Informatie Bijeenkomst Een kadernotitie als opstap voor een Grondstoffenbeleidsplan “Fan Ôffal nei Grûnstof/Wergebrûk” Sjoukje Minnema –Tytsjerksteradiel Remko Kamstra– Cyber Adviseurs Burgum, 12 januari 2017

Welkom Verwachting voor het komende uur… Deel 1 (Sjoukje): Aanleiding en doel kadernotitie en grondstoffen- of afvalbeleidsplan VANG doelstellingen en ontwikkelingen grondstoffenbeleid in NL Stappenplan kadernotitie en beleidsplan Resultaten afvalinzameling Deel 2 (Cyber: Remko Kamstra) Ontwikkelingen NL en eerste resultaten Proces Discussie/ vragen.

Aanleiding VANG: Van Afval Naar Grondstof.  programma VANG-huishoudelijk afval (VANG-HHA) Doel: Meer afvalscheiding en minder restafval in 2020: Van 250 kilo (landelijk gemiddelde) naar 100 kilo restafval per inwoner per jaar in 2020; 75% scheiding van huishoudelijk afval in 2020; Dat is de ambitie van het Ministerie van IenM, de VNG, de NVRD en Rijkswaterstaat. VANG-huishoudelijk afval programma: Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inzameling van het huishoudelijk afval. VANG-HHA is ontwikkeld om gemeenten te helpen om de nodige stappen te zetten naar een circulaire economie. Naast afvalscheiding zijn preventie en grondstofketens sluiten belangrijke speerpunten. Een gemeente heeft hierop bijvoorbeeld invloed door beleidskeuzes te maken in de manier van inzamelen of  voorlichting van burgers. Wat betekent VANG-HHA voor gemeenten? Om de doelstellingen te realiseren zet dit programma in op de volgende vier hoofdlijnen: Gemeenten formuleren ambitieuze beleidsdoelen; Gemeenten zijn in staat om werk te maken van de eigen beleidsdoelen; Burgers zijn gemotiveerd bij te dragen aan afvalpreventie en afvalscheiding; Ketenpartijen werken samen aan het sluiten van ketens. Het uitvoeringsprogramma loopt door tot 2025. Ladder van Lansink Het voormalige Tweede Kamerlid Lansink diende in 1979 een motie in over de gewenste verwerking van afval: De Ladder van Lansink. Deze ladder geeft in een rangorde aan wat de meest milieuvriendelijke manieren van afvalverwerking zijn. Hoe hoger op de Ladder van Lansink, hoe milieuvriendelijker de vorm van afvalverwerking. Trede: Afvalpreventie: Voorkomen dat afval ontstaat. Materiaal hergebruik (recycling): Gescheiden inzamelen van materialen, of nascheiding uit het restafval bij de afvalverwerking, zodat er nieuwe producten van gemaakt kunnen worden. Verbranden met energieterugwinning: Materialen die veel energie bevatten worden gebruikt als brandstof om energie mee op te wekken in verbrandingsinstallaties met een hoog energie rendement. Verbranden: Het verbranden van huishoudelijk afval zonder energieterugwinning komt niet meer voor in Nederland. Storten: Storten op vuilnisbelten is de minst wenselijke optie. In Nederland is storten van huishoudelijk afval niet meer toegestaan. In andere landen gebeurt dit nog wel. Bedrijfsafval, zoals (verontreinigde) grond, reststoffen uit afvalverbrandingsinstallaties en asbesthoudend puin, mag in Nederland nog wel (gecontroleerd) gestort worden. Bijna al het huishoudelijk afval in Nederland wordt gerecycled of verbrand met energieterugwinning. Eén procent gestort of geloosd. Kaderrichtlijn afvalstoffen Richtlijn 2008/98 heeft als doel het milieu en de menselijke gezondheid te beschermen door preventie van afval en beperking van de negatieve gevolgen van afvalbeheer (art. 1). Zij beoogt ook bij te dragen aan de transitie naar een "recyclingmaatschappij", waarin de productie van afval wordt voorkomen en afvalstoffen als grondstof worden gebruikt. Wet milieubeheer (Wm) De Nederlandse regelgeving over afvalstoffen is primair terug te vinden in hoofdstuk 10 van de Wet milieubeheer. Dit hoofdstuk bevat hoofdzakelijk kaderwetgeving. De meeste onderwerpen zijn nader uitgewerkt in AMvB's, ministeriele regelingen en provinciale milieuverordeningen. In aanvulling op de regelgeving is het meerjarige Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) van belang. Landelijk afvalbeheerplan-3 (LAP-3, nu in concept): Naar 30 kilo restafval per inwoner in 2025 En 90% scheiding per inwoner in 2025 Het LAP-3 vervangt het huidige LAP-2. In het ontwerp komt de relatie tussen het stimuleren van de circulaire economie en het afvalbeleid aan bod. Ook de doelstellingen van het LAP-3 zijn aangepast aan het CE-programma en het beleidskader is daarom aangescherpt. Zo is helder dat recycling in het algemeen de voorkeur verdient boven verbranden maar er wordt ook ingegaan op de verschillende vormen van recycling. Verpakkingenakkoord: De Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022. Ministerie, gemeenten en bedrijfsleven zijn in gesprek geweest over dit akkoord voor inzameling en hergebruik van verpakkingsafval. Belangrijke punten zijn de groei van hergebruik, een verdere verduurzaming van de verpakkingsketen en de financiering. Inzet was om een totaalpakket aan afspraken te maken voor tien jaar. Inmiddels is aan de Raamovereenkomst een addendum toegevoegd. Hierin staan afspraken die de overeenkomst aanvullen en verduidelijken zodat meer aan de wensen van gemeenten tegemoet wordt gekomen. In een schriftelijke ledenraadpleging heeft een grote meerderheid van de leden (76%) ingestemd met de Raamovereenkomst en het addendum. 

