Blik op de toekomst: arbocatalogi 2020 Toelichting op de slotconclusies van de CBA Robin Linschoten voorzitter Commissie Begeleiding Arbocatalogi (CBA) Onder deze titel is een slotdocument over het CBA-project uitgebracht. Dat slotdocument zal straks als eerste aan de staatssecretaris worden overhandigd, in de hoop dat hij ook bereid en in staat is een eerste reactie te geven. Ik had beloofd in de 2e ronde nog op een paar aspecten van de arbocatalogus en van het CBA-project terug te komen. En ik begin natuurlijk graag met een paar in het oog springende resultaten uit het evaluatieonderzoek: Robin Linschoten

Arbocatalogus: een werkend instrument Onder deze titel is een slotdocument over het CBA-project uitgebracht. Dat slotdocument zal straks als eerste aan de staatssecretaris worden overhandigd, in de hoop dat hij ook bereid en in staat is een eerste reactie te geven. Ik had beloofd in de 2e ronde nog op een paar aspecten van de arbocatalogus en van het CBA-project terug te komen. En ik begin natuurlijk graag met een paar in het oog springende resultaten uit het evaluatieonderzoek: Robin Linschoten

Resultaten evaluatieonderzoek: de kwantiteit 142 sectorale arbocatalogi met goed resultaat getoetst Gemiddeld 7,7 risico’s Bereik meer dan 4 miljoen werknemers Met die cijfers mogen we met recht zeggen dat een grote prestatie is geleverd. En tegelijkertijd kan gezegd worden dat we niet klaar zijn. Dat er nog vele sectoren zijn die niet over een getoetste arbocatalogus beschikken geeft te denken. Het zijn er teveel om het erbij te laten zitten. We weten ook van een beperkt aantal sectoren dat de arbocatalogus in concept klaar is. Dus de verwachting is gerechtvaardigd dat in 2011 het aantal van 142 zal toenemen. Robin Linschoten

Resultaten evaluatieonderzoek: de kwaliteit Maatwerk Arbeidshygiënische strategie Toepassing “stand der wetenschap”? Alle risico’s behandeld? Wat betreft de inhoud van de arbocatalogi kan in elk geval –althans volgens de gegevens van ITS geconcludeerd worden dat in veel arbocatalogi is gezocht naar “maatwerk”. Daarmee wordt een belangrijk deel van de verwachtingen van de hele operatie ingelost: vervanging van centraal opgestelde, uniforme beleidsregels door afspraken op sectorniveau, die passen in de bedrijfsvoering. En verder wordt in diverse arbocatalogi aandacht geschonken aan de “arbeidshygiënische strategie”, de vraag of een preventieve oplossing, een collectieve bescherming, dan wel een individuele bescherming aan de orde is. Wat betreft de kwaliteit van de arbocatalogus zijn er ook nog de nodige vragen: A. is de arbocatalogus compleet, of moet/kan deze nog worden aangevuld met de behandeling van nieuwe risico’s? B. Is de “ stand der wetenschap” op een goede manier verankerd in de arbocatalogus en worden werkgevers en OR’en in de sector daarmee gestimuleerd (of: uitgedaagd?) of is de arbocatalogus slechts een beschrijving van hetgeen toch al gebruikelijk en gerealiseerd is in de sector?   De conclusie is in elk geval dat de systematiek die met de introductie van de arbocatalogus is ingezet een deugdelijke systematiek is. Wij hebben in de presentaties van het afgelopen jaar veel nadruk gelegd op de “dynamiek” van de arbocatalogus. De arbocatalogus leidt voor ondernemer en OR tot de vraag of het arbobeleid van de eigen onderneming (RI&E/PvA) moet worden aangepast aan de maatregelen die in de arbocatalogus zijn beschreven. Als dit gebeurt mag hij er op rekenen dat hij gevrijwaard is van vervolging door de AI. Als die niet gebeurt moet aangetoond en verantwoord worden dat het arbobeleid van in elk geval tot hetzelfde beschermingsniveau als dat van de arbocatalogus. Als dat het geval is is er geen probleem. Kan dat beschermingsniveau niet worden aangetoond dan loop je kans op vervolging door de AI. Met deze toelichting is het primaire doel van de arbocatalogus gelijk weer gegeven. De catalogus richt zich allereerst op de werkgevers en OR'en van de eigen sector. Dat de arbocatalogus een openbaar document is en –dus- toegankelijk voor alle werknemers, alle leidinggevenden en/of alle arboprofessionals uit de sector komt de werking, de dynamiek van de arbocatalogus alleen maar ten goede. In diverse sectoren is inmiddels ook duidelijk geworden dat de arbocatalogus feitelijk “dynamiek” teweeg brengt. In de metaal en in de kinderopvang, de welzijnssector en de jeugdzorg worden de “coaches” van de brancheorganisatie veelvuldig ingeschakeld om het werk, de werkplek of de organisatie aan te passen aan de arbocatalogus. Robin Linschoten

