Welkom bij de bijeenkomst

Programma Inleiding Kennismaking Terugblik op: Mantelzorg in beeld Mantelzorg in contact Theorie: Feiten en cijfers over mantelzorg De driehoek: cliënt-mantelzorg-professional Vier rollen van mantelzorgers Signaleren: hoe ga je om met signalen? Bespreken huiswerkopdracht: wat is belangrijk in je taak als verzorgende Oefenen: met casuïstiek uit de praktijk Resterende vragen en evaluatie

Doelen van de bijeenkomst Je hebt inzicht in de drie posities in de driehoek. Je herkent, erkent en respecteert de vier rollen van de mantelzorgers. Je herkent signalen van overbelaste mantelzorger en kunt naar juiste organisatie of collega verwijzen.

Begrippen Wanneer spreken we over mantelzorg? Wat is het verschil met vrijwilligerszorg? Wat is informele zorg? Wanneer spreken we over beroepsmatige zorg?

Mantelzorg Onbetaald Van huisgenoten familie of vrienden Intensieve of regelmatige zorg ( langer dan 3 maanden of meer dan 8 uur per week) Voortkomend uit de persoonlijke relatie

Hoeveel mantelzorgers zijn er in Nederland (ongeveer 17 miljoen inwoners) Groen 1,1 miljoen Wit 2,6 miljoen Rood 3,5 miljoen <Concrete cijfers van het gebied waar de les is hier invoegen, te vinden op de site van Mezzo, zoeken: aantal mantelzorgers per gemeente> Het antwoord is wit. Het gaat er niet om om het juiste antwoord te weten. Het gaat er om om stil te staan bij de enorme bijdrage die mantelzorgers leveren aan de zorg. Het beeld dat mensen niets meer voor elkaar doen, dat er geen mantelzorgers zijn omdat iedereen het te druk heeft is geen juist beeld. Het aantal neemt toe en het aantal overbelaste of zwaar belaste mantelzorgers neemt juist af.

Hoeveel mantelzorgers zijn er in <naam gemeente> Concrete cijfers van het gebied waar de les is hier invoegen. Aantallen zijn te vinden op de site van Mezzo: www.mezzo.nl Zoeken: aantal mantelzorgers per gemeente Het antwoord is wit. Het gaat er niet om om het juiste antwoord te weten. Het gaat er vooral om om stil te staan bij de enorme bijdrage die mantelzorgers leveren aan de zorg. Het beeld dat mensen niets meer voor elkaar doen, dat er geen mantelzorgers zijn omdat iedereen het te druk heeft is geen juist beeld. Het aantal neemt toe en het aantal overbelaste of zwaar belaste mantelzorgers neemt juist af.

Beleid informele zorg Wat is het beleid met betrekking tot mantelzorg? Welk beeld hebben we daarbij? Wat wordt er van mantelzorgers verwacht? Hier ga je als docent met de groep in gesprek over het beeld dat ze hebben. Dat is vaak een beeld dat ons door de media wordt aangereikt. Zie op volgende dia de brief van de staatsecretaris, daar staat uitdrukkelijk dat het geven van mantelzorg geen verplichting is.

Citaat uit brief staatssecretaris Heel veel mensen zijn al mantelzorger of vrijwilliger. Daar moeten we oog voor hebben en het waarderen. Deze kracht in de samenleving is waardevol en daar moet dus zorgvuldig mee worden omgegaan. Vrijwilligerswerk en mantelzorg kun je vanwege de aard ervan niet verplichten. Dat ga ik dus ook niet doen. Ook is het nadrukkelijk niet de bedoeling dat het beleid zo wordt vormgegeven dat mantelzorgers en vrijwilligers worden ingezet voor lijfgebonden zorg. Deze moet ook na 2015 in handen blijven van mensen die daarvoor zijn gekwalificeerd en die deze activiteiten kunnen uitvoeren volgens professionele standaarden. I.t.t. wat de deelnemers waarschijnlijk denken: mantelzorger is niet verplicht! Niemand wordt verplicht tot het geven van mantelzorg en men hoeft zich ook niet voor de keuze om geen mantelzorg te geven te verantwoorden. Als de gemeente bijvoorbeeld zegt dat de dochter wel kan komen voor de huishoudelijke zorg omdat ze in dezelfde straat woont is dat echt fout. Als jij niet bij je vader wilt schoonmaken omdat je er niet zo’n goede band mee hebt hoef je dat aan niemand te vertellen en je hoeft het niet te doen. Belangrijk hier is dat je hulpverleners leert geen oordeel te hebben over de gemaakte keuze. Citaat komt uit brief: http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2013/07/20/kamerbrief-over-mantelzorg-en-langdurige-zorg.html.