Aanleiding (2) opstellen Grondstoffenbeleidsplan Gemeente Tytsjerksteradiel: Nu: Geen grondstoffenbeleidsplan en uitvoeringsprogramma; Eenheid mist in huidige beleid; Geen overkoepelend beleidsdocument Langere termijnvisie is niet vastgelegd Er zijn keuzes nodig naar de toekomstige afvalinzameling Ontwikkelingen: Duurzaamheidsevaluatie begin 2017 Op naar een circulaire economie? Gemeente Tytsjerksteradiel: Als Gemeente hebben we op dit moment geen grondstoffenbeleidsplan en uitvoeringsprogramma; Is dit erg? De E.U. en de landelijke overheid zetten steeds meer in op de ontwikkeling naar een circulaire economie waarbij afvalpreventie en –scheiding en grote rol spelen. Vang doelstellingen zijn (nog) niet verplicht én nog niet in ons huidige beleid vastgelegd. Het is wenselijk om hier wel keuzes in te maken. Vanuit o.a. duurzaamheidsoogpunt en het Landelijke afvalprogramma (LAP-3) moeten we naar de toekomst toe keuzes maken. In 2017 wordt ons gemeentelijke duurzaamheidsbeleid geëvalueerd. Reden om het wel te doen: Eenheid mist in ons huidige beleid; Er is geen overkoepelend beleidsdocument; Lange termijnvisie is niet vastgelegd; Er is richting en er zijn keuzes nodig voor de toekomstige afvalinzameling.

Doel Doel grondstoffenbeleidsplan Resultaat: Kadernotitie Uitvoeringsprogramma Doel Kadernotitie Doel Kadernotitie De organisatie (beleid & uitvoering) en het bestuur (gemeenteraad, college) leggen gezamenlijk een kader vast dat als basis gebruikt gaat worden voor het opstellen van een grondstoffenbeleidsplan. De vastgelegde kaders worden gebruikt als uitgangspunt voor de ontwikkeling van het grondstoffenbeleidsplan. Doel grondstoffenbeleidsplan Het ontwikkelen en vastleggen van een lange termijnvisie en bijbehorende beleidsdoelen over de toekomstige afvalinzameling. Het grondstoffenbeleidsplan gaat dienen als basis voor een bijbehorend uitvoeringsprogramma (2-jaarlijks, collegebevoegdheid) dat handen en voeten gaat geven aan het vastgelegde beleid. In een uitgezet tijdspad worden werkzaamheden opgenomen met bijvoorbeeld onderzoeken en acties. Mogelijkheid om bij te dragen aan (onze) duurzaamheidsdoelstellingen en/of sociale werkgelegenheidsdoelstellingen. Resultaat: Kadernotitie Grondstoffenbeleidsplan Uitvoeringsprogramma

