Conceptueel leren denken Pilot Maatschappijwetenschap-pen 1-2-2013 Han Noordink Lieke Meijs

Kenmerken van het nieuwe examenprogramma Eigen karakter te onderscheiden van maatschappijleer (meer wetenschap dan leer); Concept-contextbenadering die een basisstructuur biedt van concepten, toepasbaar op allerlei contexten en actualiteiten; Groter accent op het leren analyseren met behulp van de hoofd- en kernconcepten; Verschil tussen havo en vwo aangescherpt; Vaste domeinen voor het centraal examen.

Verschillen tussen vwo en havo Andere contexten vwo: meer theoretische contexten over complexe maatschappelijke verschijnselen voorbeeld: De wording van de westerse moderne samenleving. havo: meer toepassingsgerichte contexten over minder complexe verschijnselen voorbeeld: Samenlevingsvormen. Ander beheersingsniveau havo: verbanden tussen kernconcepten leggen en deze toepassen in contexten. vwo: extra: leren dat sociologische en politicologische theorieën andere betekenis geven aan concepten; Extra domein voor vwo vwo moet zowel domein F als G doen, havo één ervan.

Conceptueel denken Is het verwerven van meer ‘inzicht in structuren en processen van de samenleving’ in plaats van het reproduceren van kennis over de samenleving’; Is het vinden van patronen, van delen in het grotere geheel van maatschappelijke verschijnselen; Is het leggen van verbanden tussen verschillende kernconcepten; Is het zoeken naar oorzaak/gevolg relaties; Is het toepassen van concepten op meerdere en actuele contexten.

Beheersingsniveaus (Bloom, Krathwohl 2002) Memoriseren= het kunnen beschrijven, herkennen en opsommen van onderdelen van de stof; Begrijpen= het kunnen verhelderen en uitleggen van de stof, het kunnen geven van voorbeelden; Analyseren= het kunnen leggen van verbanden, het kunnen vergelijken en kunnen interpreteren van gegevens; het kunnen toepassen van concepten op contexten; Evalueren= het formuleren van eindconclusies, een oordeel kunnen geven op basis van afweging van informatie.

Hoe terug te vinden in de examens? Voorbeeldexamen havo pilot (september 2012): Verdeling van de vragen naar beheersingsniveaus: memoriseren 16% begrijpen 34% analyseren 43% evalueren 7% Verdeling conceptvragen en contextvragen conceptvragen 43% contextvragen 57%

Illustratie uit het voorbeeldexamen pilot havo Voorbeeld van het beheersingsniveau analyseren: In tekst 1 zie je een aantal mijlpalen in het emancipatieproces van vrouwen. Zo begon de tweede feministische golf midden jaren 60 van de vorige eeuw, zie jaartal 1967. Het emancipatieproces van de afgelopen decennia is te beschouwen als een voorbeeld van modernisering. - Welke twee aspecten van het moderniseringsproces zijn te herkennen in het emancipatieproces van vrouwen? - Verwijs per aspect naar een eigen gekozen voorbeeld of naar een voorbeeld uit de teksten. Leg uit waarom elk voorbeeld past bij het betreffende aspect van het moderniseringsproces.

Illustratie uit het voorbeeldexamen pilot havo Voorbeeld van een conceptvraag: Leg uit welke rol socialisatie speelt bij (het bevorderen van) arbeidsparticipatie van vrouwen. Ondersteun je uitleg met een passend citaat of gegeven uit tekst 2. Voorbeeld van een contextvraag: In de tekst worden verschillende factoren besproken die de positie van arme gezinnen kunnen beïnvloeden. Je kunt hierbij een onderscheid maken tussen positieverwerving en positietoewijzing. Geef van zowel positieverwerving als van positietoewijzing een voorbeeld uit de tekst. Leg bij beide voorbeelden uit waarom er sprake is van positieverwerving respectievelijk positietoewijzing.

Illustratie uit de havo lespraktijk

Illustratie uit de vwo lespraktijk