Oog voor preventie: gemeenten aan zet Paul van der Velpen, 12 oktober 2016

Agenda Kosten stijgen, antwoord VWS Hoge verwachtingen, maar kan stelsel de verwachtingen waarmaken? 6 adviezen Diverse actoren( Gemeenten, GGD, VWS, RIVM, onderwijs, instellingen ,zorgverzekeraars), maar richt me op gemeenten.

Kosten zorg stijgen met 4,7% per jaar Antwoord Rijksoverheid/VWS: 1. Meer taken naar zorgverzekeraars (4) ; zorgverzekeringswet (2006) * scherp inkopen * concurrentie om de klant * eigen risico/bijdrage 2. Meer taken naar gemeenten (393); drie decentralisaties (2015)/transformatie/innovatie. Lokaal gezondheidsbeleid lag al bij gemeenten enerzijds samenwerking * gebiedsgericht, sociale wijkteams * zelfredzaamheid/klanten-perspectief * samenwerking * regie op casusniveau (1 gezin, l plan) * zelfredzaamheid * preventie anderzijds scherpe inkoop/concurrentie tussen instellingen

Kunnen we lagere kosten verwachten met dit stelsel? Rekening gehouden met ontwikkelingen? Globalisering, individualisering, meer chronische patiënten Kloppen de aannames Zelfredzaamheid reëel? Nabij goedkoper, gewenst? Wijkteams als panacee? Wat zijn de risico’s? Wijkteams als magneet Hoge verwachtingen t.a.v. preventie Rapport Raad voor de Volksgezondheid vernietigend t.a.v. preventie welvaarsziekten (2011) RIVM: 10 knelpunten t.a.v. preventie in zorgstelsel (2015) Groot aantal partijen

Advies 1: Focus op risicofactoren en vermijdbare ongezonde gedrag 1. Bewegen 2. Roken 3. Alcoholgebruik 4. Voeding 5. Ontspanning Overgewicht----- obesitas ---diabetes Sociaal-emotionele problematiek (depressie, huiselijk geweld, angst- stemmingsstoornissen, eenzaamheid, stress, huiselijk geweld etc.) 6. Ongevallen, luchtvervuiling

Top ziektemakers westerse wereld 13% 39% Effecten in de orde van grootte van verkeerd eten, niet bewegen. Minder dan roken, meer dan meeroken 13% 8% 8%

Advies 2: Stel doelen en investeer 1. Kosten: meerkosten afvlakken geen onnodige zorg 2. Kwaliteit van leven overgewicht? gezondheidsverschillen verkleinen (minder ongezondheid bij mensen in armoede, met uitkering?) 3. Kwaliteit van stelsel wachttijden, bejegening, multidisciplinair indien nodig, co- creatie indien nodig, nabij/wijkgericht indien wenselijk door klant Triple aim 4. Maatschappelijke participatie verhogen (betaald werk, vrijwilligerswerk)

Advies 3: heb oog voor de samenhang Tussen gezondheid en andere factoren. Gedeeltelijk vermijdbaar, maar sterk gekoppeld aan SES Met alleen beroep op eigen verantwoordelijkheid gaan we het niet redden, gaat ook om gedrag van scholen, bedrijven (als voedselproducent en als werkgever), wijken. Draai aan meerdere knoppen (huisvesting, werk, opleiding, inkomen, veiligheid, ruimtelijk) Via de omgeving, het individuele gedrag veranderen. Maak van de gezonde keuze, de makkelijke keuze.

4.Financiën en wet/regelgeving. Rijk (VWS, onderwijs, justitie) Zie het stelsel als 1 geheel, l groot waterbed. 1. Volgorde - nulde, 1e, 2e lijn 2. Functionaliteit - onderwijs, welzijnswerk, zorg, inkomen etc. 3. Schaal - wijk, (stadsdeel), stad, regio, land 4.Financiën en wet/regelgeving. Rijk (VWS, onderwijs, justitie) Gemeente Premie gefinancierd (zorgverzekeraars) Follow de money: gemeenten ----rijk (zorgverzekeraars, RIVM, GGD, zorgaanbieders, burgers, professionals afgeleid)