Hoeveel mantelzorgers zijn er overbelast Groen 200 duizend Wit 450 duizend Rood 600 duizend Geel 1,1 miljoen Deze regio: XXXXX zie site mezzo voor cijfers Wit is het juiste antwoord Leg hier ook de nadruk op mantelzorgers die niet overbelast zijn; het is niet alleen kommer en kwel. Maar de inspanning over mantelzorg en deze scholing is juist bedoeld om dit te hoge getal (wit is het goede antwoord) terug te brengen. Dat is de opdracht aan alle hulpverleners.

Overbelasting Ongeveer 1 op de 5 mantelzorgers voelt zich overbelast en ervaart beperkingen in vrijetijdsbesteding of huishoudelijke taken. Dit aantal is gelijk voor zorg aan thuiswonende mensen en voor mantelzorgers van mensen die in een instelling of tehuis verblijven. Mantelzorgers van chronisch zieken kinderen en van mensen met gedragsproblemen en allochtone mantelzorgers lopen een groter risico op overbelasting. Dit komt door: op jonge leeftijd als mantelzorger beginnen, een lange periode mantelzorger zijn, mogelijkheden tot ondersteuning onvoldoende kennen.

Meer informatie! Vereniging voor mantelzorgers Mezzo http://www.mezzo.nl Of bij het WMO loket van de gemeente Steunpunt Mantelzorg (in elke gemeente) Nodig uit om eens te snuffelen op internet onder de zoekterm mantelzorg. Leuke youtube filmpjes, diverse sites met veel boeiende informatie. Demonstreer het als je voldoende tijd hebt en als je een wifi aansluiting hebt.

Systeemdriehoek: drie partijen, drie posities Bewoner Professional Familie

De vier rollen van de mantelzorger Belangrijk is dat zorgmedewerkers en mantelzorgers hun verwachtingen naar elkaar uitspreken. Daarvoor is, behalve het herkennen van de vier verschillende rollen, belangrijk de mantelzorger te erkennen. Dit doe je door oprecht, open, rustig met een kopje koffie of thee erbij in gesprek te gaan met de mantelzorger. In module 1 heb je geleerd dat er 4 rollen voor mantelzorgers bestaan: cliënt, ervaringsdeskundige, betrokkene en samenwerkingspartner. De mantelzorger neemt in princiep alle 4 de rollen op zich, de 4 rollen zijn ‘integraal’ aanwezig in de persoon. Waarschijnlijk heeft iedereen in de rol als mantelzorger een voorkeur voor 1 van de vier rollen. Of wordt door cliënt of omgeving van de mantelzorger een van de rollen nadrukkelijk(er) verwacht van de mantelzorger? Het is prettig als jij weet welke rol de mantelzorger op zich neemt en welke vraag of reactie je kunt verwachten vanuit de verschillende rollen. Het is handig als je deze rollen herkent zodat je jouw rol kunt afstemmen op de mantelzorger. Samenwerkingspartner: als de mantelzorger ook een deel zorg verleent. Het is belangrijk samen te werken: vraag wat de mantelzorger graag zelf wil doen. En geef informatie over de zorg die de mantelzorger helpt om (zorg)taken uit te voeren. Cliënt: als de zorg te zwaar of te veel wordt. Het is belangrijk dit te zien en op te merken. En met de mantelzorger in gesprek te gaan, hem/haar de vraag te stellen hoe het met hem/haar gaat. Betrokkene: als de mantelzorger een partner, kind, ouder, familielid is. Het is belangrijk hiervoor oog te hebben en je cliënt en mantelzorger privacy te gunnen. Ervaringsdeskundige: de mantelzorger kent je cliënt vaak al een belangrijk deel van zijn/haar leven, weet daardoor gewoonten, kent hobby’s, favoriet eten. Het is belangrijk hierover dingen af te stemmen.  