Stappenplan kadernotitie en beleidsplan Tijdlijn Grondstoffenbeleidsplan Kadernotitie Grondstoffenbeleidsplan Uitvoering Start Opiniërend Afronding Het hele proces bestaat uit 3 opeenvolgende fasen, de kadernotitie, het grondstoffenbeleidsplan en de uitvoering. Elke fase is zelf weer opgebouwd in een aantal processtappen, beginnend met een start-up en eindigend met een afronding. Kadernotitie: Er heeft in oktober/november 2016 een start-up meeting plaats gevonden met beleidsmedewerkers en buitendienstmedewerkers waarbij de plannen binnen de organisatie zijn gepresenteerd. Doel hiervan was om te informeren, om draagvlak binnen de organisatie te creëren en om in het gehele proces gebruik te kunnen maken van de verschillende disciplines en expertises, aanwezig in onze organisatie; Op dit moment (januari 2017) zijn we bezig met stap-2 waarbij de gemeenteraad wordt geïnformeerd over de plannen om te komen tot een grondstoffenbeleidsplan; Stap-3 en -4 zullen eveneens met de gemeenteraad plaatsvinden. In deze processtappen is het de bedoeling er achter te komen welke richting de gemeenteraad op wil met een grondstoffenbeleidsplan en deze richting vast te laten leggen in een raadsbesluit. Zo gauw de besluitvorming rondom de kadernotitie heeft plaats gevonden kan processtap 1 (kadernotitie) worden geëvalueerd en afgesloten. We streven ernaar deze fase voor de zomervakantie van 2017 af te kunnen ronden. Grondstoffenbeleidsplan: Zo gauw de besluitvorming rondom de kadernotitie heeft plaatsgevonden kan worden begonnen met fase-2: het ontwikkelen van het grondstoffenbeleidsplan. De precieze stappen voor deze fase moeten nog worden vastgesteld. Deze fase wordt afgesloten door een gemeenteraadsbesluit. Uitvoering: Zo gauw de besluitvorming rondom het grondstoffenbeleidsplan heeft plaats gevonden, kan worden begonnen met fase-3: de daadwerkelijke uitvoering middels meerjarige uitvoeringsprogramma’s. Deze uitvoeringsprogramma’s worden door het college vastgesteld. 1 2 3 4 5 6 Informerend Besluitvormend Start

Resultaten afvalinzameling Doel Vang 2020: 100 kilo en 75% Doel Vang 2025: 30-50 kilo en 90% Huidige resultaat: VANG Provinciaal:     187 kilo en 65% VANG T-diel:            152 kilo en 72% De Gemeente Tytsjerksteradiel valt onder stedelijkheidsklasse E (*). De tabel geeft een overzicht van de huidige (landelijke) gemiddelde hoeveelheid restafval (in Kg per inwoner per jaar) per klasse en wat mogelijk wordt geacht. Voor de Gemeente Tytsjerksteradiel (klasse-E) wordt 55 kg restafval (per inwoner per jaar) in 2020 mogelijk geacht. De “Best practice” is 31 Kg. VANG Berekening van kilo’s restafval = "Brandbare fractie Sortibak na nascheiding“ + "residu bouw & sloop fractie Milieustraat“ + "grofvuil fractie Milieustraat “ VANG Provinciaal: 187 kilo = 147 + 7,5 + 33 VANG T-diel: 152 kilo = 122 + 7 + 19 (*) Stedelijkheidsklasse: De stedelijkheidsklasse is een maatstaf voor de concentratie van menselijke activiteiten gebaseerd op de gemiddelde omgevingsadressendichtheid (oad; het aantal adressen binnen een cirkel met een straal van één kilometer rondom een adres, gedeeld door de oppervlakte van de cirkel). Hierbij zijn vijf categorieën te onderscheiden van klasse-A: zeer sterk stedelijk (gemiddelde oad van 2500 of meer adressen per km2) tot klasse-E: niet stedelijk (gemiddelde oad van minder dan 500 adressen per km2).