Advies 4: Maak preventiecocktails Universele preventie: bevordert en beschermt (wet/prijs) actief de gezondheid van de gezonde bevolking (JGZ) Selectieve preventie: bevordert de gezondheid van specifieke groepen met verhoogd gezondheidsrisico. Onder selectieve preventie valt ook het opsporen en toeleiden naar zorg Individuele preventie (Geïndiceerd of zorggerelateerd) Voorkomt ziekte of verdere gezondheidsproblemen bij individuen die veelal nog geen gediagnosticeerde ziekte hebben, maar wel risicofactoren of symptomen Of voorkomt complicaties, beperkingen, en een lagere kwaliteit van leven of sterfte bij individuen met een gediagnosticeerde aandoening/gezondheidsprobleem

Advies 5: Burger centraal en practice what you preach Sluit aan bij leefwereld (systeemwereld) Omgaan met venijnig dilemma: individuele keuzen genereren collectieve kosten Niet u vraagt en wij draaien Maak klantroutes: startpunten Zwangerschaps- en geboortezorg JGZ Huisartsen Onderwijs Politie Uitkeringsloket Practice what you preach

Hoge verwachtingen t.a.v. preventie terecht? Rapport Raad voor de Volksgezondheid en Zorg Preventie van welvaartsziekten (2011) Vernietigend oordeel Preventie in het zorgstelsel (2015) Tien knelpunten

Advies 6: creëer meer samenhang en sturing. Investeer. Leren van effectieve preventie-activiteiten Bevolkingsonderzoeken: centraal (zonder gemeenten, zonder GGD) infectieziektebestrijding: heldere taakverdeling, wettelijk geborgd Jeugdgezondheidszorg: centraal basispakket, RVP Bescherming (wet, prijs) Niet op geleide van individu Stevige sturing

Zet Publieke gezondheid in Niet op geleide van individu 1.Signaleren 2.onderzoek/monitoren 3.Toeleiden 4.Interventie (cure, gezondheidsbescherming, bevordering) 5.Evaluatie Vooral aan voorkant en achterkant van stelsel Screening vs maatwerk (jij en je gezondheid)

Voordelen wet publieke gezondheid Medebewind: zowel gemeenten als Rijk Verbinding met diverse wetten: wet op de veiligheidsregio, wet kinderdagverblijven… Brengt gemeenten in positie: gemeenten verantwoordelijk voor verbinding publieke gezondheid en reguliere gezondheid (art2) Zowel voor reguliere als voor crisissituatie

Acties voor gemeenten Zorg voor informatie en inzicht (wijk, school, populatie, klantroute, effect) . Profiel en consumptie Formuleer doelen (triple aim) Focus op risicogroepen/lage SES/specifieke populatie(s). Integraal gezondheidsbeleid? Creëer verbindingen (ook met landelijke programma’s) Bekijk samenhang vanuit klanten: klantroutes (niet altijd wijk etc) - Voeg per programma publieke gezondheid toe (bouwen klantroute, onderzoek, triage,toeleiding ……interventie) Gebruik de wetgeving Koop effectieve interventies in (advies GGD?). Toon ze (www.jeugdpreventiewijzer.nl) Verleid huisartsen om meer aan preventie te doen Practice what you preach

Relaties met sociaal domein Onderzoek Jeugd: Zet jgz in positie Onderwijs: Versterk de rol van preventie in onderwijs (risicoprofiel, zorgpaden etc) Inkomen/werk koppel gezondheid aan toeleiding tot arbeidsmarkt cq participatie Zorg * Stigma psychiatrische problemen

Relatie met domein veiligheid OGGZ uit de wet publieke gezondheid Niet alleen individuele component belang sociale component neemt toe * Verwarde burgers * Treiteraanpak * top 600 * top 400 * Psychoscociale nazorg * Huiselijk geweld * Suicide preventie * Imago psychiatrische patient, thrive etc. Onafhankelijke triage Relatie met forensische

Relatie met ruimtelijke ordening Omgevingswet * gevoelige bestemmingen Ruimtelijke ordening raakt ook andere programma’s (AAGG)

Vraag van VWS Geef invulling aan verantwoordelijkheid voor totale stelsel Breng samenhang aan en sturing Zorg voor risicokapitaal voor innovatie Versterk landelijke infrastructuur Zet gezondheidsraad meer in binnen publieke gezondheid Neem verantwoordelijkheid in bestrijding obesitas Pak sociaal emotionele problematiek integraal aan Beperk gebruik van genotmiddelen Kom met een landelijk basispakket preventie (voorzorg, vrienden) Investeer in schoolgezondheidsbeleid Geef kaders mee bij decentralisatie (regio? Rol publieke gezondheid) Practice what you preach