Schoolgroepbijeenkomst Differentiëren Onderwijs afstemmen op verschillen Annette, Behiye, Heleen (Mendel) &Els (VU) Hele Taak Eerst Figuren bron: Fred Janssen april 2017

Icalt en Rasch Schaal Differentiëren voor leraar in opleiding? Startende leraar 1-5 jr ervaring Gemiddelde leraar 15-20 jr ervaring

One size doesn’t fit all!

Differentiëren Definitie Bewust, doelgericht aanbrengen van verschillen in activiteiten binnen een klas, op basis van bijvoorbeeld hun prestaties of interesse. Taak-gestuurd onderwijs! Bronnen: zie laatste sheet Dit onze samenvatting van differentiatie

Werken met taken Hele taak eerst (janssen E.A., ICLON, RUG) https://www.youtube.com/watch?v=Dsb_U2EEGhI differentiëren op -behoefte aan ondersteuning (weinig-veel) - niveau

Docenten aan de slag met Hele Taak Eerst Hele Taak eerst door omdraaien Start de introductie van nieuwe leerstof met de introductie van de hele taak. Hiervoor kan doorgaans een bestaande hele taak naar voren worden gehaald (omdraaien). Hulp op Maat door selectief weglaten Beschouw alles wat je normaal in de lessen doet en aanbiedt als hulp voor het maken van de hele taak. Geef alle leerlingen vervolgens alleen de hulp die ze nodig hebben (selectief weglaten).

STAP 1 : UITDAGENDE OPDRACHT ZONDER OORSCHELP Regulier Hele-taak-eerst Prikkelende vraag, verbonden aan stof Zit vaak al in methode (maar niet vooraan) Voorbeeld hele taak voor het vak biologie kun je nu zelf een voorbeeld bedenken? Zou Vincent van Gogh beter of slechter horen nadat dat hij zijn oorschelp had afgesneden?

DIFFERENTIEREN M.B.V ONDERDELEN VAN JE EIGEN LES(SEN) STAP 2: NORMALE SUPPORT WEGHALEN EN GEDIFFERENTIEERD AANBIEDEN Docent introduceert meer complexe taak Leerlingen passen geleerde toe in meer complexe taak Groep 1 Uitleg nieuwe theorie Leerlingen passen geleerde toe in meer complexe taak Groep 2 Uitleg nieuwe theorie Oefenen !! Leerlingen maken opdrachten Leerlingen passen geleerde toe in meer complexe taak Groep 3

ONTWIKKELEN EXPERTISE Een nieuw idee Terugkijken en ervaringen delen Individueel feedback van coaches / feedback van peers Eigen les herontwerpen Les uitvoeren/opnemen

Uitkomsten (nu nog 1 docent) “Kleine veranderingen, groot effect” Praktische Opdracht herschreven tot een uitdagende taak (omdraaien) waarin het werk en resultaat dat de leerlingen moeten opleveren duidelijk wordt beschreven . blij met het experiment in de klas. maakt de doelen van de lessen duidelijker de uitvoering overzichtelijker heel concreet (“zo klaar als een klontje”) Behiye ontwierp geen verschillende leerroutes, er bleken 3 groepen leerlingen: zelfstandig meer ondersteuning (“gemiddelde groep”) nodig veel meer ondersteuning en vooral duidelijke aanwijzingen nodig

Ervaringen Behiye: lessen waren echt anders, verliepen veel soepeler, leerlingen ontvingen 1 blz met de opdracht, gingen zelfstandig aan de slag. er werden 3 groepen leerlingen zichtbaar, dat had ik ook verwacht. Pluspunten: • ik had duidelijk overzicht waar de leerlingen mee bezig waren • meer tijd voor leerlingen die dat nodig hebben, ik begreep nu beter waar ze mee worstelen, daar had ik meer tijd voor. • leerlingen die veel liever zelf aan de slag gaan heb ik nu niet opgehouden met mijn mondelingen informatie, zij hadden nu ook de kans creatiever te zijn, ik liet ze echt meer vrij, meer tijd voor hun eigen verhaal • de aangegeven deadlines hielpen het tempo erin te houden Aandachtpunt: om meer hulp op maat te kunnen bieden zou er volgend jaar een checklist voor de leerlingen kunnen komen. Met aanwijzingen voor tussenproducten

Geschikt voor studenten? bij studenten (vooral 2e en 3e jaars) zie ik studenten die een les ontwerpen, zonder dat zij zich echt afvragen wat is nu het doel van de activiteiten die je in het lesontwerp zet. Voor Hele Taak Eerst moet je daar juist goed over nadenken. goed om klein te beginnen. bijvoorbeeld een lesontwerp maken voor 1 les delen met de wpb en samen bespreken To do: opdracht voor studenten maken welke stappen, klein beginnen, ervaringen delen

Programma schoolgroep concept Waarom ? wordt veel aandacht voor gevraagd, “groot” thema wordt vaak moeilijk genoemd studenten zijn hier nog niet mee bezig, iets voor later, eerst vakinhoud en klassenmanagement Doel: een les ontwerpen waarin leerlingen in de klas op verschillende niveaus werken Voorbereiding studenten Ga na wat op (eigen) instituut aan de orde komt over differentiatie. Neem een lesplan mee voor een les voor een van de komende weken.

Activiteiten in schoolgroep: Activiteit 1 Starter: In 3 tallen een woordweb over differentiëren; gebruik daarbij de informatie van de opleiding die je hebt verzameld Activiteit 2 Hoe goed ken je de klas? Activiteit 3 Hele Taak Eerst in beeld brengen (moeten we nog maken!!) Activiteit 4 Zelf een eerste ontwerp maken voor hele taak eerst? Tot slot Wat neem je mee? Wat ga je doen? Welke hulp heb je nodig?

Bronnen Uitdagend gedifferentieerd vakonderwijs (2016) Janssen, Hulshof en Van Veen uitgeverij UFB/Grafimedia ISBN: 978-90-823141-1-3 Dit boek is gratis online verkrijgbaar: https://www.universiteitleiden.nl/onderzoek/onderzoeksoutput/iclon/uitdage nd-gedifferentieerd-vakonderwijs Differentiëren is te leren!, Omgaan met verschillen in het voortgezet onderwijs Meike Berben en Mirjam van Teeseling Amersfoort: CPS, 2014 ISBN: 789065086570 Lessen in orde. Handboek voor de onderwijspraktijk, Hoofdstuk 3.3 (Omgaan met verschillen in zelfstandigheid)Peter Teitler Coutinho Bussum, 2009ISBN 978 90 469 0123 6 Rubrics Opleidingsinstituten

Docenten kunnen differentiëren op: Sheet uit Passend Onderwijs … (andere schoolgroep). Docenten kunnen differentiëren op: Differentiatie in aanbod verschillende opdrachten op verschillend niveau Differentiatie in hulpmiddelen dezelfde opdrachten, mèt of zonder hulpmiddelen Differentiatie in hoeveelheid Inhoud; Wat vertel je? Hebben alle leerlingen alle info nodig? Denk aan: ‘Hele taak eerst’ Proces; Welke activiteiten? Product; Verslag, poster, meer opdrachten Emotionele basisbehoeften; Aandacht in de vorm van compliment of tips Leeromgeving; Computerlokaal Buiten Kantine