Ouderbetrokkenheid. Ja, maar … Piet Van Avermaet Studiedag 20 jaar brugfiguren Gent 19 oktober 2017 Ouderbetrokkenheid. Ja, maar … Piet Van Avermaet 9u30 Vicky

Van ouderbetrokkenheid naar ouder-school samenwerking

De minister had gelijk ouderbetrokkenheid is belangrijk!

De minister had geen gelijk!, … (SINBA, VALIDIV, …

Ouderbetrokkenheid is te belangrijk: Weg van anekdotiek Weg van polarisering Weg van enge invulling van taal Weg van culpabilisering van ouder of school Weg van achterstandsdenken Diversiteit waarderen, zichtbaar maken en benutten

Waarom ouderbetrokkenheid?

Drie argumenten Onderwijskundig argument Leerprestaties Motivatie Welbevinden Zelfbeeld Zelfwaardegevoel Sociaal argument Emancipatorische kracht Hefboom gelijke onderwijskansen Verplicht Basiscompetenties: Functioneel geheel 6 ‘De leraar als partner van ouders’

Ouderbetrokkenheid? Verschillende kaders Maar vaak een hiërarchische visie 11u45 Vicky opdracht geven Vanuit begeleiders vraag naar verschillende kaders !!Begrippen verwarring Ouderbetrokkenheid Slaat op de verbondenheid/ de raltie van ouders met de school en de ruime interesse van ouders voor het schoolgebeuren. Betrokkenheid is vooral een houding, een attitude. Ouderbetrokkenheid is niet hetzelfde als ‘de ouders bereiken’. Het bereiken van ouders slaat slechts op hun aanwezigheid op oudercontacten, schoolfeesten, enz Ouderparticipatie Betrokkenheid en inbreng van ouders in de zorg, de kinderopvang of het onderwijs aan hun kind Opdracht 4 Deel 1 Met welk kader zou je naar scholen stappen? Waarom? Wat zou je eventueel veranderen? Kies een bronnenkaart en lees de bijhorende informatie Stel je kader voor aan de anderen uit je groep Bespreek en bediscussieer de verschillende kaders Maak in groep één visueel kader met enkele kernwoorden erbij waardoor je ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie verduidelijkt /uitklaart.

De participatiepiramide Godderis, M. Allochtone ouderparticipatie in het Vlaamse onderwijs. 2007

6 types van ouderbetrokkenheid Epstein, J. L. 1995,2001. uit Ouders over scholen. J.C. Verhoeven, G. Devos, K. Stassen & V. Warmoes Basisplichten van de ouders Ouderbetrokkenheid op school Actieve participatie in raden, verenigingen en schoolbeleid Basisplichten van de school Ouderbetrokkenheid thuis in school-gemeenschap samenwerkingen Vertrekt vanuit het perspectief van de school en minder vanuit de ouders en leunt op het deficietdenken

Wat zegt onderzoek?

Wat denken jullie? 11 meta-analyses 716 studies

d=.51 “There is much variance in the influence of parental involvement. There are negative effects when parents’ involvement comprises a surveillance approach, and much higher effects relating to parental aspirations and expectations and when parents take a more active approach in learning.”

Verschil tussen betrokkenheid ouder thuis & betrokkenheid op school

Dus: betrokkenheid ouder thuis > betrokkenheid op school “De effecten van de betrokkenheid bij school en van het formele oudercontact op school zijn veel minder sterk, in veel studies niet-significant of vallen zelfs negatief uit.” Ouders kunnen vaak vertaalslag niet maken van input school naar ondersteuning thuis

KLOOF? Angst Schroom Negatieve ervaringen Wederzijds misbegrepen worden Blijven teveel hangen in schuldvraag

De relatie ouder-school is niet neutraal maar wordt mee gestructureerd door het sociaal-kapitaal dat ouders bezitten (Lareau & Mc Namara Horvat, 1999) Piet Onderwijs en school heeft zo zijn eigen taal, codes en spelregels die vanuit specifieke waarden- en normenstelsels geconstrueerd worden. Ouders hebben ook hun waarden, normen en overtuigingen over hoe mensen zich ontwikkelen en hoe ze hun kinderen willen opvoeden. Sommige vormen van kapitaal worden als legitiem beschouwd binnen de schoolcontext, andere niet (cf. Lareau, 1999). M.a.w. we kunnen stellen dat hoe kleiner de afstand is van de normen, waarden en opvoedingsstijlen de school als legitiem beschouwt en welke de ouders bezitten, hoe succesvoller de relatie tussen school en ouders en de schoolloopbaan van kinderen zal verlopen.