Resultaten afvalinzameling: provinciaal Inzamelmethode (T-diel); Huis aan huis: Huishoudelijk afval (fijn): Fijn restafval (Sortibak) en groente- fruit- en tuinafval (GFT, Biobak): Eigen inzameldienst; Huis aan huis in minicontainers (240 L) middels de Biobak (groen) en Sortibak (grijs); Frequentie: tweewekelijks; Inclusief: Kunststof verpakkingen en overige plastics: nascheiding SBI installatie Oudehaske; Drankenkartons: nascheiding SBI installatie Oudehaske; Metaal nascheiding SBI installatie Oudehaske; Overig: Rest Energie Centrale (REC). Oud papier en karton: Huis aan huis middels 18 scholen/ verenigingen. Garyp doet het zelf, Wyns heeft ondergrondse container (vanwege kleinschaligheid vs kosten); Frequentie: varieert, van maandelijks tot tweemaandelijks. Textiel Huis aan huis door Reshare (Leger des Heils/Omrin); Frequentie: twee keer per jaar. Klein chemisch afval Na aanmelding ophalen (persoonlijke overdracht aan huis); Takken/Snoeiafval Frequentie: wekelijks, max 4m3, betaalde dienst. Grof Huishoudelijk afval Inzamelmethode (T-diel), ondergrondse containers verzamelcontainer restafval bij appartementen (conform beleid) Aantal: 31 stuks verspreid in de gemeente, op 14 locaties daarvan staat ook een GFT container. Bladkorven (bladeren (herfst) Aantal: 53 stuks verspreid in de gemeente. Glas Aantal: 24 stuks verspreid in de gemeente. Aantal: 13 stuks verspreid in de gemeente. Inzamelmethode (T-diel), locaties Milieustraat (eigen locatie en exploitatie) Diverse deelstromen (bronscheiding) en grof huishoudelijk afval; Aantal: 21 deelstromen. Composteerterrein (eigen locatie en exploitatie) Grond (max 1 m3), Tuinafval, Bladeren. Detailhandel Frituurvet/ wecycle depots/ batterijen inname; Inname eigen producten voor korting: schoenen, textile; Aantal: diverse verspreid in de gemeente. Status VANG-Doelstelling (100 kg/inw.): huishoudelijk afval: We doen het beter dan gemiddeld in Fryslân. Restafval (Kg per persoon per jaar): T-diel: 152kg/inwoner; Gemiddeld in Fryslân: 187 kg/inwoner; Direct omliggende gemeenten ook rond het provinciale gemiddelde. Recycling percentage: T-diel: 72%; Gemiddeld in Fryslân: 65%. Groente Fruit en Tuinafval (GFT): Wij (T-diel) zamelen meer kilo’s per inwoner in: 177 kilo; Gemiddeld in Fryslân: 122 kilo. Oud papier: Wij (T-diel) zamelen minder kilo’s per inwoner in: 60 kilo (Dit is exclusief het ingezamelde oud papier in Garyp (gegevens op dit moment onbekend); Gemiddeld in Fryslân: 63 kilo. Kunststoffen verpakkingsafval: Wij (T-diel) zamelen minder kilo’s per inwoner in: 13 Kg; Gemiddeld in Fryslân: 16 kilo; Ten opzichte van bronscheiding “Plastic Hero’s” doet de nascheiding het veel beter: Wij (T-diel) 13 versus minder dan 7 kg en 7 tot 13 kg (landelijk) (2014) Glas: Wij (T-diel) zamelen minder kilo’s per inwoner in: 17; Gemiddeld in Fryslân: 19 kilo. Grof Huishoudelijk afval: gemiddeld zitten wij (T-diel) lager in aantal kilo’s per inwoner dan gemiddeld in Fryslân. Onze deelstroom kilo’s zijn ook lager dan gemiddeld; Wij (T-diel) zamelen minder kilo’s per inwoner in: 19; Gemiddeld in Fryslân: 33 kilo (gemiddeld over 2013 t/m 2015). Tarieven Afvalstoffenheffing: Eenpersoons huishouden: €120,- (2016) ; € 130,- (2017) Meerpersoons huishouden: €175,- (2016); € 185,- (2017) Wij zijn geen Diftar gemeente Financiële prikkel: Extra container Sortibak (grijze container) : € 75,- per jaar Groene container (groene container) : € 20,- per jaar Tarieven Milieustraat en Composteerterrein: Bouw & Sloop afval : € 50 per m3 A-B-C-hout; gasflessen; dakafval; puin; gips; harde kunststoffen; € 50 per m3 Rest vd deelstromen en grof huishoudelijk afval: Gratis Haaltarieven (na aanmelding): KCA : Gratis Takken en snoeiafval (tot 4 m3) : € 15,- (€ 7,- extra voor elke volgende m3) Grofvuil (tot 4 m3) : € 25,- We halen geen bouw- en sloopafval op.

