De Roos van Leary

Roos van Leary De mens heeft 2 basisbehoeftes 1. Invloed willen uitoefenen (mens = 'machtig' wezen) 2. Ergens bij willen horen (mens = sociaal wezen) Het model veronderstelt dat deze 2 behoeften in elke interactie een rol spelen. Dit geldt dus ook (en juist) in de samenwerking met andere mensen. In deze powerpoint presentatie gaat het vooral om samenwerking met collega’s, meer dan over het contact met patiënten.

Spanningsvelden.... Je krijgt niet altijd wat je wil Soms wil je het ook (even) niet Dus: Je kunt je gedrag situeren op twee dimensies Het is dus continu relevant om te kijken in welke mate deze 2 behoeften bevredigd kunnen worden.

1. Invloed willen uitoefenen Boven Onder Bespreek de Boven – Onder dimensie. Vraag of geef voorbeelden.

2. Ergens bij willen horen Tegen -------------- Samen Bespreek Tegen – Samen dimensie. Vraag of geef voorbeelden.

Dat leidt dan tot …. Boven Tegen ------------------------ Samen Onder Door de twee assen te combineren, ontstaat het basismodel. Geef voorbeelden van de twee assen.

Twee assen en vier stijlen Boven Aanvallend Leidend Tegen ----------------------------------------- Samen Verdedigend Volgend Onder Bespreek vervolgens de 4 stijlen die in de vier kwadranten zitten.

Soms onstaan er dan vaste patronen….. Bijvoorbeeld tussen moeder en zoon … Of tussen twee mensen die elkaar eigenlijk nog niet kennen …. https://www.youtube.com/watch?v=P3SL1S4eTsk&t=268s Het is leuk om op dit punt het model te illustreren met Youtube voorbeelden. Zoek bijvoorbeeld het filmpje op: https://www.youtube.com/watch?v=v2cwE4vBx-I&t=13s (Zoektermen: Roos van Leary - Lesmateriaal Nanja Vos) Laat daarvan de volgende 2 fragmenten zien: 2.45 – 5.40: Koot en Bie, met een vastgeroest voorbeeld tussen moeder en zoon 5.50 - 7.15: Draadstaal (agent die fietser bekeurt), met een voorbeeld van twee mensen die elkaar nog niet kennen, die een formele rol hebben, maar waarbij de onderlinge hiërarchie volledig op zijn kop wordt gezet. Kennelijk kun je in de roos van Leary soms posities innemen die heel anders zijn dan je zou verwachten, of heel anders zijn dan je formele rol voorschrijft. Er zijn op Youtube nog veel andere filmpjes te vinden over de roos van Leary. Sommigen beschrijven de theorie, anderen illustreren de verschillende gedragingen, bijvoorbeeld met grappige scènes, of serieuze rollenspellen.

Een verdere opsplitsing..... Leidend met aandacht voor de relatie Aanvallend om eigen belangen te bevechten Verdedigend weerstand bieden in opstand komen Volgend aanpassen om de ander de ruimte te geven Toon nu het volledige werkmodel met de acht segmenten. Leary heeft de segmenten nog verder opgesplitst, maar dat gaat te ver.

Wat kom jij tegen? Welk gedrag herken je bij jezelf? Werd dat zichtbaar in de vragenlijst? Welk gedrag herken je bij bepaalde patiënten of bij anderen (collega's, privé)? Wat zijn de kenmerken van de 8 segmenten? Noem ook een valkuil Nu de theorie gepresenteerd, is het tijd voor reflectie. In deze dia staan daarvoor 3 vragen. Kijk zelf even of je deze plenair bespreekt, in subgroepen of in twee tallen. 1. Vraag hier naar de ervaringen bij het invullen van de vragenlijst (die de aios thuis als huiswerk hebben ingevuld). De uitwisseling van de scores op de vragenlijst leent zich wel voor plenaire uitwisseling. 2. De tweede vraag is wellicht geschikt voor subgroepen. 3. Bij de 3e vraag kan je de 8 segmenten verdelen over de aios, zodat van elk van de acht segmenten de kenmerken en valkuilen aan bod komen. Deze kun je dan vergelijken met de beschrijving van de volgende dia’s 11 t/m 18.