Verwachtingen van leerkrachten ten aanzien van ouders gaan vaak verder dan het domein van de school, tot bijvoorbeeld de wijze waarop ouders hun kinderen opvoeden. Deze verwachtingen - en of ze al dan niet vervuld worden - stroken overigens niet steeds met de percepties die ouders hebben over hun betrokkenheid ten aanzien van hun kinderen en de school (Ghysens & van Braak, 2008) Piet Wat scholen van ouders verwachten niet altijd duidelijk (Godderis, 2007). Zo moeten ouders betrokken zijn in termen van het opvolgen van hun kind op school, het aanwezig zijn op een oudercontact, maar tegelijkertijd is er geen eensgezindheid over de mate waarin ouders op school echt actief moeten meewerken (DeVance et al., 2009; Fantuzzo et al., 2000; Ghysens & van Braak, 2008).

Nood aan nieuwe kaders Rol van de brugfiguur

Mismatch in verwachtingen Men hanteert verschillende taal Leren versus zorg Betrokkenheid heeft meerdere lagen Mismatch overstijgen De waarom-vraag meer stellen Omslag van ouderbetrokkenheid naar samenwerking school-ouders (partnerschapsmodel)

Partnerschapsmodel Complexiteit Wederkerigheid Driehoeksverhouding

Ouder – School – Leerling Een uitdagende driehoeksverhouding

Ouderbetrokkenheid Participatie Pedagogische betrokkenheid Bijwonen van activiteiten Formeel Informeel Betrokkenheid Stimulerende omgeving COMMUNICATIE Verhoeven J., Devos G., Stassen K., Warmoes V. (2003). Ouders over scholen.

COMMUNICATIE Waarden en normen Onderwijspraktijk Context onderhandelruimte Opvoedingspraktijk COMMUNICATIE 14u30 Piet “Een goede communicatie verkleint de kloof tussen school en kansarmen” Veerle De Bruyne (nascholing go!) Super & Harkness (parental ethnotheories): gedrag steeds begrepen in relatie tot overtuigingen en context. Ouders hebben bepaalde waarden en normen, overtuigingen over hoe mensen zich ontwikkelen en hoe ze hun kind willen opvoeden. Ouders leven ook in een specifieke context, die ze niet helemaal zelf in de hand hebben. Het feitelijk pedagogisch handelen is doorgaans in een dynamisch evenwicht hiermee. Verandert bijvoorbeeld de context, dan ontstaat er een spanning tussen waarden, gedrag en context en zal men zoeken naar een nieuw evenwicht, door zowel waarden en normen als gedrag aan te passen. Gedrag moet dus steeds begrepen worden in relatie tot de overtuigingen (de betekenis die de ouder zelf aan het gedrag geeft) en de context waarin de ouder leeft. Hetzelfde geldt voor de voorziening. Ook hier bestaan waarden en normen over wat goed is voor kinderen, wat een goede ouder is …. Elke voorziening bestaat in een bepaalde context (subsidieregels, personeelsbestand , inbedding in een bepaalde wijk …). Het pedagogisch handelen is hier in een dynamisch evenwicht mee. Bijvoorbeeld ander doelpubliek zal ook educatief concept en praktijk doen veranderen. Uit ervaring blijkt dat waarden en normen eventueel wel bespreekbaar zijn, maar niet onderhandelbaar. Ook contexten zijn amper onderhandelbaar. In de dagelijkse praktijk is het daarom best zich te beperken tot het onderhandelen van de opvoedingspraktijk, ook al moet men blijven beseffen dat die verankerd is in een bepaalde context en bepaalde waarden en normen. Dialoog: zowel context als waarden en normen in beeld brengen. Pas dan kan een onderhandeling aangevat worden, maar die onderhandeling zal niet over waarden en normen gaan, maar wel pragmatisch over gedrag. Confligerende waarden bestaan eigenlijk niet, wel verschillende maniereen om die waarden om te zetten in praktijken. Harkness, S., Super, C., Keefer, C., Raghavan, C.& Campbell, E.K. (1996). Ask the doctor: the negotiation of cultural models in American parent-pediatrician discourse.

