Beter samenwerken in lokale netwerken vakgroep publieke governance, management & financiën Beter samenwerken in lokale netwerken Opleiding georganiseerd door VVSG in samenwerking met N – Lab UGent

N-LAB Het N – Lab (Ghent Laboratory for Network Analysis) informeert en ondersteunt politici, ambtenaren en praktijkwerkers die actief betrokken zijn bij netwerkvorming www.ugent.be/nlab

vzw Regionaal Landschap Houtland RESOC Midden-West-Vlaanderen Bosgroep Houtland Bosgroep IJzer en Leie vzw Regionaal Landschap Houtland RESOC Midden-West-Vlaanderen COMENES (Consortium Volwassenenonderwijs) VVV 't Tieltse vzw Toerisme Leiestreek Huisartsenkring Midden-West-Vlaanderen LoGO Midden-West-Vlaanderen (Lokaal GezondheidsOverleg) Palliatief Netwerk De Mantel vzw Regionale Welzijnsraad vzw SEL Midden-West-Vlaanderen vzw SEL Zuid-West-Vlaanderen SERR Midden-West-Vlaanderen Tracee (bedrijvengroep soc. Economie) vzw Kringwinkel Midwest vzw Lochting vzw Variant - vzw De Dienstenwinkel (vanaf 2010) Sociaal verhuurkantoor regio Midden-West-Vlaanderen Sociaal verhuurkantoor regio Roeselare Huis van de voeding (Project Huis van de Voeding)

Waterschap Burggravenstroom SIT Meetjesland SIT Zomergem …

Inleidend over de driedaagse opleiding We bekijken netwerken als een zakelijke onderneming, die hoort bij een veranderende omgeving van lokale besturen. Het begrip geeft veranderende praktijken weer waarin professionelen in lokale besturen nu werken. Netwerken zijn niet altijd nodig, zijn niet per definitie positief en werken niet per definitie goed.

Inleidend over de driedaagse opleiding Dag 1 Kijken naar netwerken en naar lokale besturen in netwerken: kaders rond praktijken (Patrick Kenis - UTilburg en WU Wien; Filip De Rynck – UGent) Dag 2 Management van en in netwerken (Joris Voets – UGent met gasten) Dag 3 Evalueren van netwerken: werken netwerken? (Katrien Verleye – UGent met gasten) Leen Van Lindt en Peter De Greef (Levuur) nemen deel en begeleiden bij momenten

Beter samenwerken in lokale netwerken: de netwerkende gemeente vakgroep publieke governance, management & financiën Beter samenwerken in lokale netwerken: de netwerkende gemeente Filip De Rynck (UGent)

Thema’s in vogelvlucht Verschuivende paradigma’s Gemeenten in soorten netwerken Kijken naar lokale netwerken Impact van en op de gemeentelijke organisatie De professional in een netwerkcontext

A Verschuivende paradigma’s

Governance en ideologie Mist rond het begrip regie als voorbeeld: ‘minder zelf doen, meer regie’ Tussen loslaten, afbouwen, anderen laten doen en investeren in actieve partnerschappen Tussen minder overheid of geen overheid en een anders functionerende overheid

B Lokale besturen in soorten netwerken

Soorten lokale netwerken De kleur en setting van de domeinen (van ziekenzorg tot brandweer,...) Dienstverlenend (‘service delivery networks) / beleidsnetwerken (‘policy networks’) Rond het bed, van wijk tot streek: netwerken op schalen Coproductie met burgers, PPS en interorganisatorische netwerken Gemandateerde lokale netwerken door centrale overheden, netwerken op eigen gemeentelijk initiatief, netwerken op uitnodiging Publiek – publieke netwerken versus publiek – private netwerken Drie organisatievormen en rol van lokale besturen (zie Patrick Kenis)

Provan, K. G. en H. B. Milward, (2001), Do Networks Really Work Provan, K. G. en H. B. Milward, (2001), Do Networks Really Work? A Framework for Evaluating Public Sector Organisational Networks, in: Public Administration Review, 61(4), 414-423.

In welke types van netwerken actief? In welke soorten netwerken zijn jullie actief? Benoem de kenmerken, eventueel de evolutie Neemt het fenomeen toe in de sfeer waarin jullie werken? Waarom? Welke factoren / motieven leiden tot (meer) netwerken’?

