Studienamiddag 19 november Wat als betrokkenheid een recht wordt? Bewonersparticipatie in de sociale huisvesting: nood aan een groter engagement Studienamiddag 19 november

‘Vereniging Inwoners VAn Sociale woningen’ (VIVAS) (° 17/1/2004 onder impuls van samenlevingsopbouw; sinds 2012 ondersteund door VHP) • Samenwerkingsverband van georganiseerde lokale bewonersgroepen in de sociale huisvesting en actieve huurders die opkomen voor belangen van sociale huurders in het algemeen • Gemeenschappelijke belangenverdediging • Contact tussen huurdersgroepen bevorderen • Informatie-uitwisseling en vorming • Ijvert voor erkenning en volwaardige ondersteuning van huurdersgroepen Wie zijn wij?

Beleidsbrief minister: “ik wil de ondersteuning van bewonersparticipatie binnen de sociale huisvesting verderzetten, in het bijzonder in een verdere uitbreiding en veralgemening naar alle SHM’s en verdieping naar impact en inhoud binnen sociale huisvesting” Vaststelling op het terrein: nood aan structurele ondersteuning lokale bewonersgroepen Ontstaan dossier

Lokale situatie: enkele voorbeelden

INHOUDSTAFEL 1. Wat is (bewoners)participatie 2. Meerwaarde van participatie 3. Bewonersparticipatie buiten Vlaanderen 4. Huidige situatie in Vlaanderen 5. Bewonersparticipatie: nood aan een groter engagement van de Vlaamse Overheid 6. Besluit INHOUDSTAFEL

Bewonersparticipatie = container begrip = meer dan betrekken van huurdersgroepen = actief deelnemen met het oog op verbeteren leefomgeving en woonkwaliteit Leerproces Maatwerk WAT ?

WAT IS BEWONERS-PARTICIPATIE Participatieladder WAT IS BEWONERS-PARTICIPATIE Meeweten Meedenken Meepraten Adviseren Beslissen

Voorwaarden: Vertrouwen, continuïteit, vorming en ondersteuning, deskundige en onafhankelijke omkadering, financiële middelen, kwaliteitsvol overleg met duidelijke afspraken. MAAR ook zonder deze voorwaarden kunnen er reeds stappen gezet worden Voorwaarden

MEERWAARDE VAN BEWONERSPARTICIPATIE WIN-WIN situatie ● Voor de SHM Betere verstandhouding, huurders voelen zich meer verantwoordelijk, groter draagvlak bij beslissingen,.. ● Voor de sociale huurder Oplossen van individuele problemen, vergroten zelfvertrouwen en tevredenheid, aanleren van vaardigheden,… ● Voor het beleid Voeling met werkelijkheid, groter draagvlak bij beslissingen,… MEERWAARDE VAN BEWONERSPARTICIPATIE

BEWONERSPARTICIPATIE BINNEN & BUITEN VLAANDEREN Brussel / Nederland / Denemarken / England Afdwingbaar wettelijk kader: minimumvoorwaarden liggen vast, ruimte voor aanpassing naar plaatselijke situatie Budget van overheid, recht op financiële ondersteuning SHM’s hebben enkel recht op subsidies als ze effectief aan bewonersparticipatie doen Deskundig advies en vorming BEWONERSPARTICIPATIE BINNEN & BUITEN VLAANDEREN

HUIDIGE SITUATIE IN VLAANDEREN Visitatiecommissie ->positieve impuls inzake bewonersparticipatie -> Maar zwakkere scores bij beoordeling van prestatievelden 4 & 6 (sociaal beleid / dienstverlening) Hoe staan SHM’s tegenover bewonersparticipatie en hoe organiseren ze dit? -> Drempels: Budget, moeilijk om het blijvend te maken -> Vorm: tevredenheidsmeting, krantje, focusgroepen, bewonersgroep /HAR -> Ondersteuning: logistiek, (extern) personeel -> samenwerking: Samenlevingsopbouw, gemeente/OCMW,… HUIDIGE SITUATIE IN VLAANDEREN

NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT VLAAMSE OVERHEID Huidige reglementering • Recht op participatie ingeschreven in VWC (art 4) • Basisbegeleidingstaken in KSH (uitwerking MB) MAAR beperkt en niet afdwingbaar • Prestatiebeoordeling (erkenningsbesluit) Uitwerken van wetgevend kader • Met voldoende ruimte voor lokale situatie • Op verschillende niveaus (individueel, wijk, patrimonium) • Biedt leidraad voor evaluatie van SHM’s • En toekomstige subsidiering NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT VLAAMSE OVERHEID

