewerkers bedrijfsrestaurant Sociaal-cultureel werkers Verkoopmedewerkers 50+ https://www.werk.nl/werk_nl/arbeidsmarktinformatie/sector-beroep/kansrijke-beroepen/overstapberoepen 34

Overstapberoepen administratief medewerker https://www.werk.nl/werk_nl/arbeidsmarktinformatie/sector-beroep/kansrijke-beroepen/overstapberoepen/administratief-medewerker-secretariaat 35

Tips om arbeidsmarktwaarde/kansen te vergroten Vraag 1 Welke beroep heeft het beste arbeidsmarktperspectief in 2020? (Bron: ROA) 1. Neem zelf de regie mbt je loopbaan - investeer in ontwikkelen van inzichten en vaardigheden 2. Oriënteer je op kansen en mogelijkheden op de arbeidsmarkt - waar ben ik nodig? 3. Zorg dat je relevante opleidingen/cursussen volgt - onderzoek wensen en mogelijkheden - doe pro-actief voorstellen 4. Gebruik je netwerken en breid ze uit

Tips om arbeidsmarktwaarde/kansen te vergroten Vraag 1 Welke beroep heeft het beste arbeidsmarktperspectief in 2020? (Bron: ROA) 5. Neem kennis van gebruik van social media en benut deze kennis 6. Bepaal je arbeidsmarktwaarde - probeer zelf zaken op een rij te zetten en/of… - vraag professionele ondersteuning *arbeidsmarktscan Randstad *arbeidsmarktwaardebepaling IG

Ronde 3 Vraag 1 Welke beroep heeft het beste arbeidsmarktperspectief in 2020? (Bron: ROA) VRAAG Op welk vlak kunnen individuen/(doel)groepen ondersteund worden om de arbeidsmarktwaarde te vergroten? Wie doet wat en waarmee? STELLING Werkgevers ondersteunen alleen het sterkere aanbod op de arbeidsmarkt zoals hoger opgeleiden en vaste krachten en investeren niet in kansarm(er) aanbod. Dit is al jaren niet te doorbreken, dus laten we er ons maar bij neerleggen.

www.werk.nl/arbeidsmarktinformatie www.arbeidsmarktcijfers.nl

Wajong Wajong (aantal uitkeringen): 2015 2016 2017 248.800 247.100 245.800 Stijging arbeidsparticipatie Wajongers: 24% van alle Wajongers werkte in 2016 en 49% van de Wajongers met arbeidsvermogen Duurzaamheid is niet hoog: werkbehoud na 1 jaar = 50% Aantal Wajongers bij reguliere werkgevers stijgt verder. In 2015 werkte 23% van alle Wajongers. Werkbehoud heeft betrekking op 2016.

Bij UWV WERKbedrijf ingeschreven Wajongers naar beroepsgroep (Noord-Limburg) December 2017.

Vervulde vacatures (UWV) met Wajong naar branche 2017-2018 (Noord- en Midden-Limburg) Uitsplitsing naar afzonderlijke arbeidsmarktregio’s niet mogelijk.

Vervulde vacatures (UWV) met Wajong naar beroep 2017-2018: TOP-15 (Noord- en Midden-Limburg)