…… en wat doen we met de werkdruk? En wat doen we met de werkdruk? Een opvallend resultaat van ITS. Natuurlijk kan het zijn dat –als dit onderzoek over 1 of 2 jaar opnieuw wordt gedaan het resultaat m.b.t de werkdruk er anders uitziet. Toch denk ik is het van belang om dit onderwerp in het overleg tussen sociale partners zowel op sectorniveau als op centreaal niveau opnieuw onder de aandacht te brengen. Alle grotere onderzoek van de afgelopen jaren wijzen er op dat er rond werkdruk wel degelijk een probleem bestaat dat om een gerichte aanpak vraagt. Een gericht wil zeggen: per sector opgepakt en ingevuld. Robin Linschoten

Borging van de arbocatalogus: Beheer en onderhoud Contactpersoon Interactie via de website Afspraken over wijzigingen Idem: over bewaking looptijd Idem: over registratie op www.arboportaal.nl   ….. completeren van de arbocatalogus?...... De CBA roept sociale partners op sectoraal niveau op om de vinger aan de cataloguspols te houden. Sociale partners worden opgeroepen om afspraken te maken over wat –kort samengevat- borging van de arbocatalogus genoemd kan worden. Afspraken over het beheer en onderhoud, afspraken over de vraag tot wie men zich moet of kan wenden in de sector, over de vraag of via de website (of anderszins?) vragen gesteld kunnen worden en wie de vragen dan beantwoordt, afspraken over de vraag wie het contact met de Arbeidsinspectie onderhoudt in geval van wijzigingen, enzovoort. Het lijken allemaal open deuren, maar de ervaring leert dat het lang niet overal een open deur is om een en ander goed te regelen. En zoals al eerder aangegeven: sociale partners doen er goed aan – voor zover dat al niet gebeurd is- om afspraken te maken over de onderwerpen waarmee de arbocatalogus verder “af” gemaakt moet worden en de termijn waarop dit zal plaats vinden. Robin Linschoten