WETGEVEND KADER ruim kader (VWC) lokale uitwerking Recht op informatie, overleg en advies voor huurder • Inschrijven als taakstelling voor SHM in VWC • Specifiëren in erkenningsbesluit • Opmaak verplicht participatieplan (opvolging in prestatiebeoordeling -> progressieve realisatie) WETGEVEND KADER ruim kader (VWC) lokale uitwerking

INFORMATIE, OVERLEG EN ADVIES ● Recht op informatie over: Huren van en wonen in sociale woning (individueel) Wijzigingen met betrekking tot beleid / beheer (betrokken huurders / huurdersgroep) ● Recht op overleg en advies informatie: Advies & overleg over collectieve belangen (op wijk niveau, patrimonium) Beleidsbeslissing: overleg in voorbereidingsfase, tijdig en duidelijk met betrokken huurders SHM moet hier altijd op reageren (motiveren) INFORMATIE, OVERLEG EN ADVIES

WETGEVEND KADER: oog voor lokale situatie ● Ruim kader recht op informatie, overleg en advies ● Lokale situatie: opstellen van een participatieplan Engagementen Maximaal betrekken van huurders Stapsgewijs In overleg met huurders Erkenningsbesluit voorziet periodieke controle: progressieve realisatie Niet verwarren met optimalisering dienstverlening! WETGEVEND KADER: oog voor lokale situatie

Middelen nodig voor: Ondersteuning lokale participatie-initiatieven (gesprekspartner SHM) zowel bij opstart (gemende subsidie?) als daarna blijvend (Vlaams Budget) Dit zowel voor personeel (ondersteuning) werkingsmiddelen groep (faciliteiten) Nood aan vorming: bundelen op Vlaams niveau (cfr Woonbond) NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT VLAAMSE OVERHEID Middelen voor ondersteuning

NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT financieel plaatje Vertrekpunt: Aantal woningen op 31/12/2016 (153.312) Uitgangspunten: •In kernsteden: 0,5 VTE per kernstad (=> gemiddeld aantal woningen per VTE 6000) • Antwerpen/Gent: 1 VTE voor max 10,000 woningen • Overige woningen provincie: 1VTE /10,000 woningen; 6,17€ / woning voor lokale ondersteuning 17 VTE Daarnaast ook nood aan Vlaamse ondersteuning (vorming) NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT financieel plaatje

NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT Middelen voor ondersteuning Simulatie middelen voor Vlaanderen op basis van Nederlandse situatie => Ligt dus volledig in de lijn 5,99€ in Nederland versus 6,17€ Vlaanderen huurdersgroep vormingscentrum Nederlandse situatie 5,20 € 1€ geïndexeerd 5,99 € 1,15€ Aantal VTE 16,61 3,20 NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT Middelen voor ondersteuning

Hoe kan dit georganiseerd worden: Logistieke ondersteuning: op niveau van SHM Lokale ondersteuning: Vlaams budget beheert door VMSW Vorming en scholing: Vlaams budget voor VHP NOOD AAN GROTER ENGAGEMENT VLAAMSE OVERHEID Middelen voor ondersteuning

Inspanning participatie: 2 partijen Huurdersgroep Collectieve belangen Iedereen kan toetreden Afgevaardigden: verkiezen In consensus/democratisch beslissen Terugkoppeling voorzien naar ruime achterban/alle huurders Opmaak begroting (verantwoording middelen) • Voldoende flexibiliteit • Geen huurdersgroep betekent niet dat er geen inspanningen moeten geleverd worden ENGAGEMENT HUURDERS

Veel beweging op het terrein (al dan niet onder impuls van visitaties) Laatste jaren: Veel beweging op het terrein (al dan niet onder impuls van visitaties) Investeringen in lokale bewonersparticipatie maar niet op structurele wijze Daarom nood aan: Afdwingbaar wettelijk kader (stappen op korte termijn!) Vorming en ondersteuning voor lokale groepen Vorming: organisatie op Vlaams niveau (cfr, buitenlandse voorbeelden) Ondersteuning: hoe financieel en institutioneel vormgeven? (met partners rond tafel: VVH, beleid) Als we participatie belangrijk vinden, dan moeten daar ook middelen voor worden uitgetrokken BESLUIT