Educatief partnerschap op scholen met verschillende ouder- en leerling populaties Hélène Leenders Symposium praktijkgericht onderzoek Fontys Hogeschool Pedagogiek Tilburg 19 januari 2017  

Doel van het project verschillen en overeenkomsten in het realiseren van educatief partnerschap in verschillende typen scholen (ouder- en leerlingpopulaties) in kaart te brengen werkzame praktijken op te sporen, die leiden tot gezamenlijke inzet van ouders en leerkrachten voor de optimale ontwikkeling van (zorg)leerlingen. Voettekst

Centrale vragen Wat is de visie van ouders en leerkrachten op ouderbetrokkenheid en hun oordeel over de kwaliteit van de relatie ouders en school? Hoe komen zij tot overeenstemming wat betreft wederzijdse verwachtingen en ambities ten aanzien van leer- en ontwikkelingsdoelen van leerlingen? Hoe bouwen zij een relatie op van vertrouwen en wederzijds begrip? Hoe komen leerkrachten tot een tweerichtingengesprek met ouders, waarbij de leerkracht open staat voor de inbreng van ouders en hen meeneemt in beslissingen? Voettekst

Thema’s Afstemmen wederwijdse verwachtingen en ambities 30-10-2017 Thema’s Afstemmen wederwijdse verwachtingen en ambities Creëren vertrouwensrelatie/ wederzijds begrip Communiceren Inzet ouders op school intermezzo: schoolportret Eikenderveld (Ondersteuning van) thuisleren (Mee)beslissen Ik zal aan de hand van de centrale thema’s, de onderzoeksresultaten uit de ouderstudie (voorstudie) hier en daar koppelen aan de eerste analyses van het vragenlijstonderzoek onder leerkrachten, en leerkrachtinterviews. En ik geef wat illustratieve voorbeelden van de partnerscholen waar we dit schooljaar een training cultuursensitieve gespreksvaardigheden ontwikkelen. Voettekst

Ouderstudie 2 stimuleringsscholen (20-40% low-SES, 50% leer en/of gedragsproblemen, 20% ook thuishulp). 2 ‘reguliere’ basisscholen (gemiddeld tot hoog-opgeleide ouderpopulatie, minder dan 15% leer- en/of gedragsproblemen). 2 scholen voor speciaal onderwijs (kinderen met leerstoornissen, gemixte ouderpopulatie) 306 vragenlijsten (respons 50%) 27 interviews Voettekst

Leerkrachtstudie Vragenlijstonderzoek 89 basisscholen: 69 reguliere scholen,12 stimuleringsscholen; 8 s(b)o scholen 850 vragenlijsten retour (repons 68%) Interviews 19 leerkrachten van reguliere scholen 19 stimuleringsscholen; 15 s(b)o scholen Voettekst

Afstemmen verwachtingen en ambities 30-10-2017 Allen: mede-verantwoordelijk schoolsucces kind; kunnen het beïnvloeden; willen samenwerken met school Regulier: niet gewend spreken over ambities en rolconcepties te spreken, lastig voor zorgleerlingen (itt. stimulerings- & sboscholen) Sbo: expliciete aandacht voor acceptatieprocessen; alsmede haalbaarheid doelen Balans vinden tussen ambities leerkracht en ouders is belangrijke voorwaarde voor sterke ouderbetrokkenheid Voettekst

Uit de training: typisch voor onderwijssetting? 30-10-2017 Uit de training: typisch voor onderwijssetting? Leerkrachten informeren (warme overdrachten, checklists, digitaal schoolkanaal, nieuwsbrieven) vergeten te vragen of ouders het begrijpen, en of ze wel behoefte hebben aan de informatie. Belangrijkste vraag bij een intake: wil je nou alleen je info kwijt en misschien ook info krijgen, of maak je de eerste stap voor de start van een relatie met de ouder? (dialoog in plaats van monoloog). Voorbeelden: een laagopgeleide moeder vragen “wat verwacht u van de school?” (hier heeft zij geen antwoord op); onderschatting van een Kaapverdische vader: leerkracht geeft 10 minuten lang basale uitleg en komt er dan achter dat vader een pabo-achtergrond heeft. Voettekst

Vertrouwensrelatie creëren Alle ouders: toegankelijkheid van de school en oprechte interesse kind relatie van vertrouwen. opbouwen voordat er ‘dingen te bespreken zijn’. bovendien stimulering- en sbo: ‘alles’ kan besproken worden Voettekst

