zindelijkheidspoli zindelijk zijn is het in staat zijn de eigen natuurlijke behoeften te beheersen. Deze behoefte is dan met name de prikkel die iemand ervaart om zich te ontdoen van urine of faeces. Kinderen en jonge huisdieren worden getraind om zich bewust te worden van deze prikkel, en om er vervolgens pas op een aangewezen locatie gevolg aan te geven. Voor kinderen van ongeveer 2 à 4 jaar betekent dat het leren gebruiken van een po of wc, maar het is niet ongebruikelijk dat kinderen zelfs op nog wat latere leeftijd luiers gebruiken. Bij mensen wordt de periode waarin de zindelijkheid wordt aangeleerd de anale fase genoemd.

prevalentie 15 % van de 6-jarigen plast in bed. 1-2% van de pubers plast in bed 1.5-2,8% van de kinderen ouders dan 4 jaar hebben last van encopresis. 80% van de kinderen met encopresis heeft last van obstipatie

Obstipatie bij kinderen Geschat wordt dat circa 100.000 kinderen in Nederland hier problemen mee hebben. (onderzoek M.Benninga et al , 2005)

Geen officiële definitie van obstipatie Wereldwijd is obstipatie een van de meest voorkomende gastro intestinale stoornissen op de kinderleeftijd Overeenstemming bereikt door kindergastro -enterologen en kinderartsen

2 x per week of minder defaecatie op het toilet Er wordt gesproken van obstipatie als er gedurende 6 weken sprake is van twee of meer van de volgende kenmerken 2 x per week of minder defaecatie op het toilet Een keer of meer faecale incontinentie Een voorgeschiedenis van waarneembaar ophoudgedrag (benen kruisen, billen samenknijpen, wiegen) Voorgeschiedenis van pijnlijke of harde ontlasting Aanwezigheid van grote faecale massa in het rectum Een voorgeschiedenis van periodieke productie van grote hoeveelheden ontlasting( verstopping van toilet)

84 % van de geobstipeerde kinderen heeft last van onvrijwillig verlies van ontlasting in het ondergoed. Faecale incontinentie wordt gezien als een van de belangrijkste kenmerken van functionele obstipatie Bij 90 % van de kinderen met obstipatie wordt geen specifieke organische of anatomische oorzaak gevonden. In de familie komt vaak dezelfde klacht voor.

Zindelijkheidsontwikkeling is een van de vroegste sociale vaardigheden Lichamelijke rijping Training Het verkrijgen van de beheersing over de sluitspieren is een combinatie van willekeurige en reflexgeïnduceerde handelingen (Bosch, 1995)

Kinderen verwerven normaliter eerder controle over hun darmen en pas later over hun blaas Meeste kinderen tussen hun 2e/3e jaar volledige beheersing over hun uitscheidingsorganen Meisjes net iets eerder dan jongens

Risicofactoren en kindfactoren Spanningsveld tussen het streven naar autonomie versus angst tot separatie Koppigheid van het kind Informatie verwerkingsstoornis bij het kind Opvoedingstekort : tè strikt of tè tolerant zijn ouders niet op een lijn

Risicofactoren en kindfactoren Gebrekkige afstemming tussen ouders en kind Overbezorgdheid van ouders Rijping; als ouders niet adequaat af stemmen op lichamelijke conditie van hun kind. (rond 2e jaar is het kind corticaal voldoende gerijpt om met zindelijkheidstraining te starten dwz dat bij aandrangprikkels de cortex de automatische lozing bewust kan afremmen door de externe sluitspieren aan te spannen. Bekrachtiging van leerproces in negatieve zin

problemen Somatogene en psychogene factoren kunnen gelijktijdig en interactief werkzaam zijn. (nature en nurture) Vanuit leertheoretische kader; biologische factoren en een foutief leerproces Vanuit psychodynamische kader: leren en omgeving, bv separatie-individuatie problematiek

Onstaan vicieuze cirkel van aangeleerd gedrag Pijn in de buik Pijn bij defaecatie Gestraft worden Schaamte Schuldgevoel Doorgaan of stoppen met spelen Ontlasten wordt steeds pijnlijker

Encopresis en enuresis Primair encopresis en enuresis: kind is nooit zindelijk geweest Secundaire encopresis en enuresis: kind is zindelijk geweest

Gedrag Is zichtbaar Is hoorbaar Gedrag is niet de gedachte die wij hebben als wij iemand iets zien of horen doen

Gedrag Is meetbaar: tellen hoe vaak een kind schreeuwt, plast, poept. Meten hoe lang het gedrag duurt

Gedrag Aangeboren: bv het water loopt in je mond als je iets lekkers ziet Aangeleerd: manier van praten, spelen Kinderen leren van hun ouders en ouders leren van hun kinderen

Aangeleerd gedrag Imitatie: leren eten van een lepel. Instructie: uitkleden Versterkers

Gewenst en ongewenst gedrag Probleemgedrag is ongewenst gedrag. Als een kind op de wc poept is dat gewenst gedrag. Als het kind in zijn broek poept is dit ongewenst gedrag. Ongewenst gedrag veranderen in gewenst gedrag: Observeren van in welke situatie komt het voor Observeren op welk tijdstip

Gevolg-gedrag Gedrag verandert als de gevolgen op gedrag veranderen in positieve of in negatieve zin.

Positieve en negatieve gedragsconsequenties Positief bekrachtigen Negeren Negatief bekrachtigen

versterkers Prettig gevolg op gedrag: materieel (tijdelijk) of sociaal Meteen na gewenst gedrag Haalbaar

Enuresis nocturna en diurna Registratie Belonen Bewust maken Ik word de baas over mijn blaas!

Interventies enuresis nocturna Voldoende drinken overdag Geobstipeerd? Positief bekrachtigen Ontschuldigen Bewust wording Structuur in bedritueel/Wakker maken op dezelfde tijd Wachtwoordmethode Plaswekker? Ja/nee One night bed training

Interventies Enuresis diurna Bewust worden Regelmatig plassen overdag Voldoende drinken Obstipatie Ontschuldigen Kampioensplas Plaswekker?

encopresis Interventies: Specifieke anamnese Dagboek bijhouden Kindfactoren in beeld brengen Gedragsbeschrijving van het kind

Valkuilen encopresis Verkeerd gedrag belonen; schonen broek Een te groot cadeau; teveel ineen keer Inconsequent belonen; demotiverend Uitgesteld belonen; werkt niet Zon en regenbui systeem; demotiverend Uitschakelen van negatieve bekrachtiger in de omgeving; nadruk op ongewenst gedrag

Wat wel?? Positieve bekrachtiging van kind en ouders!!!!!