Jochen Tanghe & Jan De Bruyne Software aan het stuur De aansprakelijkheid voor autonome motorrijtuigen Jochen Tanghe & Jan De Bruyne

OVERZICHT Enkele feiten Zelfrijdende/autonome motorrijtuigen Vorderingsmogelijkheden van slachtoffers foutaansprakelijkheid (art. 1382 BW) gebrekkige zaken (art. 1384, eerste lid, BW) productaansprakelijkheid (WPA) vergoeding zwakke weggebruikers (art. 29bis WAM) Besluit

Enkele FEITEN Commercialisering binnen vijf tot twintig jaar Testprojecten Tesla & Google België: Aon (platoontest met autonome personenwagens) Recente ongevallen

Zelfrijdende/Autonome motorrijtuigen Vijf fases in menselijk handelingsproces lokaliseren waarnemen interpretatie beslissen uitvoeren Technologie te vervanging handelingsproces: GPS, Lidar, digitale kaarten, sensoren en software (algoritmes)

Zelfrijdende/Autonome motorrijtuigen Menselijk handelingsproces en technologie Fases van het handelingsproces Technologie Lokalisering GPS, Lidar en digitale kaarten Waarneming Sensoren en digitale kaarten Interpretatie   Software: algoritmes Beslissing Uitvoering

Zelfrijdende/Autonome motorrijtuigen Overname rijtaak door technologie in verschillende stappen geven van informatie aan bestuurder door sensortechnologie automatisering: vereenvoudigen rijtaken door instructies inzittende automatisch uit te voeren – technologie neemt zelf geen beslissingen autonomisering: motorrijtuig neemt zelf beslissingen Essentie autonome motorrijtuigen: zelf bepaalde keuzes maken

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers FoutAansprakelijkheid Fout ‘bestuurder’ artikel 1382 BW Controle over motorrijtuig in bepaalde mate aan een besturingssysteem overgedragen Drie categorieën afhankelijk invloed technologie bestuurder behoudt volledige controle over motorrijtuig inzittende houdt toezicht op motorrijtuig en kan overrulen inzittende heeft geen controle en houdt geen toezicht

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers FoutAansprakelijkheid Fout ‘bestuurder’ artikel 1382 BW eerste en derde categorie weinig problemen beperkte rol technologie technologie volledige controle tweede categorie belangrijker want interactie technologie/inzittende schending specifieke wettelijke gedragsnorm onzorgvuldigheid

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers FoutAansprakelijkheid Fout inzittende in tweede categorie schending specifieke wettelijke gedragsnorm onwaarschijnlijk handeling motorrijtuig geen handeling bestuurder verboden daad motorrijtuig ook een onrechtmatige gedraging van de inzittende, maar overmacht

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers FoutAansprakelijkheid Fout inzittende in tweede categorie onzorgvuldigheid inzittende onwaarschijnlijk gedrag motorrijtuig moeilijk te begrijpen of te voorspellen autonomie motorrijtuig werkt onoplettendheid in de hand switchen softwaresysteem naar bestuurder niet vanzelfsprekend

Alternatieve vorderingsmogelijkheden Artikel 1384, eerste lid, BW Wet Productaansprakelijkheid Artikel 29bis WAM

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers gebrekkige zaak Aansprakelijkheid bewaarder gebrekkige zaak artikel 1384, eerste lid, BW toenemend belang: van fout naar risico drie componenten: ‘zaak’ ‘gebrek’ ‘bewaarder’

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers gebrekkige zaak Keuze van de zaak A: motorrijtuig (materiële onderdelen) B: softwaresysteem Cass. 21 april 1972 (interneringscentrum): geen hindernis voor kwalificatie van software als zaak A + B: autonoom motorrijtuig (‘samengestelde zaak’)

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers gebrekkige zaak Gebrek en autonome motorrijtuigen abnormaal kenmerk/gesteldheid van zaak waardoor in bepaalde omstandigheden schade kan veroorzaken twee elementen: kenmerk/gesteldheid abnormaal

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers gebrekkige zaak Kenmerk/gesteldheid Cass. 18 oktober 2001: ongemakkelijke (onlogische?) verhouding tussen externe kenmerken structuur gevolg: softwaresysteem kenmerk van motorrijtuig? ja (‘samengestelde zaak’) nee: software als dienst aan het voertuig, niet als onderdeel

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers gebrekkige zaak Gebrek: ‘abnormaal’ afwijking van modelzaak: ‘normale verwachtingen’ moeilijk in te vullen want nieuw en complex moeilijke invulling niet te omzeilen met abnormaal gedrag als ‘negatief bewijs’, omwille van EDR (zwarte doos)

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers gebrekkige zaak Bewaarder A: motorrijtuig (materiële onderdelen) geen bijzonder probleem B: softwaresysteem licentieovereenkomsten: softwarebeheerder en/of gebruiker? A + B: idem

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers productaansprakelijkheid Producent aansprakelijk voor schade door gebrek in product dat hij op de markt brengt product gebrek bevrijdingsgrond: aannemelijk dat gebrek niet bestond op het ogenblik van in het verkeer brengen

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers productaansprakelijkheid motorrijtuig en materiële onderdelen zijn producten software een product? Richtlijn: ‘roerende goederen’: discussie contra: vermelding elektriciteit pro: teleologische interpretatie WPA: ‘lichamelijke roerende goederen’: neen

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers productaansprakelijkheid Gebrek niet de veiligheid die men gerechtigd is te verwachten moeilijk in te vullen op zich al vaag nieuw, complex, moeilijk in te schatten,… indicatie: informatie veiligheid als oogmerk van autonome wagens gevolg: een groot aansprakelijkheidsrisico

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers productaansprakelijkheid Gebrek op ogenblik in verkeer brengen product art. 8, b) WPA: producent niet aansprakelijk wanneer aannemelijk dat gebrek niet bestond op ogenblik in verkeer brengen ‘updaten’ als in het verkeer brengen probleem: zelflerende systemen

Vorderingsmogelijkheden slachtoffers Artikel 29bis wam Geen aansprakelijkheid: blijft toepasbaar Kwalificatie bestuurder Fundamentele bedenking m.b.t. grondwettelijke gelijkheid uitsluiting bestuurder vergoedingsregeling in zijn geheel

Besluit Aansprakelijkheid: van fout naar risico foutaansprakelijkheid steeds onwaarschijnlijker alternatieven artikel 1384, eerste lid, BW & WPA maar: nog veel interpretatiemoeilijkheden

Jochen Tanghe & Jan De Bruyne Universiteit Gent Centrum voor verbintenissenrecht UGent E Jochen.Tanghe@ugent.be T +3292649727 M +32474933677 www.ugent.be Ghent University @ugent Ghent University