30-10-2017 Communiceren De ouderstudie laat zien dat de mogelijkheid tot informeel contact (praatje op de gang, binnen lopen in de klas) een heel belangrijke strategie (voorwaarde!) zijn voor ouderbetrokkenheid. Dat weten we ook uit internationaal onderzoek. Maar alleen in de twee stimuleringsscholen van de ouderstudie is dit alledaagse praktijk. Kinderen in het speciaal onderwijs komen vaak met busjes, op de 2 reguliere basisscholen uit de ouderstudie mogen de ouders niet meer met de kinderen naar binnen en staan leerkrachten ook niet meer altijd op het schoolplein. Vandaar dat deze ouders graag vaker de gelegenheid hebben om de leerkracht informeel te kunnen ontmoeten, en ook de spreekwoordelijke bingo avonden willen. Dit is ook belangrijk om andere ouders te kunnen ontmoeten. Uit het vragenlijstonderzoek onder leerkrachten komt naar voren dat zij de 10 minutengesprekken het allerbelangrijkste vinden. Maar van de ouders weten we dat daarin echt niet alles aan bod kan komen. Met name ouders van reguliere basisscholen vinden 10-minutengesprekken te kort, omdat daarin ‘alles’ besproken moet worden. Juist de informele contacten zijn heel belangrijk, en de momenten waarop ouders de leerkracht EN elkaar kunnen ontmoeten. Rechts in de figuur is te zien dat er minder ingezet wordt op niet-gereguleerde en informele ontmoetingen. Opvallend is dat huisbezoek hoog scoort in het s(b)o: dit is een sterke strategie voor partnerschap. Uit het ouderonderzoek blijkt dat ouders en leerkrachten op stimulerings- en s(b)o-scholen, meer dan reguliere basisscholen, gewend zijn aan tweezijdige communicatie (= educatief partnerschap); ouders om input vragen, bespreken problemen, thuissituatie, oplossen van conflicten. Voettekst

Inzet ouders op school Reguliere ouders helpen met schoolreisjes; 30-10-2017 Inzet ouders op school Reguliere ouders helpen met schoolreisjes; Stim en sbo ouders doelbewust inzetten educatieve taken sterke strategie VB stimuleringsscholen: ouders vanaf prille begin (VVE) betrekken bij schoolcarrière kind werkt emancipatief. Voettekst

Schoolportret Eikenderveld 30-10-2017 Schoolportret Eikenderveld https://youtu.be/9nvjGdSB-O0 In dit schoolportret van de website ziet u de hierboven besproken thema’s in de praktijk terug. Ik ga hierna door met thema thuisleren en meebeslissen Voettekst

(ondersteuning bij) thuisleren 30-10-2017 (ondersteuning bij) thuisleren Ouders willen kind ondersteunen met huiswerk, maar stimulerings- en reguliere scholen weten niet goed genoeg wat ouders willen en kunnen Alle ouders willen meer en concreter materiaal Regulier: alleen besproken bij 10min gesprek Stimuleringsscholen: afstemming tussendoor, materiaal mee naar huis, ouders mogen zelf komen oefenen in de klas (= sterke praktijk voor onzekere ouders) Alle leerkrachten vinden ondersteuning bij thuisleren belangrijk, maar 22% stemt dit nauwelijks met ouders af en 13% bespreekt zelden of nooit thuistaken De lerareninterviews laten overigens wel goede voorbeelden zien: leerkracht speciaal onderwijs: “ik laat ouders meedoen bij rekenlessen. Maar voor sommige ouders is het dan nog te hoog gegrepen. Die geef ik eenvoudige educatieve spelletjes mee, zodat ze tenminste thuis met het kind iets gezelligs kunnen doen”. Dit is ook belangrijk voor het verbinden van de opvoedingsmilieus. Voettekst

30-10-2017 meebeslissen 85% leerkrachten: school, ouders en leerlingen nemen gezamenlijke beslissingen over toekomst leerling 74% vraagt ouders beste manier kind te begeleiden 70% betrekt ouders bij vaststellen extra hulp maar slechts 45% laat ouders meebepalen over begeleiding kind Wet Passend Onderwijs ouders en school partners besluitvorming omtrent zorg. Hier valt wel wat te leren uit de ouderstudie! Voettekst

30-10-2017 meebeslissen Alle ouders willen dat school duidelijk is over welke zorg zij wel/niet kan bieden Kritiek ouders reguliere scholen: elk jaar weer opnieuw gesprek over kind met speciale behoeften Vooral stimulering- en sbo: gecoördineerde inzet thuis en school* * Moeder met zorgleerling in stimuleringsschool: “Eerst was ik wat onzeker toen ik de papieren moest invullen [om speciale zorg aan te vragen]. Maar gelukkig heeft de juf een diploma in dyslexie. En toen ging alles lopen: de juf vergeleek drie behandelingen en legde alles uit. Niet alleen voor mijn dochters dyslexie, maar ook voor haar verlegenheid. En toen konden we overleggen waar we naar toe wilden(…) en ik kon alles vragen waar ik geen verstand van heb.” Voettekst

Educatief partnerschap Tweezijdige communicatie Ouders om input vragen Ouders meenemen bij alle beslissingen met betrekking tot beste zorg voor kind Suggesties voor effectieve ondersteuning thuis afstemmen met ouders gecoördineerde inzet thuis en op school om tegemoet te komen aan de ontwikkelingsbehoefte van het kind Voettekst

30-10-2017 Conclusies Scholen moeten eigen ouderpopulatie kennen en cultuurverschillen op grond van de socio-economische status meenemen om passende strategieën voor ouderbetrokkenheid in te zetten; Educatief partnerschap waarbij aan de educatieve behoefte van kinderen tegemoet wordt gekomen, is een voortdurend proces van informatie delen en samenwerken, dat start aan het begin van de schoolcarrière. Eerste dot wordt verder opgepakt bij data-analyse lerarenvragenlijsten, gekoppeld aan zorgleerlinggegevens en ouderkenmerken (schoolpopulatie; gegevens Onderwijs Monitor Limburg, zodat scholen met een zelfde populatie zichzelf kunnen vergelijken met andere scholen (empirisch deel) Tweede dot: verzamelen van illustratieve en goede praktijken gaat verder met studenten, bevindingen worden gedeeld op de website Voettekst