Resultaten afvalinzameling: gemeente De tabel geeft een overzicht van de percentages van verschillende fracties, aangetroffen in de Sortibak bij een beperkte sorteeranalyse, de afgelopen 5 jaar. De eerste 7 fracties (bronscheiding) zijn fracties die de inwoners zelf via bronscheiding hadden moeten aanbieden en dus niet in de sortibak horen. De volgende 4 fracties worden via nascheiding (nascheidingsinstallatie van Omrin) uit de sortibak gehaald. Luiers worden op dit moment niet apart ingezameld en worden ook niet via nascheiding uit de sortibak gehaald. De resultaten spreken voor zich: Er zit op dit moment nog teveel materiaal in de sortibak wat middels voorscheiding ingezameld dient te worden. Door deze fracties uit de sortibak te halen wordt mogelijk al voldaan aan de toekomstige doelstellingen eerder in deze presentatie benoemd.

Wat doen we al anders / extra? Eigen inzameldienst Eigen milieustraat en composteerterrein Uitgifte keukenemmertje (2013) Afvalcoaches (pilot project 2015-2017, eventuele verlenging) “Ho net yn ‘e kliko”, scheidingscampagne in 3 dorpen T-diel (2015) Eigen inzameldienst, milieustraat, composteerterrein: Omrin doet de inzameling voor ruim 172.000 huishoudens in 17 Friese gemeenten, drie Groningse en bijna 7.000 bedrijven. De verwerking doen zij voor circa 375.000 huishoudens en vele bedrijven. De gemeente Tytsjerksteradiel laat het huishoudelijk afval niet door Omrin inzamelen, dat doen we zelf, met onze eigen inzameldienst. We hebben hierbij ook een eigen milieustraat en een composteerterrein. Het ingezamelde afval wordt wel grotendeels door Omrin gesorteerd en verder verwerkt en/of in de keten afgezet. Keukenemmertje: In 2013 zijn er keukenemmertjes aan alle huishoudens uitgereikt voor etensresten. Onderzoek wijst uit dat men dit afval beter scheidt wanneer er in de keuken een afvalemmertje voor etensresten aanwezig is. Afvalcoaches: Op dit moment hebben we 2 afvalcoaches in dienst. Zij geven ondersteuning bij de afvalinzameling, controleren onder andere de aan de weg staande sorti- en biobakken op inhoud en spreken inwoners aan op hun sorteergedrag. Ook kunnen inwoners bij hen terecht voor informatie over de afvalinzameling. Ho, net yn ‘e kliko: Ho! Net yn ‘e Kliko! is een afvalcampagne voor huishoudens.   De campagne is in 2015 ontwikkeld voor dorpen door dorpen. Heeg, Gytsjerk, Oentsjerk en Eastermar namen het initiatief. Doel van de campagne is 25% minder afval in de container voor restafval. Dit kun je  makkelijk bereiken door zes afvalsoorten beter gescheiden weg te gooien. En minder afval produceren mag natuurlijk ook.

Wat doen we al anders / extra? (2) Sortibakcampagne (2016 en opvolgende Jaren) Afval-app (vanaf 2015) Repair café Sortibakcampagne: Op 22 maart 2016 lanceerden de Friese gemeenten en Omrin de grootschalige campagne: ‘Sortibak, samen halen we alles eruit.’ Wat voorheen de ‘restafval’ container was heet nu de Sortibak. Doel van de campagne is het verminderen van de hoeveelheid huishoudelijk afval. Omrin afvalapp: De inwoners van de gemeenten Achtkarspelen, het Bildt, Bellingwedde, Harlingen, Heerenveen, Leeuwarden, Leeuwarderadeel, Littenseradiel, Ooststellingwerf, Opsterland, Tytsjerksteradiel en Weststellingwerf kunnen gebruik maken van de Omrin afvalapp voor op hun smartphone en/of tablet. Met de Afvalapp weet je precies wanneer welke containers, wanneer worden geleegd. Afwijkingen op de reguliere inzameling (vorst, feestdag, autopech) kunnen hiermee snel en makkelijk worden gedeeld met de gebruikers. Ook de dichtstbijzijnde container voor textiel, glas en/of papier kan worden opgezocht met deze handige app. Geschikt voor Android (vanaf versie 2.3.3), iOS en Windows. Repair café: Sinds 2013 bestaat er de mogelijkheid in de gemeente om als inwoner, kapotte (elektrische) apparaten na te laten kijken en te repareren. Dit wordt uitgevoerd door vrijwilligers.

