Grenswerkers in Europa Een onderzoek naar fiscale, sociaalverzekerings- en pensioen- aspecten van grensoverschrijdend werken Rapport van de Commissie grenswerkers Vereniging voor Belastingwetenschap 2017

Opdracht Onderzoek naar positie van grenswerkers Grenswerker = werknemer en zelfstandige In het bijzonder moet het gaan om de fiscale, de sociaalverzekeringsrechtelijke en de pensioenaspecten, ingebed in de context van belastingverdragen en het EU-recht. Het onderzoek moet zich beperken tot de EU. Doelstelling zou moeten zijn te inventariseren met welke problemen grenswerkers te maken hebben en op welke wijze die problemen zijn op te lossen bij voorkeur via belastingverdragen, een richtlijn, verordening of mededeling van de EC.

Korte schets problematiek Grenswerkers hebben in de regel een intensieve feitelijke en juridische band met minimaal twee landen. Gevolgen: een niet eenvoudige positie van de grenswerker; zij hebben te maken met minimaal twee jurisdicties, die niet op elkaar aansluiten wat betreft regelgeving (EU-regelgeving en jurisprudentie, belastingverdragen, nationale regelgeving); voor fiscaliteit tijdens actieve periode bijvoorbeeld met woon- én werkstaat, voor sociale zekerheid in de meeste gevallen werkstaat, voor pensioen veelal woonstaat; hoge administratieve lastendruk voor zowel grenswerker en eventuele werkgever. Daarbij geldt ook nog: dé grenswerker bestaat niet. Maatwerk is vereist.

Overzicht inhoud rapport Hoofdstuk 1: Inleiding met aantallen grenswerkers -> probleem: wat is het juiste aantal? Geen uniforme maatstaf Hoofdstuk 2: Huidig speelveld van de grenswerker: een weergave van een aantal toepasselijke belastingverdragen en Europese regelgeving Hoofdstuk 3: Woon-, verblijfplaats van natuurlijke persoon en zetel of vestigingsplaats onderneming -> aanbeveling: geen dubbele woonplaats ten aanzien van fiscaliteit of sociale zekerheid -> praktijk heeft behoefte aan eenduidige criteria Hoofdstuk 4: Actieve grenswerker: fiscaal en sociaal -> bijvoorbeeld samenhang toewijzingsregels specifieke groepen zoals onderwijzend personeel, beroepsgoederenvervoer, probleem van ‘social dumping’ Hoofdstuk 5: Inactieve grenswerker: zowel tijdelijk als definitief, fiscaal en sociaal

Vervolg overzicht -> bijvoorbeeld: zorgverzekering inactieve personen en, uitkeringen ziekte en ouderschap, volledige werkloosheid en gezinsbijslagen Hoofdstuk 6: Slotbeschouwing en aanbevelingen

Uiteindelijk 39 aanbevelingen… Aanbevelingen richten zich o.a. tot nationale regelgevers, verdragspartners en EU-organen Bijvoorbeeld: Aanbeveling 17: afschaffen zgn. hoogleraarbepaling Verdrag Nederland-België 2001 -> discoördinatie tussen belasting- en premieheffing Aanbeveling 27: onderzoek fiscale heffingen bij financiering prestaties ziekte -> aanpassing art. 30 Vo. 883/2004

Vervolg enige aanbevelingen Aanbeveling 28: prestaties bij langdurige zorg -> woonstaat exclusief bevoegd voor toekenning dergelijke uitkeringen Aanbeveling 32: wederzijdse erkenning volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid Nederland, België en Duitsland -> Nederland dient een onderzoek te doen naar deze mogelijkheid Aanbeveling 37: groenboek samenhang fiscale en sociale heffingen pensioenen: woonstaatbeginsel als uitgangspunt? -> EC en OESO dienen samen de problematiek van gepensioneerden te inventariseren met zowel fiscale als sociaalverzekeringsrechtaspecten

Grenswerkers gebaat bij onder andere … betere voorlichting grenseffectentoets bij vaststelling nationale regelgeving multidisciplinaire aanpak dat tot maatwerk moet leiden: dat wil zeggen, in ieder geval samenwerking tussen fiscaliteit en sociale zekerheid. Idealiter daarbij tevens arbeidsrechtelijke en pensioenaspecten te betrekken

Tot slot We hopen dat de aanbevelingen leiden tot een verbetering van de positie van de grenswerker Dank aan de Vereniging voor Belastingwetenschap Dank aan de leden van de Commissie: Ger Essers, Henk van der Most, Peter Schonewille, Jo Sijstermans, Tessa Theele, Hans de Vries