Boven – samen: Leidend gedrag Duidelijk aangeven wat verwacht wordt Gesprek sturen Verantwoordelijkheid nemen, en delen Valkuil: te veel sturen Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Samen - boven: Helpend gedrag Ik heb ideeën en die wil ik inbrengen Ik vind het belangrijk wat anderen vinden Ik neem verantwoordelijkheid voor situatie ander Leider steunen Bewust volgen Valkuil: teveel op de schouders nemen Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Samen - onder: Meewerkend Ik zorg voor de relatie Ik draag bij aan goede sfeer Ik geef anderen de ruimte Ik ben geïnteresseerd Dienstbaar en klantgericht Valkuil: steeds aanpassen, teveel Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Onder – Samen: Volgend Afwachtend Ik wil goede relatie Geen mening Wel willen leren Aanpassend Valkuil: afhankelijkheid Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Onder – tegen: Teruggetrokken Laat me met rust Geen mening willen hebben Geen interesse, trekt zich terug Bescheidenheid Plichtsgetrouw Valkuil: te veel gehoorzaamheid, distantie Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Tegen – onder: Opstandig Weerstand tegen de gevestigde orde Roept licht agressie op Tegendraads Niet eens met oplossing, maar draagt zelf geen oplossing aan Wantrouwen Valkuil: notoire zeurpiet, verzet Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Tegen – Boven: Aanvallend Verzet, haantjesmentaliteit Biedt tegenwicht tegen confronterende opmerkingen Eigen mening Ruzie Opbouwende kritiek Valkuil: agressie Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Boven – tegen: Concurrerend Ik moet duidelijk zijn Iedereen moet doen wat ik zeg Uitdagen Competitie Valkuil: Arrogantie, overtuigd van het eigen gelijk Hier worden de acht segmenten achtereenvolgens beschreven met kenmerken en valkuilen. Probeer deze interactief, levendig en met voorbeelden te bespreken.

Goed samenwerken begint bij jezelf.... Je kunt interacties in bepaalde mate beïnvloeden gedrag roept immers gedrag op Begin jij elke dag met een welgemeende groet als je de praktijk opkomt? Mooi...... https://www.youtube.com/watch?v=cTgcy6sekzY Wat betekent deze theorie nu voor de samenwerking? Laat daarvoor het volgende filmpje zien: https://www.youtube.com/watch?v=cTgcy6sekzY&t=10s (Zoektermen: Succesvol samenwerken deel 1)

Dus..... Complementariteit ('symbiose') – Boven gedrag roept onder gedrag op – Onder gedrag roept bovengedrag op Symmetrie ('bevlekking') – Samen gedrag lokt Samen gedrag uit – Tegen gedrag lokt Tegen gedrag uit Licht de twee mechanismen die in het vorige filmpje werden getoond er nog even uit en illustreer dit met dia 21. (Overigens worden in dia 21 wat andere termen gebruikt dan hiervoor beschreven, met name linksboven. Dit komt vaker voor…..)

Dus: Licht de twee mechanismen die in het vorige filmpje werden getoond er nog even uit en illustreer dit met dia 21. (Overigens worden in dia 21 wat andere termen gebruikt dan hiervoor beschreven, met name linksboven. Dit komt vaker voor…..)

Herkenbaar? Kun je een voorbeeld geven van de mechanismen van Symmetrie en complementariteit? Probeer deze mechanismen in interactie met de groep levendig te maken. Kijk zelf even of je dat plenair doet of in subgroepen.

Hoe kun je nu situaties en gedrag beïnvloeden? Succesvol samenwerken, deel 2 https://www.youtube.com/watch?v=vmVNetqzJ1w Laat nu het vervolg zien van het vorige filmpje: Succesvol samenwerken, deel 2 https://www.youtube.com/watch?v=vmVNetqzJ1w (Zoektermen: Succesvol samenwerken deel 2).

Samenvattend.... Wees je bewust van de positie die je inneemt: houd je niet onbewust een patroon in stand, waarvan je niet weet dat het bestaat? Verplaats je in het perspectief van de ander. Vraag je af: welk gedrag van mijn kant vergroot de kans dat de ander gedrag vertoont dat ik graag wil? Situeer dat op de 2 dimensies Boven-Onder en Samen-Tegen, en kies dan één van de 8 segmenten. Zorg dat je alle varianten 'in huis' hebt. Laat, bij wijze van samenvatting deze dia zien en bespreek de punten met de groep. Kijk zelf even op welke manier je er een volgende keer op terug wilt komen.

Literatuur The Interpersonal Diagnosis of Personality. Timothy Leary, 1957 Het Groot Beïnvloedingsspel. Bert van Dijk en Fenno Moes. Thema Uitgeverij, 2005 Beïnvloed anderen, begin bij jezelf. Bert van Dijk. Thema Uitgeverij, 2007 Aktie is reactie. Cremers, M.J. en B. van Dijk. Thema Uitgeverij, 2007 Lastige types. Zo pak je ze aan. Marloes Zevenhuizen. Psychologie Magazin, september 2014 Zo ga je om met moeilijk gedrag. Bert van Dijk. Psychologie Magazin, september 2014