Geert Teisman, hoogleraar Bestuurskunde Erasmus Universiteit Rotterdam De kunst van attractie over hoe omgevingsvisies en plannen kwaliteit kunnen laten ontstaan Geert Teisman, hoogleraar Bestuurskunde Erasmus Universiteit Rotterdam

Uitgangspunten Samenleving verandert en overheden moeten mee-veranderen Belangrijkste veranderingen waarop overheden antwoord moet geven: Global Village tijd- en plaats-barrières voor communicatie verdwijnen en dagen uit tot adaptieve reactie Netwerksamenleving Het gebeurt minder in spaces of place en meer in spaces of flow en dus in tussenruimtes Risicosamenleving Echt gevaar voor mens & omgeving ontstaat door ongedachte combinaties van overzichtelijke gevaren Ongekende samenleving Door vele connecties is sociaal systeem waarop uw visie of plan zich gericht niet af te bakenen en dus grotendeels ongekend

Mee-veranderen gaat niet zomaar gebeuren! Nieuwe samenleving Geliefde aanpak van overheid Noodzaak tot adaptieve reactie Noodzaak te handelen in tussenruimtes Gevaar uit ongedachte combinaties Onbegrensde, levende vraagstukken Beleid vastgelegd in onbuigzame plannen Verlangen alles te regelen in eigen organisatie We wijzen zaken graag toe aan een eenheid We werken liever met afgebakende stabiele problemen; het liefs met voorkeuroplossing

Toch proberen opstellers omgevingswet het Omgevingswet past in huidig tijdgewricht Heeft aandacht voor maatschappelijke verlangen tot meervoudige kwaliteit Erkent problematische kant verkokering Biedt meer speelruimte voor combineren sectorale probleemoplossingscombinaties Ziet nut van multilevel governance Dynamisch rollenspel tussen bestuurslagen en kansen voor tussenruimtes zoals regio Heeft aandacht voor primaat van ‘de ander’ Initiatiefrecht en noodzaak tot ontvankelijkheid (ketenomkering) Overheden complementeren het initiatief

Worden deze mooie ambities waarheid? Ja, genoeg mensen binnen openbaar bestuur ervaren veranderende eisen en passen zich aan Nee, genoeg mensen binnen openbaar bestuur houden graag vast aan het bestaande en gekende en blijven ook na de introductie doen wat ze deden

Hoe staat het met omgevingsvisies & plannen Er wordt op veel plekken hard gewerkt e met de overtuiging dat het anders moet Het zal op die plekken ook lukken om visies vast te stellen Maar …. gaat het lukken om met attractieve visies te komen

Attractieve visies Primaire vereiste van kwaliteit: Bieden toegevoegde waarde Meer dan stapeling sectorale visies? Ervaren anderen dat ook? Zet ze dat aan tot acties die waarde toevoegen aan leefomgeving? Bent u in staat om visie om te zetten in attractieve plannen of blijven dat oude plannen met nieuw label?

Attractieve visies Kanttekeningen Primaire vereiste van kwaliteit: Bieden toegevoegde waarde Meer dan stapeling sectorale visies? Ervaren anderen dat ook? Zet ze dat aan tot acties die waarde toevoegen aan leefomgeving? Bent u in staat om visie om te zetten in attractieve plannen of blijven dat oude plannen met nieuw label? Kanttekeningen Er zijn al veel visies Veel visies zijn gestapelde verlangens Vereiste ontwerpkwaliteiten Gedegen inzicht Kennis van en empathie voor (visies) anderen Laat zien wat uw visie toevoegt Uw visie zet anderen aan tot initiatief die (ook) omgevingskwaliteit toevoegt U geeft in uw visie aan hoe u zichzelf bindt in termen van richting, eigen actie, eigen inzet en hoe u met anderen omgaat.

Attractieve visies hebben adaptieve kwaliteiten Eisen van adaptief vermogen: Toelichting: Hoe organiseert u het recht om het beter te weten en te kunnen? Right to Challenge Plicht tot afleggen verantwoording over betere voorstel Hoe organiseert u plicht tot ontvankelijkheid voor betere visies? het maakt u visies die leven? Visies en plannen verouderen vanaf dag dat u ze vaststelt Visies gaan over weten, willen en kunnen Het is mogelijk dat andere partijen het beter weten, meer willen en meer en beter kunnen Uw visie opent deze bron van innovatie en kwaliteitsverbetering door het recht op afwijken slim te organiseren: wij stellen ons voor het zo en zo te doen, als u het beter weet en denkt te kunnen laat het dan zien. U organiseert uw ontvankelijkheid en bent trots als u uw beleid elkaar van een nieuwe release kunt voorzien (1.0, 2.0 en 3.0)

Bestuurlijk vernieuwen in visie en plannen Voorzichtig innovatief Verdergaand innovatief Onze organisatie weet wat goed voor u is Onze organisatie maakt het plan Edoch burgers & bedrijven, als u het beter weet, staan we daar oprecht voor open Voorbeeld: omwisselbesluit Vereisten: Oprechte wil Budget voor uw eigen ‘collectieve’ doelen Onafhankelijke toetsing We formuleren speelveld, verlangens (boter bij de vis) en ontvankelijke werkwijze We nodigen uit om met voorstellen te komen die meerwaarde hebben We helpen die verder (opwerken) en laten ze ook uitvoeren, vooral als ze niet binnen ons beleid passen

Competente gemeente in geest omgevingswet Attractief als uitnodigende partij Goed in versturen van uitnodigingen die begrepen worden Goed in duidelijk maken voor welk feest de uitnodiging is Attractief als organisator van ‘het feest genaamd omgevingskwaliteit toevoegen’ Organisator van tussenruimtes Inrichter van (be)grijpbare processen en beoordelingsmarkten Attractief als meerwaarde-generator Kunst van ontvankelijkheid Combinatiekunst van halfproducten tot pakketten van ontwikkeling Kunst opsporen missing links en activeren ontbrekende actoren

Kernpunten die ik u graag meegeef Mooie innovaties sneuvelen vaak in de uitvoering Omgevingswet biedt ruimte voor minder versnipperd overheidshandelen Omgevingskwaliteit gediend met grens-ontkennend denken en doen Kernpunten die ik u graag meegeef