Richtlijnontwikkeling en implementatie: A Neverending Story Multidisciplinaire richtlijn psychosociale hulp bij rampen en crises Richtlijnontwikkeling en implementatie: A Neverending Story Michel Dückers PSH conferentie, Bilthoven, 30 januari 2014

Onderwerpen Wat vraag ‘implementatie’ van ons? Hoezo een Neverending Story? Wat beveelt MDR PSH aan? Uitdagingen

Implementatie Wat is implementatie? ‘Een procesmatige en planmatige invoering van vernieuwingen en/of verbeteringen (van bewezen waarde) met als doel dat deze een structurele plaats krijgen in het (beroepsmatige) handelen, in het functioneren van organisatie(s), of in de structuur van de gezondheidszorg.’ (Hulscher 2000: Grol & Wensing 2006)

PSH en implementatie: twee thema’s Verschillen Doel en middel Focus Overeenkomsten  Contextgebondenheid Wederzijdse afhankelijkheid Vereisten: maatwerk en samenwerking beeld-, oordeels- en besluitvorming

Norm en praktijk Situatie zoals we die graag zien Situatie zoals die is Bij voorkeur minimale afstand     Onderzoek wijst ondubbelzinnig op kloof Niet-wenselijk Die kloof moeten we dichten Norm Praktijk “Kloof” Kloof Norm Praktijk

Verklaring Kloof Norm Praktijk Verklaring Invloeden (individu, rol, organisatie, samenleving, systeem/extern) Motivatie Capaciteit Gelegenheid Gedrag (al dan niet in lijn met richtlijn: preparatie, hulpverlening) Kloof Norm Praktijk Verklaring

Verbetering Anticipeer op motivatie, capaciteit en gelegenheid Werk van klein naar groot Invloeden (individu, rol, organisatie, samenleving, systeem/extern) Motivatie Capaciteit Gelegenheid Gedrag (al dan niet in lijn met richtlijn: preparatie, hulpverlening) Kloof Voorbeelden: informeer, werk aan bewustwording  ontwikkel kennis, vaardigheden, ervaring  wijs capaciteit toe, bundel of herverdeel, creëer ruimte ontwikkel hulpmiddelen (tools, checklists, applicaties)   Norm Praktijk Verklaring Verbetering

Norm Praktijk Verklaring Verbetering Kloof

Neverending Story? Reden 1. Omdat norm en praktijk veranderen Wisselwerking Goede norm past bij praktijk, gebaseerd op goede praktijk Goede praktijk voldoet aan norm Feitelijke PSH? Bevorderende en belemmerende factoren? Goede en minder goede voorbeelden? Verbeterpunten? Wat (niet) werkt in verschillende omstandigheden Praktijk Norm

Neverending Story? Reden 1. Omdat norm en praktijk veranderen Wisselwerking Goede norm past bij praktijk, gebaseerd op goede praktijk Goede praktijk voldoet aan norm Maar: norm en praktijk zijn levend

Neverending Story? Reden 1. Omdat norm en praktijk veranderen Relatie moet je onderhouden Luisteren en begrip door beide partners Soms bemiddelaar, iemand van buiten Praktijk Norm

Neverending Story? Reden 1. Omdat norm en praktijk veranderen Relatie moet je onderhouden Luisteren en begrip door beide partners Soms bemiddelaar, iemand van buiten - Richtlijnherziening en implementatie: oneindig proces Praktijk Norm 2007 Norm 2014 Norm 20?? Praktijk Norm

Neverending Story? Reden 2. Omdat richtlijnontwikkeling nog stap nodig heeft Catch-22 en MDR PSH: 1. MDR moet van toepassing zijn op en herkenbaar zijn voor alle partijen die ermee werken 2. Om de richtlijn geschikt te maken voor toepassing in de praktijk en herkenbaar moet hij specifiek zijn 3. Zodra we hem specifiek maken is hij niet meer van toepassing op of herkenbaar voor alle partijen 4. Dus kunnen we hem niet te specifiek maken

Wat beveelt MDR PSH aan? Van Catch-22 naar aanbeveling 22 “Implementeer deze richtlijn onder meer door: • deze richtlijn te vertalen naar een specifieke richtlijn, handelingsperspectief en/of protocol per partij en/of deeltaak • deze richtlijn integraal onderdeel te maken van de voorbereiding op rampen en crises (in de planvorming, via opleiden, trainen en oefenen), individueel per partij maar ook gezamenlijk, en de mate van voorbereiding periodiek inzichtelijk te maken/te controleren) • in brede zin te investeren in de motivatie, capaciteit en gelegenheid van betrokkenen op verschillende niveaus om deze richtlijn na te leven (onder andere door het belang ervan uit te dragen, door ruimte te creëren binnen de werkzaamheden, knelpunten weg te nemen en door de mate van naleving periodiek inzichtelijk te maken/te controleren)” Norm Praktijk Verklaring Verbetering Kloof

Uitdagingen Praktijk is veelal onbekend, afwijking norm dus ook (bemoeilijkt BOB) Transparantie kan confronterend zijn: leer zonder ‘blaming’ Doorbreek door onszelf gecreëerde verkokering Maak de bomen in het bos betekenisvol (behoefte aan praktische wegwijzers, orde) Investeringen in PSH geen urgentie in koude fase van ‘ramp-arm’ Nederland, toch: wacht niet tot het warm wordt!

Tot slot Samengevat: - Het werk is nooit af, normen veranderen, de praktijk verandert Bepalend voor kwaliteit: BOB en PDSA samenwerking en maatwerk Geen Neverending Story zonder fantasie Dank voor alle medewerking Op naar de volgende herziening!

Bedankt voor uw aandacht Voor meer informatie over de richtlijn, de totstandkoming en implementatiekwesties: info@impact.arq.org   Dr. Michel L.A. Dückers m.duckers@impact.arq.org Tel: +316 1066 1321