Tot slot: Sociale partners: Werkdruk Vinger aan de pols: borging Strategische invulling arbocatalogus   Overheid: Actieve betrokkenheid overheid Afspraken uitvoeren: “project” Grenswaarden Vermindering inspectiedruk Aanjaagfunctie: accountmanager? Tot slot een dringende oproep aan zowel de overheid als aan sociale partners – en natuurlijk alvast de welgemeende uitnodiging aan de staatssecretaris om in zijn reactie in te gaan op die oproep. De CBA heeft de inschatting gemaakt dat het te vroeg is om ten aanzien van de arbocatalogus de indruk te wekken dat het werk Klaar is, “af” is. 142 arbocatalogi is een mooi resultaat, waar we met gepaste trots naar kijken. Maar we realiseren ons ook dat er belangrijke sectoren ontbreken. Het spoor, het streekvervoer, de ICT-branche, de banken, de chemie, de postbezorging, de luchthavens, de brouwerijen, de supermarkten, de luchtvaart, het stadsvervoer, om maar een paar tot de verbeelding sprekende sectoren te noemen. Let wel: we willen zeker niet de indruk wekken dat het arbobeield in sectoren zonder arbocatalogus slecht zou zijn. De vraag is niet of het slecht is, maar de vraag is of het nog beter kan. Wellicht is een ramp zoals die zich onlangs heeft voltrokken in de Moerdijk aanleiding om die vraag nog eens weer op te roepen en het nut of de toegevoegde waarde van een arbocatalogus – ook in de chemie- nog eens serieus te heroverwegen. Dus het werk is nog niet af en dat is in mijn beide bijdragen aan dit slotcongres hopelijk goed duidelijk geworden. Vraag is hoe dat nu verder moet? De CBA houdt op te bestaan en heeft als projectgroep zijn werk gedaan. Natuurlijk blijft de primaire verantwoordelijkheid voor het maken van een arbocatalogus liggen op decentraal niveau. En op centraal niveau zijn er nog een aantal klussen te klaren. De vraag of werkdruk een thema is moet beantwoord worden. De vraag of het aantal arbocatalogi nog moet worden uitgebreid en wie daarop moet of kan worden aangesproken is een vraag die het beste op centraal niveau – op het niveau van de Stichting van de Arbeid- kan worden beantwoord. En de vraag of de arbocatalogus in de toekomst ook als een wezenlijk onderdeel van het strategisch arbobeleid kan worden opgepakt lijkt een onderwerp voor zowel het centrale niveau als het niveau van de sectoren zelf.   Ook de overheid kan het zich in de huidige situatie niet veroorloven om de arbocatalogus zijn gang te laten gaan. Actieve betrokkenheid van de overheid blijft vooralsnog gewenst. De inrichting van www.arboportaal.nl is nog niet definitief afgerond en zal voortdurend om aandacht en overleg met sociale partners vragen. Er zijn in het SERadvies aanbevelingen gedaan die nog afgerond moeten worden. We wezen al op de discussie over de grenswaarden en over de rol van de Arbeidsinspectie nadat een sector een arbocatalogus met goed resultaat heeft voorgelegd. Dan mag verwacht worden dat na verloop van tijd de sector wordt geïnspecteerd, waarin vooral wordt gecheckt of en in hoeverre de catalogus is geïmplementeerd. Zowel in het evaluatieonderzoek als in de discussie in de CBA is geconcludeerd dat nog een bepaalde periode een centrale aanjaagfunctie gewenst is. Hoe die functie moet en kan worden ingevuld is een punt van nader overleg. Wij pleiten voor de inrichting van een accountmanagement, gefinancierd door de overheid. Vanuit dit punt kan –opnieuw vanuit een relatieve onafhankelijke positie, maar wel in nauwe samenspraak met sociale partners van de Stichting van de Arbeid- een nieuwe impuls worden gegeven aan het tot stand komen van nieuwe arbocatalogi in sectoren, waar tot nu toe geen arbocatalogus is. Daarmee wordt een aanspreekpunt ingericht voor sectoren die nog met allerlei vragen worstelen over de arbocatalogus, en daarmee kan aangeboden worden om het gesprek tussen werkgevers en werknemers over de invulling van de arbocatalogus te entameren en eventueel te bemiddelen bij tegenstellingen, om maar enkele taken voor zo’n accountmanagement te noemen. Meneer de staatsecretaris, het doet mij genoegen om u het eerste exemplaar van het slotdocument van de CBA te mogen overhandigen. En tegelijkertijd overhandig ik u het eerste exemplaar van het officiele verslag van het evaluatieonderzoek dat door ITS Nijmegen is uitgevoerd. Ik hoop u daarmee genboeg stof voor een eerste reactie te hebben geleverd.  Robin Linschoten