Ontmoetingen tussen water en mens over waterveiligheid Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Ontmoetingen tussen water en mens over waterveiligheid Govert D. Geldof Tauw bv, Deventer & DTU Kopenhagen Expertise Netwerk Waterkeren Delft, 11 januari 2007

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Presentatie Context (techniek en maatschappij) Observaties Zeggingskracht techniek Veiligheid is niet-lineair Risico = f (dreiging, kwetsbaarheid) Risico’s zijn persistent Rampspoedprediking werkt niet Bifurcatiepunten Rotterdam Waterstad 2035 De Driepuntsbenadering Conclusies

Context strategie Wetenschap Techniek Maatschappij pk Praktijk Complexiteits- wetenschap strategie Techniek Maatschappij pk Praktijk

Observatie 1: zeggingskracht “techniek” Zeggingskracht technische rationalisering neemt af Waardering ingenieur brokkelt af Vakkennis erodeert

Observatie 2: Veiligheid is niet-lineair

“recht praten wat krom is”

lineariseren

De maatschappij reageert niet op risico’s, maar op risicoperceptie Plaats hier de naam van de presentatie De maatschappij reageert niet op risico’s, maar op risicoperceptie January 25, 2018 Risico, bla bla bla, kans 1:1250, bla bla, schade, bla bla

Risicoperceptie wordt beïnvloed door: Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Risicoperceptie wordt beïnvloed door: Omvang van risico Tijd Cultuur Mogelijkheden beïnvloeding effecten Vrijwilligheid Voordelen risicogebied Aandacht door pers Openheid communicatie Vertrouwen in overheid …

De relatie tussen risico en risicoperceptie

De bungee jump maatschappij Iedereen doet alles overal en altijd wat hij (of zij) wil En gaat het fout, dan wordt de schuld bij de overheid gelegd Waterprofessionals interpreteren dit als emotioneel in plaats van rationeel.

Observatie 3: Risico = f (dreiging, kwetsbaarheid) We brengen dit vaak terug tot risico = kans x gevolg Sociale wetenschappers richten zich vooral op de kwetsbaarheid (vulnerability) Weinig dialoog tussen werelden

Observatie 4: Risico’s zijn persistent

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Maatschappelijke feedback onveilig Maatschappij watersysteem Observatie Maatregelen Techniek

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Maatschappelijke feedback Observaties veilig Maatschappij watersysteem Adaptatie Techniek

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Maatschappelijke feedback onveilig Maatschappij watersysteem Techniek

Observatie 5: Rampspoedprediking werkt niet Je krijgt mensen niet betrokken bij iets dat slechts één keer per 1250 jaar optreedt (wel bij iets dat iedere dag de moeite waard is).

Observatie 6: Bifurcatiepunten 2007 2070 Bifurcatiepunt

Het probleem is niet zo helder

Het is een sluimerend proces

Arnhem Bifurcatiepunt Nijmegen

De Atlantisbifurcatiepunt Twents Menhett’n 2006 Randstedelijke Hydropolis

Tussenbalans Noodzaak tot niet-lineaire benadering (techniek laten leven in onze maatschappij in plaats van isoleren) Overheid moet “bungee jump maatschappij” niet accepteren (geen bewegingsruimte) → oog hebben voor risicoperceptie Het begrip risico breed benaderen (dreiging én kwetsbaarheid) Risico’s zijn persistent en vormen een volwaardig onderdeel van onze samenleving (“Risk Society”) Oplossingen die werken hebben iedere dag waarde De Atlantisbifurcatie vraagt om keuzes op korte termijn! Hoe laten we de kikker springen? Vraagt om andere wisselwerking tussen overheid en maatschappij (én waterprofessionals)

Economie is voor 80% psychologie Bouwen aan vertrouwen Milieudefensie Magazine, december 2006 Economie is voor 80% psychologie

Randstedelijke Hydropolis Rotterdam Waterstad 2035 Rotterdam volgt een adaptieve strategie en speelt hierdoor goed in op de onzekerheid ten aanzien van klimaatwisselingen en de zeespiegelstijging. Rotterdam versterkt haar positie als aantrekkelijke vestigingslocatie

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Regen Rivier Zeespiegelstijging Grondwater

Rotterdam: Eenzijdige woonmilieus (vooral op Zuid) Economie in transitie Richard Florida: The Creative City Water: Diversiteit aan woonmilieus Aantrekkelijk voor “The creative class” Rond water ontmoeten mensen elkaar

-7 -2 +2 -3 +6 -3 +5 -3 +3 +20.000 +4 +3 +3 -2 -3 -2 -1

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Singelstad Rivierstad Vaartenstad

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Inspelen op extremen Bron: -Scape & Urban Affairs

Overdimensioneren kades en dijken.

Resultaat → driepuntsbenadering Adaptieve strategie voor aanpassing van waterkeringen Ruimtelijke structuur als basis voor veerkracht Diversiteit in woonklimaat; gezond klimaat voor investeringen (Lissabon Strategie en Gotenburg Strategie); water: meer dan stedelijke stoffering, etc.

Self-organised criticality (SOC)

Effect klimaatverandering De norm

Driepuntsbenadering Inrichting en RO Technische voorzieningen Duurzaamheid, kenniseconomie, etc. “waarden voor iedere dag”

Ongewenst effect

Maatschappelijke borging Gewenst effect Maatschappelijke borging

Conclusies Veiligheid (de wisselwerking tussen techniek en maatschappij) is niet-lineair → omgaan met complexiteit, onzekerheden (de doorwerking van tijd) en de bungee jump maatschappij We bevinden ons op of nabij een bifurcatiepunt. We moeten óf bewust kiezen voor Twents Menhett’n (heeft ook kwaliteit) óf voor Randstedelijke Hydropolis (ietsje bijpeddelen) Oplossingen moeten elke dag waarde hebben voor bewoners en bedrijven (Rotterdam Waterstad 2035) → maatschappelijke borging Driepuntsbenadering (normen, extremen, elke dag) is werkwijze voor het praktisch invullen van samenhang

Plaats hier de naam van de presentatie January 25, 2018 Dank voor uw aandacht