Burgerinitiatieven rond recycling, afval en grondstoffen AT Osborne, Kracht in NL, Groene Brein en Kennislab voor Urbanisme Utrecht, februari 2017

Context maatschappelijk initiatief Introductie onderzoek INHOUD Context maatschappelijk initiatief Introductie onderzoek Onderzoeksvragen 3 case-studies RecyQ, Amsterdam Zuidoost Kinder-wijkteams, Arnhem Community Plastics Resultaten onderzoek

Ruim 1000 initiatieven in de MAEX leveren waarde aan Initiatieven m.b.t. circulaire economie Ruim 1000 initiatieven in de MAEX leveren waarde aan 2 miljoen Nederlanders.   Daarvan gaat een groot deel in brede zin over circulaire economie en een afvalloze regio. Voor deze analyse hebben we gekeken naar 98 initiatieven die zich bezig houden met afval.

Onder andere initiatieven die zich bezighouden met: Initiatieven m.b.t. circulaire economie Onder andere initiatieven die zich bezighouden met: Preventie van afval/voorkomen onnodig gebruik grondstoffen Hergebruik Recycling  en upcycling

Kenmerken 98 initiatieven bereiken in totaal 230 duizend personen gemiddeld 2.350 per initiatief mediaan 300 per initiatief

Onderzoeksgroep (populatie)

Meervoudige waarde

Zichtbaarheid Financiering Partners Extra handen Advies Materialen Behoeften en kansen Zichtbaarheid Vooral lokaal Maar ook via social media en landelijk En soms behoefte aan erkenning Financiering Vooral investeringen en sponsoring In enkele gevallen een lening Partners Gebruikers Afnemers Cliënten Extra handen Vooral vrijwillige arbeid In kleine mate betaalde arbeid en bestuurders Advies Financieel/ verdienmodel Communicatief Organisatorisch Juridisch Materialen Grondstoffen Gereedschappen Werkplek Ruimte Experimenteerruimte Minder bureaucratie vergunningen

Praktijkonderzoek kansrijke initiatieven Maatschappelijke aandacht externe effecten plastic groeit… …tegelijk met het opstaan van een nieuwe groep spelers: Maatschappelijke (burger)initiatieven Doel onderzoek: Meer inzicht in beweegredenen van de initiatieven Meer inzicht in mogelijke relaties bedrijven: B2C en C2B

Onderzoeksvragen Vanuit welke incentives zijn de initiatieven ontstaan? Voldoende middelen? Toekomstwaarde? Wat gebeurd er in het primaire proces? Wat gaat er in om tot productie van waarde te komen? Hoe komen de initiatieven aan grondstoffen? Hoe de ziet de business/value case eruit? Hoe worden inkomsten gegenereerd?

Casestudy 1: RecyQ Maakt afvalscheiding voor burgers en bedrijven logischer en begrijpelijker: RecyQ app Beloning via tokens (in te leveren in de ‘buurteconomie’) Speciale afvalbakken voor thuis Schoolfonds Return to sender Wijkonderneming met ook: Vintage, kleding reparatie en fietsenplan

Casestudy 2: KinderWijkTeam Gaat met teams van kinderen wijken van Arnhem in om zwerfafval te verzamelen: Enerzijds om een schonere wijk te krijgen Anderzijds om awareness te creëren onder de kinderen Werkt samen met een groendeskundige in de stichting ‘Schone Straat & Groene Buurt Arnhem’

Casestudy 3: Community Plastics Maakt nieuwe producten van gerecycled (Rotterdams) plastic: Inzamelen  Sorteren  Wassen  Shredderen  Omsmelten tot product

Resultaten onderzoek Incentives: Schone wijk Educatie Voldoende middelen: Ja, maar: Hoge transactiekosten Veel inkomsten niet voor initiatiefnemer zelf Schone wijk Educatie Belangrijke afvalgroep Awareness

Resultaten onderzoek Toekomstwaarde: Potentie om landelijk te gaan Haarvaten van de samenleving: Burgerinitiatieven zijn complementair aan overheids- of private initiatieven Potentie van het verkopen van producten die geproduceerd zijn met gerecycled materiaal

Resultaten onderzoek Grondstoffen: KinderWijkTeams halen de grondstoffen op, dit ligt in de wijken als zwerfafval. Dit ligt vaak rond de 10kgKinderwijkteams Op een goeie dag wordt er ongeveer 3kg hoge, en 6kg lage kwaliteit textiel gebrachtRecyQ Met een bakfiets halen twee stagiaires de grondstoffen op bij huishoudens in de wijkCommunity Plastics

Resultaten onderzoek Hoe worden inkomsten gegenereerd? Zwerfafvalvergoeding; Innovatiefonds/budget (subsidie) voor moestuinen, KinderWijkTeams om groenonderhoud over te nemen van de gemeenteKinderWijkTeams Kleding verkoop, kleding reparatie en fiets reparatie/verkoop. Main inkomsten uit up-cycling van textiel. Spelen momenteel quitte: huur, water/stroom (+zonnepaneel)RecyQ Subsidie vanuit HSV (subsidie bewonersinitiatieven in Zuidoost) en VSBRecyQ Subsidies en verkoop van productenCommunity Plastics

Resultaten onderzoek Kan een investering renderen? Als subsidie voor de aankomende 3 jaar (ipv 1) met ZZP’er direct op vijf locaties in Arnhem aan de slagKinderWijkTeams Ja, momenteel gaan kosten voor de baten uit. Goede machines maakt leveren aan andere type producenten mogelijkCommunity Plastics Als de gemeente haar monopolie loslaatRecyQ Wordt er voor arbeid betaald? Ja, minus de vrijwilligersKinderWijkTeams & Community Plastics Niet aan de initiatiefnemers maar wel aan de fietsen- en klerenmaker (1/3 voor wijkonderneming). Initiatiefnemer zelf werkt onbezoldigdRecyQ

Resultaten onderzoek Potentie extra inkomsten? Cliënten-begeleiding (zorg), sponsoring en geld als overnemen groenonderhoudKinderWijkTeams Momenteel mix van industrie en detailhandelRecyQ: Detailhandel gaat goed Aan de industriekant last van regelgeving (wie mag wel/niet aan afval verdienen) Opschalen  meer handjes, wordt het een stabielere partij met meer power in gesprekken, betere machines (= meer producten om te verkopen) Community Plastics

Resultaten onderzoek, samenvatting

Contact: Jurgen van der Heijden Annemiek Zonneveld jhe@atosborne.nl Bedankt voor uw aandacht AT Osborne & Kracht in NL Contact: Jurgen van der Heijden Annemiek Zonneveld jhe@atosborne.nl Annemiek@krachtinnl.nl +31 (6) 21439830 +31 (6) 14408095