C Kijken naar Lokale netwerken

5 4 4 4 2 2 2 2 3 3 3 3 A B C D 1 1 1 1

complexiteit op drie niveaus Institutionele complexiteit (kaders, regelgeving, design van en in netwerken) Substantieve complexiteit (percepties, framing, kennis,...) Strategische complexiteit (macht, strategie, ‘games’, rondes en arena’s)

Selectieve (de-)activering:   Percepties Actoren Instituties Spelmanagement Convenanting: gelijkenissen en verschillen in percepties van actoren en kansen voor doelconvergentie van actoren verkennen Selectieve (de-)activering: (de-)mobiliseren van actoren die spel kunnen vooruithelpen/hinderen Arrangeren: creëren, onderhouden en veranderen van ad hoc setting die interacties in de groep faciliteren Netwerk- constituering Reframing: veranderen van percepties van actoren (welke spellen te spelen, welke waarden belangrijk zijn, enz. Netwerk(de-)activering: nieuwe actoren inbrengen of posities van oude actoren Hervorming: doelstellingen, spelregels en hulpbronnen in het netwerk veranderen

Bron: Klijn, EH., en J. Koppenjan (2016), Governance networks in the public sector, Routledge, London

Klijn, E-H. , en Koppenjan, J Klijn, E-H., en Koppenjan, J., (2016), Governance Networks in the Public sector, p86

Klijn, E-H. , en Koppenjan, J Klijn, E-H., en Koppenjan, J., (2016), Governance Networks in the Public sector, p88

Bron: Ansell, C. en A.Gash (2008), Collaborative Governance in Theory and Practice, in: JPART, 18: 543-571

Klijn, E-H. , en Koppenjan, J Klijn, E-H., en Koppenjan, J., (2016), Governance Networks in the Public sector, p308

Gemandateerde lokale netwerken: enkele Voorbeelden Huis van het Kind LOGO’s Hulpverleningszones Lokaal Overleg Kinderopvang Lokale OverlegPlatforms Onderwijs Sociaal – economisch overleg (ex RESOC) Andere regie – achtige opdrachten ...

Bron: Temmerman, C. (2016), Lokale netwerken als instrument van Vlaams beleid. Doctoraal proefschrift, UGent

Vlaamse Overheid B A Gemeente D C

Gemandateerde lokale netwerken Temmerman, C. (2016), Lokale netwerken als instrument van Vlaams beleid. Doctoraal proefschrift, UGent

D De netwerkende gemeente: impact van en op de organisatie

De 50 % gemeente

Impact van de organisatie Impact van de interne werking, cultuur, strategie op het functioneren van professionelen in netwerken Impact van bureaucratische procedures en planningssystemen op netwerken De politiek – ambtelijke verhoudingen in de gemeente en de doorwerking op en in lokale netwerken: strategie van politici, ambtenaren, of van de beide en rollen van beide in netwerken

Mandaat en mandatering Geeft de organisatie het mandaat of maakt de persoon het mandaat zelf ? En hoe scherp is dat mandaat omschreven? Gaat dat mandaat over inhoud of vorm ? Vaak is mandaat het product van de netwerking Netwerking leidt tot verwerven van mandaat Mandaat tussen personen kan verschillen naargelang gemeenten en personen (sterke machtsfiguren vs zwakke)

Mandaat en mandatering Dynamiek in de relatie gemeente – netwerken: netwerkverbanden worden ‘instituties’ met eigen normen, regels en cultuur nieuwe loyauteiten (kunnen) ontstaan in het netwerk druk vanuit het netwerk op personen geloofwaardigheid van gemeentelijke organisatie staat op het spel ten opzichte van andere partners

5 4 4 4 2 2 2 2 3 3 3 3 A B C D 1 1 1 1

Impact op de organisatie Impact van netwerken op de gemeentelijke organisatie: de doorwerking van grens – werk Besluitvorming in netwerken en de doorwerking op de organisatie Financiële consolidatie en risico’s: de 50 % gemeente? Netwerkdynamiek en de impact op de financiële cyclus

Impact op de organisatie Werken op de grenzen van de eigen organisatie en andere organisaties Grens - scanning (aftasten van kansen, permanent ‘markt’ onderzoek) Grens - spanning (opnemen van organisaties in verbanden met de eigen organisatie) Grens - management (het werken in de grenszone wordt een wereld op zich)

Impact van en op de organisatie Communicatiestromen Accountability / verantwoording Democratie Thema’s die we meenemen naar de evaluatie (dag drie)

Meta – governance Governance van netwerken ‘hands off’: Institutioneel design (bereik, samenstelling, regels,...) Doelen en kaders (doelstellingen, beleidskaders,...) Governance van netwerken ‘hands on’: Procesmanagement (regels, rollen, conflictregeling,...) Directe participatie als leidende actor

E Focus op de professional

Focus op de professional in netwerken Rol en positie is afhankelijk van organisatievorm Persoonlijke draagkracht en capaciteiten Rolperceptie en beroepsbeelden Frontlijnpositie (‘street level bureaucrat’) per definitie voorwerp van dilemma’s Wisselwerking tussen instituties, professional en ‘rules in use’ Opstap naar de sessie over management

N-LAB Het N – Lab (Ghent Laboratory for Network Analysis) informeert en ondersteunt politici, ambtenaren en praktijkwerkers die actief betrokken zijn bij netwerkvorming www.ugent.be/nlab