Interessante regionale ontwikkelingen Gemeentegrens overschrijdende milieustraat (2017 ? ) Kollumerland: Wastecoins, knipkaart Heerenveen: groen-groen-grijs Achtkarspelen: 0-tarief milieustraat Gemeentegrens overschrijdende milieustraat: Er is onderzocht wat de mogelijkheden zijn om als inwoner het afval bij een andere milieustraat te brengen dan de milieustraat in de eigen gemeente. Afstemming en uitvoering van het plan zijn nu nog nodig. Daarnaast is ook instemming van alle regionale gemeenten (colleges) nodig voordat het project tot uitvoering kan komen. In 2017 wordt dit verder uitgewerkt met de omliggende gemeenten. Kollumerland: Wastecoins, knipkaart: De gemeente Kollumerland c.a. heeft in 2016 een proef uitgevoerd met het geven van “WasteCoins” bij het inleveren van kleine hoeveelheden, gescheiden aangeleverde afvalstoffen. Aan iedere kilo gescheiden aangeleverde materialen wordt 1 WasteCoin toegekend. De waarde van de WasteCoin kan variëren. De volgende grondstoffen komen in aanmerking voor een beloning in WasteCoins: stukjes ongeverfd hout, kleding en textiel, metalen, kleine elektrische apparaten, batterijen en kleine accu’s, oliën & vetten en oud papier.  Eind 2016 is er een evaluatie uitgevoerd waarbij door de gemeente is besloten om de proef met 2 jaar te verlengen. Heerenveen: groen-groen-grijs Een instrument om het scheidingsgedrag te verbeteren, is de toepassing van een andere inzamelsystematiek. Op basis van een 2-tal pilots (in respectievelijk de wijk De Heide en het dorp De Knipe/het Meer heeft de gemeente besloten per 1 januari 2016 in de gehele gemeente over te gaan op een nieuwe inzamelsystematiek (groen-groen-grijs). Met deze maatregel is beoogd het scheidingsgedrag verder te stimuleren. Voor grondstoffen, zoals gft-afval, past daarbij een hogere service richting de burger. Het nieuwe systeem heeft geleid tot een beginnende milieuwinst. Het scheidingsresultaat is toegenomen van 66% naar 69%. Achtkarspelen: 0-tarief milieustraat In 2015 is de gemeente Achtkarspelen overgegaan naar een 0-tarief voor de milieustraat. Het is ons onbekend wat voor effecten dit tot nu toe heeft op de afvalscheiding en inzameling.

Tariefstelling/ afvalstoffenheffing (regio) Tytsjerksteradiel behoort tot de 8 procent gemeenten met de laagste gemiddelde afvalstoffenheffing. De afvalstoffenheffing varieert per gemeente. De kostenposten van de afvalstoffenheffing zijn niet altijd op dezelfde manier opgebouwd waardoor deze niet zomaar zijn te vergelijken met elkaar.

Tussentijdse conclusie We zijn op de goede weg, maar het kan nog beter VANG-doelstellingen 2020 zijn haalbaar Kansen in afvalpreventie, hergebruik en recycling. Hoe doen we het op dit moment? We hebben over het algemeen betere resultaten met de afvalinzameling en –scheiding dan gemiddeld in Fryslân; Onze afvalstoffenheffing is laag in vergelijking met de rest van Nederland. Wat kan beter: Er zitten nog veel deelfracties in de sortibak die via bronscheiding ingezameld horen te worden; We hebben nog stappen te maken om te voldoen aan de VANG-doelstellingen. We schatten in dat deze doelstellingen wel haalbaar zijn gezien de aanwezigheid van aanzienlijke % van deelfracties in de sortibak die daar niet in thuis horen; Inzetten op een betere bronscheiding; Voor verdere stappen in de richting van een circulaire economie, inzetten op afvalpreventie, hergebruik en recycling.