TWEETALIG ONDERWIJS (VGT-NED) Dr. Maartje De Meulder (Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal) Marieke Kusters (Doof Vlaanderen)

Wie zijn wij? Dr. Maartje De Meulder, Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal De commissie (°2008) adviseert de Vlaamse overheid over alles wat te maken heeft met Vlaamse Gebarentaal of wat een impact kan hebben op het gebruik ervan.  Marieke Kusters, Doof Vlaanderen Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties (°1977) Doof Vlaanderen streeft naar gelijkwaardigheid, emancipatie, ontplooiing van dove mensen en VGT in de samenleving en komt op voor hun eigenheid, rechten en welzijn, in alle aspecten van het dagelijkse leven.

Tweetalig onderwijs (vgt-ned) in vlaanderen Aanleiding hoorzitting Onderzoeksrapport juridische status en toekomstmogelijkheden voor VGT (ACVGT) Project Gelijke Kansen in Vlaanderen: verkennend onderzoek naar welke tweetalige onderwijsvorm geschikt is voor Vlaanderen (Doof Vlaanderen) Onduidelijkheid bij Vlaamse overheid over wat precies de verwachtingen zijn Verwarring tussen wat beleid momenteel voorziet (tolkuren) en tweetalig onderwijs

Klaas, Miet, Joris, Toon, Emma en Polly Tweetalig onderwijs (vgt-ned) voor wie? Klaas, Miet, Joris, Toon, Emma en Polly zes verschillende (fictieve) profielen, gebaseerd op de realiteit Tekeningen: Created by Brgfx - Freepik.com

Klaas (doof): VGT en ned Geen CI Dove ouders Reguliere school Tolk VGT Verder geen aanbod VGT op school, geen vak VGT Ondersteuner kan een beetje VGT Linguïstische en cognitieve ontwikkeling: geen achterstand, maar isolatie van klasgenoten + moeite met deelnemen groepsgesprekken Ned: thuis (geschreven NL), school VGT: thuis, school (via tolk VGT)

Miet (doof): VGT en ned CI Horende ouders (kunnen VGT) School voor buitengewoon onderwijs, type 7 Ouders twijfels over niveau BuO, willen overstap naar regulier onderwijs, maar vinden tolk VGT onvoldoende en zijn bang voor isolement Ned: thuis (gesproken NL visueel gemaakt door familie), school VGT: thuis, school

Joris (Horend): VGT en ned Horende ouders, dove zus Reguliere school, geen aanbod VGT Ned: thuis, school VGT: thuis

toon (horend): VGT en ned Dove ouders, horende broer Reguliere school, geen aanbod VGT Ned: school, thuis VGT: thuis

emma (doof): ned CI Horende ouders (kunnen geen VGT) Reguliere school, geen aanbod VGT Achterstand op vlak van taal en cognitie Ned: gebrek aan adequate input (school, thuis) VGT: geen

polly (doof): ned CI Horende ouders (kunnen geen VGT) Reguliere school met tolk VGT verder geen aanbod VGT op school, geen vak VGT ondersteuner kent geen VGT NL: thuis, school VGT: gebrek aan adequate input (school: enkel via tolk VGT)

Welk onderwijs vandaag? Regulier onderwijs Buitengewoon onderwijs

Regulier onderwijs: geen tweetalig onderwijs Geen (dove) gebarentalige klas- en schoolgenoten: sociaal isolement, beperkte participatie Geen VGT als taalvak Lesmateriaal wordt uitsluitend in het Nederlands aangeboden Geen (dove) gebarentalige leerkrachten M-decreet – inzet van ondersteuners (die vaak geen VGT kennen) Inzet tolken VGT maakt onderwijs niet tweetalig

Tolken in kleuter- en lager onderwijs Sinds 1997 tolken in secundair- en hoger onderwijs Tolken in kleuter- en lager onderwijs (sinds schooljaar 2013-2014) Een bezorgd ouderkoppel met een dove kleuter nam het initiatief, wegens laag niveau buitengewoon onderwijs en ontoegankelijk regulier onderwijs. Geen structurele oplossing: geen inclusief onderwijs

Tolken in kleuter- en lager onderwijs Geen opleiding: tolken voor kinderen Taalontwikkeling: rechtstreekse taalinput belangrijk Doof kind uit ‘isolement’? Wat met (rechtstreekse) interactie met leerkrachten en klasgenoten? Voorwaarde: kind moet eerst VGT machtig zijn vooraleer het recht heeft op een tolk VGT Maar: geen voorschools aanbod om VGT echt machtig te worden.