Iets doen met wat je opvalt! Oppikken en omgaan met signalen Signaleren Iets doen met wat je opvalt! Oppikken en omgaan met signalen Wat zie of hoor ik? Afwegen of je er iets mee moet Inschatten of het belangrijk is Als de set signalering gebruikt wordt door de verzorgende, verwijs hier dan naar. In de set zijn onderdelen over mantelzorg opgenomen.

Vragen Stel de goede vragen aan jezelf Is wat ik opmerk normaal of afwijkend? Is wat ik opmerk een positief of negatief signaal? Is wat ik opmerk een reden om anderen in te schakelen?

Doel van signaleren Voorkomen van overbelasting mantelzorger Zorgen dat de juiste hulp geboden kan worden

Signaleren in stappen Kijken en luisteren (naar cliënt en omgeving) Opmerken van veranderingen Vermoeden dat er iets mis is of dreigt te gaan (niet pluis gevoel; je voelt je er niet prettig bij) Bespreken met cliënt??? Collega (uit verpleegkundig team); leidinggevende ………

Voorbeeld uit de praktijk De heer Plezier zorgt voor zijn dementerende vrouw. Ze hebben geen familie of vrienden in de buurt wonen. Zijn vrouw is de laatste tijd erg onrustig ‘s nachts en de heer heeft steeds meer moeite om haar te wassen en aan te kleden. Hij komt zelf nauwelijks meer buiten behalve voor een snelle boodschap of om met zijn vrouw te wandelen.

Voorbeeld uit de praktijk 2 Hij mist zijn biljartclub en ging vroeger ook graag kijken bij de trainingen en wedstrijden van zijn voetbalclub. Het VenV team komt 2x per week om mevrouw te verzorgen. Jij komt 1x per week voor de HV. Dan gaat meneer nog een uurtje slapen, want hij is heel erg moe. Vraag deelnemers: kom je zoiets in je praktijk ook tegen? Wat zou jij dan doen? Hier gaat er vooral om dat duidelijk wordt of er in de organisatie afspraken over zijn (altijd contact opnemen met mijn manager en daar het signaal neerleggen/ een bericht achterlaten in het zorgdossier met een signaal voor de wijkverpleegkundige) Ook geeft deze casus een goede gelegenheid om het onderscheid te maken tussen in gesprek gaan met cliënt en tot een oplossing (interventie) komen en de signalerende rol die je van verzorgende verwacht.

Huiselijk geweld Er kan sprake zijn van opzettelijke mishandeling maar dat is lang niet altijd het geval Soms kunnen mensen de zorg voor hun naasten niet meer aan Hun gedrag kan dan ontsporen met bijvoorbeeld mishandeling als gevolg Naar schatting 200 duizend ouderen boven de 65 jaar worden jaarlijks mishandeld!!! Bij overbelaste mantelzorgers komt huiselijk geweld vaker voor. Een vermoeden ervan past erg bij een signalerende functie.

Vormen van huiselijk geweld Lichamelijke mishandeling Psychische mishandeling Financiële uitbuiting Verwaarlozing Seksueel misbruik

Tips voor een goed gesprek Gebruik LSD; Luisteren Samenvatten Doorvragen Laat OMA thuis; Oordelen, Meningen, Adviezen Neem ANNA mee; Altijd Navragen Nooit Aannemen Smeer NIVEA; Niet Invullen Voor Een Ander Wees een OEN; Open Eerlijk en Nieuwsgierig Maak je niet DIK; Denk In Kwaliteiten Pas de slide aan op de tips die in de organisatie van de deelnemers aan de orde zijn. Opdracht: In module 2 (het 10e scherm) is een filmpje Gezien worden als mantelzorger, traplopen en de douchebeugel, over Marjo en haar man te zien. Zij vertelt dat een thuiszorgmedewerker zo maar uit het niets opmerkt dat de douchebeugel aan de verkeerde kant zit. (Als je er naar vraagt aan de cursisten komt dat wel weer in beeld) Vraag de deelnemers aan welke regel, genoemd in deze slide, niet werd voldaan door de thuiszorgmedewerker. Reden: Die beugel zit er niet voor haar man maar is blijven zitten toen haar moeder er gebruik van maakte.

Afsluiting Wat ga je nu anders doen in je benadering van mantelzorgers? Hoe zorg je ervoor dat goede aandacht voor mantelzorgers in jullie team een vanzelfsprekendheid blijft? Veel succes in de praktijk!