Een goede relatie tussen school en ouders is een meerwaarde. Een goede relatie kan stereotype beelden doorbreken. Een goede relatie ondersteunt het leven en leren op de school. Een goede relatie empowered ouders in de ondersteuning van hun kinderen thuis (geeft hen zelfvertrouwen) Een goede relatie draagt bij tot het leren omgaan met verscheidenheid. Een goede relatie is een werk van velen, m.a.w. Niet van de brugfiguur alleen. Een goede relatie is een manier om tegemoet te komen aan de vragen van ouders  en de school Een goede relatie zorgt voor gedeelde verantwoordelijkheid bij problemen. 11u Piet Opdracht Bespreken van de conclusies van de verschillende groepen Deelnemers krijgen de slide ‘ meerwaarde van een goede relatie’ ze moeten per groep deze bespreken, eventueel aanvullen of veranderen + elke groep moet nog 5 andere meerwaardes bedenken. Overlopen van de slide + bespreken van de toegevoegde meerwaardes om zo te komen tot een reeks die gedragen wordt door de hele groep Beelden over ouders hebben een invloed op ons handelen ten aanzien ouders maar ook ten aanzien van kleuters van kleuters! → Breed observeren is noodzakelijk

Een brugfiguur Mag de school niet vervangen, vertegenwoordigen of waterdrager zijn van de school Moet een sterk mandaat krijgen (ook binnen een school) Is er niet voor de ouders, maar is er voor de ouders, de leerlingen en de school Is niet ééntalig, maar meertalig (hij/zij spreekt de taal van school, ouders en leerlingen) Is niet de spreekbuis van, maar de mediator tussen Mag nooit als verworvenheid worden beschouwd

Krachtlijnen Bevraag leerlingen over samenwerking school-ouders Bevraag ouders over samenwerking school-ouders Bevraag directie en leerkrachten over samenwerking school-ouders Betrek school, ouders en leerlingen van bij het begin bij acties/initiatieven/beleid/… Ondersteun het middenkader dat de leerkracht kan ondersteunen Organiseer (netoverstijgend) intervisies tussen middenkaders, tussen leerkrachten van scholen met herkenbare en gelijklopende uitdagingen (uitwisseling van ervaringen, good practices, ideeën, aanpakken) Werk aan duurzaamheid

Krachtlijnen Stuur dit alles aan, met expliciete visie en prioriteitsbepaling Werk samen met externe organisaties en sectoren die dicht bij (groepen) ouders/school/leerlingen staan (in functie van kennismaking, bemiddeling, advies, doorverwijzing, …) Zorg voor een veilig en uitnodigend klimaat voor alle actoren. Iedereen moet zich welkom voelen. Bevraag vanzelfsprekendheden, onduidelijkheden, misverstanden, … Zoek naar aanknopingspunten om de relatie tussen school, ouders en leerlingen vorm te geven. Welke noden en behoeftes hebben de school, de leerlingen en de ouders gemeenschappelijk? …

Krachtlijnen Communicatie formeel en informeel Laagdrempelig Je kunnen inleven Luisteren Van een driehoek naar een sociaal netwerk Deel van breed netwerk in de buurt Ouders empoweren Sociale netwerken helpen opbouwen (is niet vanzelfsprekend tussen mensen buiten de eigen veilige gekende zone)

Samenvattend Elke ouder is betrokken en wil het best voor haar/zijn kind Initiés of non-initiés maakt nog te vaak een verschil. Ouders zijn vaak onzeker Betrokkenheid maakt het verschil. Maak er samen werk van Communiceer positief en oplossingsgericht De brugfiguur verbindt en versterkt Ga uit van een partnerschapsmodel De toestand van een samenleving moet worden afgemeten aan haar zorg voor de allerzwaksten

DANK U piet.vanavermaet@ugent.be Studiedag 20 jaar brugfiguren Gent 19 oktober 2017 DANK U piet.vanavermaet@ugent.be 9u30 Vicky