Buitengewoon onderwijs, type 7 Vooral kinderen met meervoudige beperkingen Geen gelijkwaardig niveau met regulier onderwijs, geen diplomamogelijkheden Horende kinderen (kinderen van dove ouders of broers en zussen van dove kinderen) behoren niet tot de doelgroep Vlaamse Gebarentaal niet breed gedragen

Van Toegankelijk onderwijs naar onderwijs in VGT Wat ontbreekt er in de verhalen: volwaardig aanbod VGT in onderwijs Huidige situatie is in strijd met artikel 24 van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap ook indien de implementatie van het M-decreet verder verfijnd wordt! Nood aan een model waarbij VGT niet wordt gezien als een taal die Nederlands toegankelijk maakt

Van Toegankelijk onderwijs naar onderwijs in VGT Het model dat wij voorstellen is GEEN tussenmodel of een overgangsmodel! is GEEN segregatie! is een duurzaam model met respect voor noden en rechten van dove kinderen, hun broers en zussen, en horende kinderen van dove ouders! Onderwijssysteem aanpassen betekent niet noodzakelijk transitie van buitengewoon naar gewoon onderwijs, maar gepaste gebarentaalomgevingen als deel van inclusief onderwijs (Murray et al. 2018).

Verkennend Project (gelijke kansen) oktober 2014 – oktober 2015 met de steun van Gelijke Kansen in Vlaanderen Welk tweetalig onderwijssysteem is passend voor dove kinderen en hun rechten, noden en sterktes? is passend voor horende kinderen van dove ouders en hun broers/zussen? is wenselijk voor ouders? is haalbaar in Vlaanderen?

Studiebezoeken buitenland Verkennend Project (gelijke kansen) Welk tweetalig onderwijsMODEL in vlaanderen? FOCUSGROEPEN OUDERS & LEERKRACHTEN GESPREKKEN MET EXPERTEN Studiebezoeken buitenland

Tweetalige klassen in reguliere school

Tweetalige klassen in reguliere school tweetalige klassen Instructietaal: VGT en geschreven Nederlands Tweetalige leerkrachten VGT en Nederlands als gelijkwaardige taalvakken

Tweetalige klassen in reguliere school ‘horende’ klassen Instructietaal: Nederlands Nederlandstalige horende leerkrachten VGT als extra taalvak, bv. 2 uur per week.

Tweetalige klassen in reguliere school ‘bruggen’ Gemeenschappelijke activiteiten en lessen (bv. één keer per week projectwerk) Gemeenschappelijke speelplaats Positieve houding tegenover Nederlands en VGT

Tweetalige klassen in reguliere school Doof en horend personeel Positieve houding tegenover Nederlands en VGT Positieve talige rolmodellen Positieve samenwerking Horende directeur en dove coördinator

Timing? Schooljaar 2019-2020 starten Starten in de kleuterklas Ieder jaar een klasje open, tot en met het zesde leerjaar

Bedankt voor uw aandacht! maartje.demeulder@verbeeld.be marieke.kusters@doof.vlaanderen #onderwijsVGT

referenties Murray, J. J., De Meulder, M., & le Maire, D. (forthcoming) An Education in Sign Language as a Human Right? The sensory exception in the legislative history and ongoing interpretation of Article 24 of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Human Rights Quarterly. Le Maire, D. (2016), Onderzoek naar juridische status en mogelijkheden voor Vlaamse Gebarentaal [Onderzoeksrapport in opdracht van de Vlaamse overheid]. KULeuven, faculteit Rechtsgeleerdheid http://www.adviesvgt.be/onderzoek-naar-juridische-status-en- toekomstmogelijkheden-voor-vlaamse-gebarentaal KINDEREN UIT GEZINNEN MET ÉÉN OF MEERDERE DOVE GEZINSLEDEN Een exploratief onderzoek naar gelijke onderwijskansen Onderzoeksrapport en beleidsaanbevelingen, oktober 2015 http://www.doof.vlaanderen/nieuws/tweetalige-klassen-vgt-ned-reguliere- school Het videoverslag van de studiebezoeken naar buitenlandse tweetalige onderwijsprogramma’s: http://www.doof.vlaanderen/nieuws/tweetalige-klassen-vgt-ned- reguliere-school